İTHALAT
NEDİR? KATMA DEĞER VERGİSİ MATRAHI VE KUR FARKI
AÇISINDAN NASIL DEĞERLENDİRİLMELİDİR?
I.GİRİŞ
Ülkemizin, Ekonomik yapısını değerlendirmede,
İthalat rakamları ya da göstergeleri önemli yer
tutmaktadır. Kuşkusuz , İthalat veya Dış alım, Ödeme
yönü ile negatif ifade taşımakta ise de , örneğin
tıbbi bir konuda, insanımızın ihtiyacı olan
teçhizatın dış alımı da bir o kadar pozitif ifade
oluşturacaktır.
En yalın ve basit tanımı ile,
İthalat,
is. (itha:la:tı, l ince okunur) tic. 1. Başka bir
ülkeden mal getirme veya satın alma, dış alım. 2.
Bir ülke için başka bir ülkeden alınan malların
bütünü
olarak tanımlanmıştır.* Türk Dil Kurumu Sözlüğü
II. İTHALATIMIZ AÇISINDAN ÖNEMLİ BAZI VERİLER
Konuya ilişkin olmak üzere, Mart Döneminde ihracat
yüzde 28.4 azalmış 8.2 Milyar dolar seviyesine
inmiştir. İthalatta iseyüzde 37.5 düşü olmuş ve
seviye 10.5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Yine bu döneme ilişkin ihracat geçen döneme göre
yüzde 26 gerilemiş ve 24 milyar 507 milyon dolar
olmuş, ithalatta yüzde 41.8 gerilemiş ve 28 milyar
625 milyon dolar olmuştur.
III. İTHALAT VE KUR FARKI
İthalatta oluşan Kur farkı acaba vergiyi etkiler mi?
Her daim bu sorular meslek mensuplarını sıkıntıya
sokar.
‘’İthalatta vergiyi doğuran olay, gümrük vergisi
ödeme mükellefiyeti başladığında meydana
geldiğinden, mal bedeli peşin ödenmiş ithalatta
beyannamenin tescil tarihine kadar oluşan kur farkı
matraha dahil edilir. Böylece, negatif ve pozitif
kur farklarının vergilendirmeye etkisi olmaz.’’**
‘’Bir soruda,İthalatta oluşan kur farklarının
muhasebeleştirilmesinde hangi kur işleme esas
alınmaktadır? Malın maliyetini belirlemek üzere
dikkate almamız gereken kur nedir? Faturanın bize
intikal ettiği tarihi mi yoksa ödeme tarihini mi
dikkate alacağız?
Sorunun Yanıtı Değerli Hocam ve Üstad Veysi SEVİĞ
ile Bumin DOĞRUSÖZ’e göre ‘’Katma Değer Vergisi
Yasası'nın 1/2. maddesi uyarınca "her türlü mal ve
hizmet ithalatı" katma değer vergisine tabi olup,
aynı yasanın 10/ı maddesinde hükme bağlandığı üzere
"ithalatta", Gümrük Kanunu'na göre gümrük vergisi
ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine
tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin
tescili hali vergiyi doğuran olay olarak
tanımlanmıştır.
Diğer yandan Katma Değer Vergisi Yasası'nın 20/1.
maddesinde ifade edildiği üzere "Teslim ve hizmet
işlemlerinde, matrah bu işlemlerin karşılığını
teşkil eden bedeldir. "Buna bağlı olarak aynı
yasanın 21/c maddesi gereği olarak "Gümrük
Beyannamesi"nin tescil tarihine kadar yapılan diğer
giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile
mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı kur
farkı gibi ödemeler" matraha dahil bulunmaktadır.
Ayrıca Katma Değer Vergisi Yasası'nın 24/c
maddesinde "vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi
çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında
sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerler"in
matraha dahil edileceği hususu hükme bağlanmıştır.
Konuya ilişkin olarak yayımlanan (1) Seri numaralı
Katma Değer Vergisi Genel Tebliği'nin "İthalatta
Matrah" başlıklı (VII-B) bölümünde yapılan
açıklamalardan da anlaşılacağı üzere Katma Değer
Vergisi Yasası'nın 21. maddesine göre ithalatta
katma değer vergisi matrahına;
* İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas
olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre
alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması
halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF)
değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe
tespit edilecek değeri,
* İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim,
harç ve paylar,
* Gümrük Beyannamesinin tescil tarihine kadar
yapılan diğer giderler ve ödemelerden
vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden
hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler
dahil olacaktır.
