Burada ilk soracağız soru
kooperatif inşaatları emanet usulümü yoksa ihale
usulümü yaptırıyor olacak öyleyse nedir bu
emanet usulü kısaca açıklayalım. Emanet usulü
kooperatifin inşaatı bir aracı eliyle değil
genel kurulca seçilen bir heyet,komisyon (Emanet
Komisyonu) usulü ile yürütülmesidir. İhale
usulünde ise kooperatif inşaatları malzemeli
veya işçilik şeklinde ihaleyi alan firmaya veya
müteahhide verilmesi yoludur. İki usuldede bir
çok işlemler aynı ihale usulünde ihaleyi alan
firma belirli dönemlerde yapılan imalat için
hakediş dediğimiz imalat raporları düzenleyerek
yapılan imalat bedelini tahsil etmekte ve
yapılan her hakediş ile bir yarımamül satın
alınmış olup firmaya borçlanılmakta ve bundan
dolayı hakediş bedelleri üzerinden stopaj
ödenmekte yalnızca bu konu ile yapılacak
kayıtlar ayrıcalık göstermektedir. Bununla
ilgili bir örnekle başlayalım o zaman;
*Yapılan hakediş
bedelinin tahakkuk ettirilmesi
------------------------------/-------------------------------
151 Yarı Mamul-Üretim Hesabı
151 01 … nolu hakediş bedeli
320 Satıcılar
Hesabı
320 01 A
firması … nolu hakediş
360 Ödenecek
Vergi ve Fonlar
-----------------------------/-------------------------------------
Şimdi emanet usulünü
seçen kooperatifler aldıkları malzemeleri alıp
kendi ambarlarında tutuyor ise alınan malzemeyi
150 hesaba alması direkt imalata alınıyorsa 740
hesaba alabilirler. Emanet usulünde genelde
direkt imalata mal alındığı görülmekte onun için
740 Hizmet Üretim Maliyeti hesabına alınması
yeterli diye düşünüyorum. Yardımcı hesapları alt
hesap olarak bunun altına açabiliriz.
*Örneğin 100 Tl lik demir alınsın yarısı peşin
diğer yarısı içinde ortakların senetleri
verilsin
---------------------------------/----------------------------------
740 Hizmet Üretim Maliyeti 100
740 01 Demir
100 Kasa
Hesabı 50
121 Alacak
Senetleri 50
------------------------------/------------------------------------
*Demir ustası taşeron Ahmet Ustaya 100 TL avans
verilmesi durumunda ise
------------------------------/-------------------------------------
179 Taşeronlara Verilen Avanslar 100
179 01 Demirci Ahmet Usta
100 Kasa
Hesabı 100
----------------------------/-------------------------------------
*Yapılan genel kurul
sonucu ortak başına 200 Tl ödeme çıkması
durumunda genelde bu işlem meslek mensuplarınca
yapılmamakta veya 431 hesap yerine 331 ve 529
hesap kullanıldığını görmekteyiz. 331 hesapta
THP göre kullanılabilir ama 529 hesabın burada
kullanılmasını doğru bulmuyoruz.
----------------------------/------------------------------
131 Ortaklardan AlacakLar Hesabı 200
131 01 Ortak A
431 Ortaklara Boçlar
Hesabı 200
431 01 Ortak A
-----------------------------/--------------------------------
*Ortak A dan genel kurulda çıkan 200 TL lik
ödeme ye karşılık senet alınması
-----------------------------/------------------------------------
121 Alacak Senetleri Hesabı
200
01
Portföydeki senetler
131
Ortaklardan Alacaklar Hesabı
131 01
Ortak A
--------------------------------/------------------------------------
*Dönem sonlarında ise 740 hesap yansıtma hesabı
741 ve 170 hesaba atılarak kapatılır,
-------------------------------/-----------------------------------
741 Hizmet Üretim Yansıtma Hesabı
740 Hizmet Üretim Maliyeti
-----------------------------/------------------------------------
170 Yıllara Yay.İnş ve Onarım Maliyetleri
170 01 2008 Yılı üretim maliyeti
741 Hizmet Üretim Mal.Yan.Hs
--------------------------/----------------------------------------
Bunların dışında
yapılan ödemeler ve ortakların yaptığı ödemeler
ortaklık işlemleri kayıtları yapılabilir bunlara
örnekler yapmadık tek düzen hesap planına uygun
diğer firma kayıtlarımızdan farklılık arz
etmiyor. 170 hesapta biriken maliyetler geçici
maliyetlerin tespitinde 622 hesaba aktarılarak
yapılır. Bundan sonraki makalemizde daha çok
ihale usulü yapılan kooperatiflerin ve bunların
yapan firmaların yapacakları kayıtlar ve
bilgiler vermeye çalışacağım. Kooperatifçilere
ve uygulamacılara yardımcı olmuşsak ne mutlu
bize
Kazım Güzeller
Mali Müşavir
guzellermusavirlik.com
31.01.2009
Diğer makaleleri;
-Özel inşaat muhasebesinde ince noktalar
(20.01.2009)
-Derneklerin
Dikkat Edeceği Hususlar
..(13.01.2009) |
