|
FİNANSAL KİRALAMA (LEASİNG)
İŞLEMLERİNİN İNCELENMESİ VE KİRACI
YÖNÜNDEN
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
I- GENEL
AÇIKLAMALAR:
4842 Sayılı
Kanun’un 25. Maddesiyle 01.07.2003 tarihinden itibaren
yapılacak “Finansal Kiralama İşlemlerinde” uygulanmak
üzere Vergi Usul Kanunu’na “Finansal Kiralama İşlemlerinde
Değerleme” başlıklı Mükerrer 290. Madde eklenmiştir.
Yapılan yeni düzenlemede finansal kiralama işlemlerinde
kiralama işleminin hukuki mahiyeti veya şekli yerine
Özün Önceliği İlkesi
benimsenmiştir.
Mükerrer 290. Madde ile
yapılan yeni düzenlemede 3226 Sayılı “Finansal Kiralama
Kanunu” na bir atıfta bulunulmamıştır. Dolayısıyla 3226
Sayılı Kanun Kapsamında yapılan bir kiralama işlemi
Mükerrer 290. Madde hükümlerini taşımıyorsa finansal
kiralama olarak kabul edilmeyecek veya tam tersi 3226
Sayılı Kanun kapsamında yapılmayan bir kiralama işlemi
Mükerrer 290. Madde hükümleri gereğince finansal Kiralama
şartlarını taşıması halinde vergi uygulamaları açısından
finansal kiralama olarak kabul edilecektir.
Dolayısıyla; 01.07.2003
tarihinden itibaren yapılacak bir kiralama işleminin
finansal kiralama kapsamına girmesi için kiralayan
şirketin bundan böyle bir finansal kiralama şirketi
olmasına da gerek yoktur. Ancak, finansal kiralama
işlemlerinde KDV uygulaması yönünde bir değişiklik
yapılmadığından ve eski uygulama devam ettiğinden finansal
kiralama şirketleri tarafından yapılan sözleşmelerde
indirimli KDV oranı uygulanırken finansal kiralama şirketi
olmayan şirketlerin Mükerrer 290. Madde kapsamında
yaptıkları finansal kiralama işlemlerinde ilgili iktisadi
kıymetin KDV oranı uygulanacaktır. Bu durum finansal
kiralama şirketleri lehine bir avantaj yaratmaktadır. KDV
yönünden de bir eşitlik sağlanması gerekmektedir.
Aşağıda belirtilen 4 kriterden
birini veya daha fazlasını karşılayan kiralamalar
01.07.2003 tarihinden itibaren Finansal Kiralama olarak
kabul edilecektir.
a- İktisadi kıymetin
mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi,
b- Kiracıya kira süresi
sonunda iktisadi kıymeti rayiç bedelinden düşük bir
bedelle satın alma hakkı tanınması,
c- Kiralama süresinin
iktisadi kıymetin ekonomik ömrünün % 80’ inden daha büyük
bir bölümünü kapsaması,
(ekonomik ömür: bir iktisadi kıymetin ekonomik olarak
kullanılabileceği veya belli sayıdaki üretimin elde
edilebileceği tahmin edilen dönemdir. Bir iktisadi
kıymetin ekonomik ömrü 10 yıl, kiralama süresi 9 yıl ise
bu kiralama finansal kiralama olacaktır.)
d- Sözleşmeye göre
yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin
toplamının iktisadi kıymetin rayiç bedelinin % 90’ından
daha büyük bir değeri oluşturması,
(iktisadi kıymetin rayiç bedeli
50.000 YTL, kira ödemelerinin bugünkü değeri toplamı
49.000 YTL ise bu bir finansal kiralamadır. Çünkü, 49.000
YTL, 50.000 YTL’nin % 90’ı olan 45.000 YTL’den daha
büyüktür).
Arazi, arsa ve binalarla
ilgili kiralama sözleşmelerinde; kira süresi sonunda
mülkiyet hakkının kiracıya devrinin öngörülmesi veya
kiracıya kira süresi sonunda söz konusu gayrimenkulü düşük
bir bedelle satın alma hakkı tanınması halinde yapılan
kiralama sözleşmesi finansal kiralama sözleşmesi olarak
kabul edilecektir.
Doğal kaynakların
araştırılması veya kullanılması, sinema filmleri, video
kayıtları, patentler, kopyalama hakkı gibi kıymetlerle
ilgili lisans sözleşmeleri finansal kiralama konusu
kapsamı dışında bırakılmıştır.
