Hazine Bonosu (HB); Devletin mali
yıl içinde ihraç ettiği, vadesi bir
yıldan az olan iç borçlanma
senedidir. Finansman bonoları gibi
iskontolu fiyattan satılır. Vade
sonunda iskontolu fiyat ile nominal
fiyat arasındaki fark, yatırımcının
geliridir.
Devlet Tahvili (DT); Devletin bir
yıldan uzun vadeli borçlanma
ihtiyacını karşılamak üzere ihraç
ettiği borçlanma senetleridir.
HB ve DT gelirlerinin
vergilendirilmesinde iki husus
belirleyici oluyor. Bunlar;
1- Hazine bonosu ve Devlet
tahvilinin ihraç tarihi,
2- Uygulanacak istisna tutarı ve
beyan sınırıdır.
HB VE DT FAİZ GELİRLERİNİN
VERGİLENDİRİLMESİ
2008 yılında elde edilen HB
ve DT faiz gelirinin
vergilendirilmesi ve beyanı ihraç
tarihine göre değişiyor.
1) 1 Ocak 2006'dan Önce
İhraç Edilen HB ve DT Faiz Gelirleri
Hazine bonoları, bir yıldan
kısa vadeli devlet iç borçlanma
senetleri olduğundan, 1 Ocak
2006'dan önce ihraç edilip de vadesi
2008 yılına sarkan Hazine bonosu
bulunmamaktadır. Dolayısıyla 1 Ocak
2006'dan önce ihraç edilen Hazine
bonosundan 2008 yılında faiz geliri
elde edilmesi söz konusu değil.
Ancak 1 Ocak 2006'dan önce ihraç
edilip de vadesi 2008 yılına sarkan
Devlet tahvili ve bu tahvillerden
2008 yılında elde edilen faiz geliri
olabilir.
Buna göre, 1 Ocak 2006'dan önce
ihraç edilen Devlet tahvillerinden
2008 yılında elde edilen faiz
gelirlerinin beyan edilip
edilmeyeceği şu şekilde
hesaplanacak:
1 Ocak 2006'dan önce ihraç edilen
Devlet tahvillerinden 2008 yılında
elde edilen faiz geliri önce
'enflasyon indirimi' uygulanarak
enflasyon arındırılacak. Enflasyon
indirimi düşüldükten sonra kalan
tutar 19.800 TL'yi aşıyorsa beyan
edilecek. 2008 yılı için enflasyon
indirimi oranı yüzde 64,9 olarak
ilan edildi. Buna göre enflasyon
indirimi uygulanmış 19.800 TL'nin
enflasyon indiriminden önceki tutarı
56.410,25 TL oluyor. Bu tutar aynı
zamanda beyan sınırıdır.
Buna göre 1 Ocak 2006'dan önce ihraç
edilen Devlet tahvillerinden 2008
yılında elde edilen faiz gelirleri
56.410,25 TL'yi aşmıyorsa beyan
edilmeyecek. Aşıyorsa, enflasyondan
arındırılmış tutarın tamamı beyan
edilecek.
2) 1 Ocak 2006'dan İtibaren
İhraç Edilen HB ve DT Faiz Gelirleri
1 Ocak 2006 ve sonraki
tarihlerde ihraç edilen HB ve DT
faiz gelirlerinin vergilendirme
rejimi 31 Aralık 2015 tarihine kadar
uygulanmak üzere 1 Ocak 2006'dan
itibaren değiştirildi. Buna göre 1
Ocak 2006'dan itibaren ihraç edilen
HB ve DT'lerden 2008 yılında elde
edilen faiz gelirleri tutarı ne
olursa olsun beyan edilmeyecek.
Diğer gelirler nedeniyle beyanname
verilmesi halinde de beyannameye
dahil edilmeyecek. Bunların faizleri
ödenirken banka tarafından yapılan
yüzde 10 oranındaki stopaj nihai
vergi olacak.
ENFLASYON İNDİRİMİ ORANI
Enflasyon indirimi oranı, Vergi Usul
Kanunu'na göre o yıl için belirlenen
yeniden değerleme oranının, aynı
dönemde Hazine Bonosu ve Devlet
Tahvili ihalelerinde oluşan bileşik
ortalama faiz oranına bölünmesi
suretiyle bulunuyor. Maliye
Bakanlığı'nca 2008 yılı indirim
oranı yüzde 64,9 olarak ilan edildi.