Buna göre, ithalatta vergiyi doğuran olay, Gümrük
Kanunu'na göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin
başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde
ise gümrük beyannamesinin tescili aşamasında meydana
geldiğinden, mal bedeli peşin olarak ödenmiş olan
ithalatta Katma Değer Vergisi Yasası'nın 21/c
maddesi gereğince beyannamenin tescil tarihine kadar
oluşan kur farkları matraha dahil edilerek, fiili
ithalattan sonra ortaya çıkan negatif ve pozitif kur
farklarının vergilendirmeye etkisi olmayacaktır. (V.
Seviğ) ‘’İthalatta oluşan kur farkı vergiyi
etkilemez 06.05.2009 | Veysi Seviğ - Bumin Doğrusöz
| Yorum
IV. İTHALATTA MATRAH VE KUR FARKI KONUSUNDA BİR
MUKTEZA
27.02.2009 tarihli İ.V.D.B muktezasında, İthalatta
oluşan kur farkının KDV matrahına dahil olup
olmadığı, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV)
Kanununun 1/2. maddesinde her türlü mal ve hizmet
ithalinin katma değer vergisine tabi olduğu, Kanunun
10/ı maddesinde ithalatta vergiyi doğuran olayın,
Gümrük Kanununa göre gümrük vergisi ödeme
mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi
olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili
aşamasında meydana geldiği hükme bağlanmıştır.
Kanunun 20/1. maddesinde; “teslim ve hizmet
işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını
teşkil eden bedeldir.” denilmektedir. Aynı Kanunun
21/c maddesine göre, ithalde alınan KDV matrahına
Gümrük Beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan
diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler
ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur
farkı gibi ödemelerin dahil olacağı hükme
bağlanmıştır. Yine 24/c maddesinde ise vade farkı,
fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile
servis ve benzeri adlar altında sağlanan her türlü
menfaat, hizmet ve değerlerin KDV matrahına dahil
olduğu hüküm altına alınmıştır. Konuyla ilgili
olarak yayımlanan 1 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin
“İthalatta Matrah” başlıklı (VII-B) bölümünde; Katma
Değer Vergisi Kanununun 21’inci maddesine göre
ithalatta katma değer vergisi matrahına;
· İthal edilen
malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti,
gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması
veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde
sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri,
bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit
edilecek değeri,
· İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim,
harç ve paylar,
· Gümrük Beyannamesinin tescil tarihine kadar
yapılan diğer giderler ve ödemelerden
vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden
hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler”
dahil olacaktır.
Buna göre, ithalatta vergiyi doğuran olay, Gümrük
Kanununa göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin
başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde
ise gümrük beyannamesinin tescili aşamasında meydana
geldiğinden, mal bedeli peşin olarak ödenmiş olan
ithalatta Kanunun 21/c maddesi gereğince
beyannamenin tescil tarihine kadar oluşan kur
farkları KDV matrahına dahil edilecek, fiili
ithalattan sonra ortaya çıkan negatif ve pozitif kur
farklarının vergilemeye bir etkisi olmayacaktır.
Diğer taraftan, söz konusu malın yurt içi
teslimlerinde lehe veya aleyhte oluşan kur farkı
için 105 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde yapılan
açıklamalar çerçevesinde işlem yapılacağı tabiidir.
Denilmiştir.
V.SONUÇ
Elbette ki, İthalatın olumsuz yönleri, genelde ve
özelde sektörel olarak ele alınmalıdır. Ayrıca
global ekonominin içerisinde, ihracata oranı ile ele
alındığında, parasal büyüklüklerin getireceği
sıkıntıların varlığı söz konusudur. Örneğin, Tarım
Ekonomisinde Avrupa’dan yapılacak bazı ürünlerin
ithalatının olumsuzlukları herkes tarafından
bilinmektedir. Bununla birlikte konuyu ele alışımız
ülke ekonomisine katkı boyutu ile Vergi gelirleri
yönüyledir.