Kiracının kiralayana
kira süresi başlangıcında ödediği ve kendi kendisine geri
dönüşü olmayacak depozito ve peşinatlar da kira ödemesi
içinde sayılır.
II-ÖRNEK UYGULAMA:
(A) Şirketi Aktifinde 100.000 YTL
Bedelle Kayıtlı Bir Makineyi (B) Şirketine Aşağıda
Belirtilen Şartlar Çerçevesinde Kiralamaktadır.
* Sözleşme Tarihi
01.06.2006
* Aktifte Kayıtlı
Değeri 100.000,- YTL.
* Birikmiş
Amortismanı (-)
20.000,- YTL.
* Net Aktif
Değeri
80.000,- YTL.
* Rayiç Bedeli
90.000,- YTL.
* Ödenecek Anapara
(Bugünkü Değer) 90.000,- YTL.
* Ödenecek
Faiz
40.000,- YTL.
* Anapara + Faiz Ödemesi
Toplamı 130.000,- YTL.
* Faiz Oranı
% 40
* Peşinat
40.000,- YTL.
* Kiralama Dönemi 4 Yıl
ve Aşağıdaki Şekilde Yılda Bir kez Ödemeli
A.
Para Ö.T. A. Para
Ödemesi Faiz Öd. Faiz + Anapara K.D.V.
KDV DAHİL TOPL
01.06.2006 40.000. ------
40.000. 7.200. 47.200.
01.06.2007 20.000. 20.000.
40.000. 7.200. 47.200.
01.06.2008 15.000. 12.000.
27.000. 4.860. 31.860.
01.06.2009 10.000. 6.000.
16.000. 2.880. 18.880.
01.06.2010 5.000. 2.000.
7.000. 1.260. 8.260.
TOPLAM 90.000.
40.000. 130.000. 23.400. 153.400.
-
Kiracı’nın
Muhasebe Kayıtları ve Açıklamaları;
1-____________________01.06.2006____________________________
301- FİNANSAL KİRALAMA
İŞLEM. BORÇLAR 80.000,-
Açıklama;
Finansal kiralama sözleşme tutarının (faiz+anapara) Bir
yılı geçmeyen kısmı kiracılar tarafından bu hesaba alacak
kaydedilir. Örneğimize göre 2006+2007 yılları toplamı
80.000,- YTL. dir.
401- FİNANSAL KİRALAMA
İŞLEM. BORÇLAR 50.000,-
Açıklama;
301 Numaralı yukarıdaki hesabın uzun vadelisidir.
Faiz+Anapara ödemesinin Bir yılı aşan kısmı bu hesaba
alacak kaydedilir. Örneğimize göre 2008+2009+2010 yılları
toplamı 50.000,- YTL. dir.
260-
HAKLAR 90.000,-
Açıklama;
Kira ödemelerinin bugünkü değeri bu hesaba borç
kaydedilir. (VUK 319 Sıra Numaralı Genel Tebliğe göre
rayiç bedel veya kira ödemelerinin bugünkü değerinden
düşük olanı kaydedilecektir Ancak, 11 Sıra Numaralı MSUGT’
göre isa kira ödemelerinin bugünkü değeri ile borç
kaydedilecektir.)
302- ERTELENMİŞ FİN.KİRALAMA
BORÇ.MALİYET(-) 20.000,-
Açıklama;
301+401 hesap toplamı ile 260 hesap arasındaki farktır.
Yani ödenecek olan faizdir. Ödenecek faizlerin kısa vadeli
olanları 302 hesaba borç kaydedilir. Örneğimize göre bu
tutar 20.000,- YTL. dir.
402- ERTELENMİŞ FİN. KİRALAMA
BORÇ MALİYET(-) 20.000,-
Açıklama;
Ödenecek faizlerin uzun vadeli olanları 402 hesaba borç
kaydedilir. Örneğimize göre bu tutar da 20.000,- YTL dir.
_______________________
/ ____________________________
NOT: 1-
Finansal Kiralama konusu iktisadi kıymetin kullanma
hakkı(260-Hesap) VUK’nu ve Genel Tebliğlerine göre işbu
iktisadi kıymet için belirlenmiş (sanki satın alınmış gibi
düşünülecek) usul ve esaslar çerçevesinde amortismana ve
Mükerrer 298. Maddeye göre de yeniden değerlemeye tabi
tutulur. Sözleşmenin feshi halinde bu işlemler yapılmaz.