İLMÜHABER BASTIRILMASI
HİSSE SENEDİ AVANTAJI SAĞLAR
Hİsse senedi bastırmayan bir anonim
şirket, herhangi bir kurumdan izin
almaksızın, hisse senedinin yerini
tutan 'geçici ilmühaber'
bastırabilir. Bu durumda, geçici
ilmühabere dayalı anonim şirket
hisse satışı, iki yıllık süre
geçtikten sonra yapılırsa, bundan
doğan kazanç da tutarı ne olursa
olsun, gelir vergisine tabi
tutulmuyor (232 No.lu Gelir Vergisi
Genel Tebliği, Md.5, Bkz. 23.3.2000
Tarihli R.Gazete).
HB VE DT ALIM-SATIM
KAZANCININ VERGİSİ
HB ve DT alım-satım kazancının
vergilendirilmesi ve beyanı da; faiz
gelirlerinde olduğu gibi ihraç
tarihine göre değişiyor.
1) 1 Ocak 2006'dan Önce
İhraç Edilen HB ve DT Alım-Satım
Kazançları
2008 yılında, 1 Ocak
2006'dan önce ihraç edilen Hazine
bonosu bulunmadığından, ancak 1 Ocak
2006'dan önce ihraç edilen Devlet
tahvili ve bu tahvillerden elde
edilen alım-satım kazancı olabilir.
Buna göre, 1 Ocak 2006'dan önce
ihraç edilen Devlet tahvillerinden
2008 yılında elde edilen alım-satım
kazancının beyan edilip edilmeyeceği
şu şekilde hesaplanacak:
1 Ocak 2006'dan önce ihraç edilen
Devlet tahvilinin alış bedeli,
DT'nin elden çıkarıldığı ay hariç
olmak üzere ÜFE endeksindeki artış
oranında artırılacak. Endeksleme
yapılabilmesi için, endeks farkının
yüzde 10'u aşması şartı aranmayacak.
Endekslenmiş bedel ile satış bedeli
arasındaki fark 16.000 TL'yi
aşmıyorsa beyan edilmeyecek.
Aşıyorsa beyan edilecek ve aşan
kısım üzerinden gelir vergisi
ödenecek.
2) 1 Ocak 2006'dan İtibaren
İhraç Edilen HB ve DT Alım-Satım
Kazançları
1 Ocak 2006 ve sonraki
tarihlerde ihraç edilen HB ve DT
faiz gelirlerinin vergilendirme
rejimi 31 Aralık 2015 tarihine kadar
uygulanmak üzere 1 Ocak 2006'dan
itibaren değiştirildi. Buna göre 1
Ocak 2006'dan itibaren ihraç edilen
HB ve DT'lerden 2008 yılında elde
edilen alım-satım kazancı, tutarı ne
olursa olsun beyan edilmeyecek.
Diğer gelirler nedeniyle beyanname
verilmesi halinde de beyannameye
dahil edilmeyecek.
Alım-satım kazancı üzerinden banka
tarafından yapılan yüzde 10
oranındaki stopaj nihai vergi
olacak.
Hisse satışından doğan kazançlar ve
ince noktalar
Şirket ya da kooperatif
hissesi satışları üzerinde ayrıca
durulması gereken özellikli bir
konu. Mevzuatı yeterince bilmeyen ve
bilen birine de danışmadan hisse
satanlar, ciddi sorunlarla
karşılaşabiliyorlar.
HİSSE SENEDİ
BASTIRILMAMIŞ ANONİM ŞİRKET HİSSESİ
SATIŞI
Anonim şirket hissesi satış
kazançlarının vergilendirilmesi,
hisse senedi bastırılıp
bastırılmamasına göre farklı
esaslara tabi. Ülkemizdeki anonim
şirketlerin büyük bir çoğunluğunda
hisse senedi bastırılmamıştır. Böyle
olunca, anonim şirket ortağı,
hissesini kaç yıl sonra ve kime
satarsa satsın, bundan doğan kazanç
'Değer artışı kazancı' olarak, gelir
vergisine tabi tutuluyor (GVK
Mükerrer Md.80/4).
Vergilendirme sırasında, iktisap
(edinme) bedeli, elden çıkarılan
hisselerin, elden çıkarıldığı ay
hariç olmak üzere Türkiye İstatistik
Kurumu'nca belirlenen TEFE (1.1.2006
tarihinden itibaren ÜFE)
endeksindeki artış oranında
artırılarak tespit edilir. Ancak
endekslemenin yapılabilmesi için
artış oranının yüzde 10 veya
üzerinde olması gerekiyor (GVK
Mükerrer Md. 81/son).
2008 yılında elde edilen kazancın, 6
bin 800 TL'si gelir vergisinden
müstesna oluyor. Endekslenmiş
iktisap bedeli ile satış bedeli
arasındaki fark 6 bin 800 TL'yi
aşmıyorsa beyan edilmez. Aşıyorsa,
aşan kısım gelir vergisine tabi
olur.
Yarın: Borsa kazançları
nasıl vergilendirilecek kimler ücret
gelirlerini
beyan edecek
