Soru: Mayıs
2002 tarihinden itibaren aralıksız olarak çalıştığım iş
yerinden bugüne kadar 14 gün üzerinden yıllık izinlerimi
kullandım. Bu yıl için 20 gün izin kullanmam gerektiği
halde işveren beş yıl tamamlanmadığını ileri sürerek 14
gün izin hakkımın olduğunu söylüyor. Şirketimizin
muhasebe bürosu da 20 gün izin hakkımın olduğunu
işverene bildirmesine rağmen şirket müdürümüz kabul
etmiyor. 20 gün izin kullanabilmek için hangi kurumdan
yazılı bir belge alabilirim?
Cevap: Yaz dönemi geldiği zaman genellikle yıllık
ücretli izin kullanımı ile ilgili işveren ve işçiler
arasında uyuşmazlıklar çıkmaktadır. Bu uyuşmazlıklara
ışık tutması için yaklaşık bir yıl önce yıllık ücretli
izinlerle ilgili bir yazı dizisi yapmıştık. Yıllık
ücretli izinler konusunda ayrıntılı bilgi almak isteyen
okuyucularımız gazetemizin internet sitesi arşiv
kısmından bu yazıları bulabilirler.
Bir yıl çalışmak şart
Okuyucumuzun sorusunda cevap vermeden yıllık ücretli
izin süreleri hakkında genel bir değerlendirme yapalım.
Öncelikle işçinin yıllık ücretli izine hak kazanabilmesi
için aynı işverenin iş yerinde ve/veya işyerlerinde en
az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. Hizmet süresi
bir yıldan az süren işçilerin yıllık ücretli izine hak
kazanması söz konusu değildir.
İş kanunu, bir yıllık çalışma sonucunda işçinin belirli
bir süre dinlenmesini öngörmektedir. Çalışma hayatının
insan bedeni üzerinde meydana getirdiği yorgunluğun
atılması için yıllık ücretli izin kullandırılması
kanunun emredici düzenlemeleri arasına girmiştir. Yıllık
izin kullandırılması zorunludur.
İşçilerin kullanacakları yıllık ücretli izin süreleri o
iş yerinde çalıştıkları süreye bağlı olarak
değişmektedir.
Şöyle ki;
Hizmet süresi,
- Bir yıldan beş yıla kadar olanlara yılda 14 gün,
- Beş yıldan fazla olan ve onbeş yıldan az olanlara
yılda 20 gün,
- Onbeş yıl ve daha fazla olanlara yılda 26 gün yıllık
izin verilir.
Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve
daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli
izin süresi yirmi günden az olamaz.
Bu süreler toplu iş sözleşmeleriyle ve hizmet
akitleriyle artırılabilir. Bu süreler asgaridir, altına
inilmesi mümkün değildir ve geçersizlik nedenidir.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
Altıncı izin 20 gün olacak
Okuyucumuzun sorusunda olduğu gibi, yıllık ücretli izin
uygulamasında işçinin izin süresine esas olacak kıdemi,
yani çalışma süresi hesap edilirken sorun çıkmaktadır.
Bir görüşe göre kanunda belirtilen beş yıldan fazla
ibaresi, çalışma süresi 5 yılı aşan işçinin 20 gün izin
kullanmasını gerektirmektedir. Yani işçi altıncı yılında
20 gün izin kullanmalıdır.
Aksi görüşe göre, yasada belirtilen yıllık izine hak
kazanmak için bir yıl çalışmış olmak gereklidir ve
beşinci yılın izni altıncı yıl içinde kullanılacağından
izin süresi 14 gün olarak verilmelidir. Bu takdirde
işçinin 20 gün izin kullanması için altıncı yılın
dolması gerekecektir.
Gerçekten işçinin beş defa 14 gün yıllık izin
kullandıktan sonra, altıncı kez yıllık izin kullanırken
20 gün verilmelidir. Konuya bu şekilde bakacak olursak
ikinci görüşün daha doğru olduğunu kabul ediyoruz.
Okuyucumuz, 2003-2004-2005 ve 2006 yıllarında 14 gün
yıllık izin kullanmış. 2007 yılında beşinci kez 14 gün
izin kullanacak. Bir sonraki yıl 20 gün yıllık izine hak
kazanmış olacaktır.
Yıllık izin süreleri iş günü olarak hesap edilmelidir.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine
rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil
günleri izin süresinden sayılmaz. Bu günlerin kullanılan
izin süresine ilave edilmesi gerekmektedir.
Yıllık ücretli izin uygulamalarında tartışmalı konuların
başında kısmi süreli çalışan işçilerin kaç gün izin
kullanacağı sorusu gelmektedir. Kısmi süreli çalışan
işçilerinde hizmet akdinin başlangıcından itibaren bir
yıl sonra yıllık izin hakları doğmaktadır. Yukarıda
açıkladığımız izin süreleri kısmi çalışan işçiler için
de geçerlidir.
Yıllık izin uygulamaları ile ilgili ayrıca Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Çalışma Müdürlüklerinden
bilgi alabilirsiniz.
Yaş beklerken
sağlık yardımı yok
Soru: A.Kaya: Emekli olmak için gerekli olan 25 yıl
sigortalılık süresi ve en az 5000 gün prim ödeme
zorunluluğunu tamamladım. Hatta 7255 gün sigorta
hizmetim var. Ancak, yaş haddi nedeniyle tam bir yıl
sonra emekli olabileceğim. Kıdem tazminatımı alarak iş
yerinden ayrıldım. Tazminata ihtiyacım vardı. Sigortadan
çıktığım için emekli oluncaya kadar sağlık yardımı
alabilir miyim? Sigorta müdürlüğüne gittim ancak altı ay
yararlanırsın dediler. Sigortalılık süresi ve prim gün
sayısı tamam olduğu halde emekli olmadan neden sağlık
yardımı alamıyorum?
Cevap: Sigorta müdürlüğü çalışanları size doğru cevap
vermişler. Bir sigortalının işten çıktıktan on gün sonra
SSK yönünden sigortalılığı sona erer. İşten çıkış
yaptığınız tarihten geriye doğru bir yıl içinde en az
120 gün prim ödemeniz var ise, eş ve çocuklarınız ile
birlikte altı ay on gün daha sağlık yardımı almaya devam
edersiniz.
Emeklilikte yaş haddini beklerken Kanunun şartlarına
göre sağlık yardımı almanız mümkün değildir. Bu
sorunların ortadan kalması için Genel Sağlık Sigortası
uygulaması başlayacaktı. Ancak, Anayasa Mahkemesi söz
konusu Kanunun bazı maddelerini iptal edince uygulama
başlayamadı. Şu an için yapacak bir şey yok. Beklemeniz
gerekiyor.