Reeskont uygulanmaz. Yapılan faiz ödemeleri finansman
gider kısıtlamasına tabidir.
ANCAK; VUK’nun Mükerrer
298.Maddesinde yer alan Yeniden Değerleme hükmü 5024
S.Kanun’un 2.Maddesiyle, Keza, GVK’nun 41/8, KVK’nun
15/13.Maddesindeki Gider Kısıtlaması uygulaması da 5024
S.Kanun’un 9/b-c maddesiyle 01.01.2004 tarihinden itibaren
yürürlükten kaldırılmıştır.
2-
_______________________
01.06.2006
________________________
301- FİNANSAL KİRALAMA
İŞLEM.BORÇLAR 40.000,-
191- İNDİRİLECEK
KDV 7.200,-
102-
BANKALAR 47.200,-
Peşin ödenen
anapara. Bu ödemenin içinde faiz yoktur.
3-A_____________________
01.06.2007
________________________
301- FİNANSAL KİRALAMA
İŞLEM.BORÇLAR 40.000,-
191- İNDİRİLECEK
KDV 7.200,-
102- BANKALAR 47.200,-
Fatura mukabili 20.000,- YTL
anapara+ 20.000,- YTL faiz ödemesi
3-B___________________ 01.06.2007
_______________
780- FİNANSMAN
GİDERLERİ 20.000,-
302-ERTELENMİŞ FİN.KİRALAMABORÇ.
MALİYET(-) 20.000,-
Yukarıda faturaya dahil olarak
ödenen 20.000,- YTL faiz bu şekilde ayrıca
kayda alınır. 780 Hesaba alınan faiz finansman gider
kısıtlamalarına tabidir.
Ancak finansman gider kısıtlaması
kaldırılmıştır.
4- ___________________
01.01.2008 ______________
401- FİNANSMAN KİRALAMA
İŞLEM.BORÇLAR 27.000,-
301- FİNANSMAN
KİRALAMA İŞLEM BORÇLAR 27.000,-
401 Hesaptan kısa vadeye düşen
miktar 301 Hesaba alınır.
5- ___________________
01.01.2008 _________________
302-ERTELENMİŞ FİN. KİRALAMA
BORÇ. MALİYET(-) 12.000,-
402- ERTELENMİŞ
FİN.KİRALAMA BORÇ. MALİYET(-) 12.000,-
402 Hesaptan kısa vadeye düşen
miktar 302 Hesaba alınır.
6-A__________________ 01.06.2008
_________________
301- FİNANSAL KİRALAMA
İŞLEM.BORÇLAR 27.000,-
191- İNDİRİLECEK
KDV
4.860,-
102- BANKALAR 31.860,-
Fatura mukabili 15.000,- YTL
anapara+12.000,-YTL faiz ödemesi
6-B__________________ 01.06.2008
___________________
780- FİNANSMAN
GİDERLERİ 12.000,-
302- ERTELENMİŞ
FİN.KİRALAMA BORÇ.MALİYET(-) 12.000,-
Yukarıda faturaya dahil olarak
ödenen 12.000,- YTL faiz bu şekilde ayrıca
kayda alınır. 780 Hesaba alınan faiz finansman gider
kısıtlamasına tabidir.
Ancak finansman gider kısıtlaması
kaldırılmıştır.
____________________________
/ ________________________
NOT: 2-
Tablodaki ilk üç sırada yer alan ödemelerin konunun
anlaşılması bakımından yevmiye kayıtları yapılmıştır.
Bundan sonraki ödemelerde aynı şekilde kaydedilecektir.
Yani;
* 401 Hesaptan kısa vadeye düşenler 301 Hesaba
alınır. 301 Hesapla anapara+faiz ödemesi fatura mukabili
KDV’ siyle birlikte ödenir.
*
402 Hesaptan kısa vadeye düşenler
302 Hesaba alınır. Faiz ödemesi gerçekleştiğinde 302
Hesaba alacak, 780 Hesaba borç yazılır. Buradan da 660
hesap aracılığıyla 690 K/Z Hesabına devreder. Bu Faiz
Finansman Gider Kısıtlamasına Tabidir.
Ancak finansman gider kısıtlaması
kaldırılmıştır.
Kaynaklar:
1- VUK. Mük.Mad. 290,
2- 319 Sıra Numaralı VUKGT
3- 11 Sıra Numaralı MSUGT
NOT: Görüş ve önerilirinizi
ibrahim.guler01@hotmail.com
ve
info@muhasebenet.net'
e iletebilirsiniz
|
