| |
Prim ödeme ve sigorta günü tamamsa işçi kıdem
tazminatını
alarak ayrılabilir
Annem üç yıl önce
işyerinden ayrıldı. O tarih itibarıyla yaş haddi
dışındaki şartları tamamlayıp kıdem tazminatına hak
kazanmıştı. Fakat kanundan haberimiz olmadığı için
böyle bir talepte bulunmadık.
İlgili kıdem tazminatına esas yazıyı yakın zamanda
SSK'dan alarak işyerinden hakkımızı istedik,
vermediler. 'Kanunî yoldan hakkınızı arayın.'
dediler. Burada bir zamanaşımı söz konusu mudur?
Dava açsak, kazanabilir miyiz? Tamer Kuleci
1999'da 1475 sayılı kanunun 'Kıdem Tazminatı'
başlıklı 14'üncü maddesine eklenen bent gereğince,
emeklilik için gereken prim ödeme süresi,
sigortalılık süresi ve yaş şartlarından ilk ikisi
gerçekleşmiş ise işçi, işyerinden kıdem tazminatı
alarak ayrılabilir. Dolayısıyla anneniz de bu
şartlar altında; emeklilik yaşını evinde beklemek
amacıyla-niyetiyle işyerinden ayrılmışsa, kıdem
tazminatını alabilir. Şu anki uygulamaya göre,
'SSK'dan kıdem tazminatı alabilir' yazısı ile
işyerinden ayrılınmaktadır; ama bu yazı şart
değildir. Kıdem tazminatı davalarında geriye dönük
süre 10 yıldır. Dolayısıyla dava etmenizin önünde
bir engel yok. Şayet anneniz o günden beri
çalışmayıp, günlerini evinde geçirmişse ve emeklilik
gününü bekliyorsa, hakim kıdem tazminatına karar
verecektir. Burada önemli olan, 3 yıl önce
işyerinden hangi niyetle ayrıldığıdır.
Çalışan
emekli için yatan sigorta primi, 'iş kazası yüzünden
sakatlık' dışında hiç bir işe yaramaz
Emekli olalı 10 yılı geçti. Ama bir fabrikada
çalışmaya devam ediyorum ve adıma 10 yıldır destek
primi ödeniyor. Acaba işten ayrılmam veya çıkarılmam
halinde durumum ne olur? Bana herhangi bir tazminat
ödenmesi söz konusu olur mu? Bunca yıl benim adıma
devletimize ödenen primler bana ne gibi faydalar
sağlar? Ne gibi haklara sahibim? Çalıştığım işyeri
herhangi bir alacak hakkımı -ki eğer varsa- vermek
istemez ise ne yapmalıyım? Necati Irk
Kıdem tazminatı, ihbar süresi veya tazminatı, yıllık
izin ücreti gibi terimler-haklar 4857 sayılı İş
Kanunu'nda geçer. Bu kanuna göre çalışanın emekli
olması veya olmamasının bir önemi yoktur. Çalışan
yani işçi olması yeterlidir. Bu yüzden (4857/24'üncü
maddede yazılı) haklı bir sebebiniz yokken istifa
ederseniz, tazminat alamazsınız.
Sadece çalıştığınız sürenin ücret alacakları ile
kullanmadığınız yıllık izin paralarını
alabilirsiniz. Ancak işveren haklı bir sebebi yokken
ve ihbar süresi vermeden sizi işten çıkarırsa, kıdem
tazminatı ile ihbar tazminatını ve diğer tüm
alacaklarınızı ödemek zorundadır. Emekli bir çalışan
olarak SSK'ya 10 yıldan beri sizin için ödenen
sosyal güvenlik destek primleri ise; iş
kazası-meslek hastalığı geçirir ve yüzde 10'dan
fazla uzuv kaybınız olursa ancak size ikinci bir
gelir-aylık getirir. Ama başka halde hiçbir işe
yaramaz.
Bağ-Kur'u yatırmayan
emekli iş sahibi ceza yer
SSK emeklisiyim. Emekli olduktan sonra deftere tabi
olarak camcı olarak ticarete atıldım. Yanımda kimse
çalışmıyor. 2003 yılında çıkarılan sosyal güvenlik
destek primini yatırmam icap ediyormuş,
yatırmamışım. 2006'da Bağ-Kur taksitlendirmesinden
yararlanıp, hem primi hem de tahakkuk eden cezayı
ödemeye başladım. Anayasa Mahkemesi'nin iptalinden
sonra hiçbir yetkili kuruluştan tatmin edici bir
cevap alamadım. Hem primi hem de cezayı yatırmaya
devam ettim. Siz ne tavsiye edersiniz? Hüseyin
Akankaya
Siz doğrusunu yapmışsınız. 1479 sayılı Bağ-Kur
Kanunu'nun ek 20'nci maddesi gereğince, bu sosyal
güvenlik kurumundan emekli olup da vergi mükellefi
olanlar ile limitet şirket ortakları, anonim
şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu
üyesi ortakları yani Bağ-Kur'lu olmayı gerektiren iş
yapanların Bağ-Kur emekli aylıklarından yüzde 10
kesinti yapılıyor. Bağ-Kur dışı sosyal güvenlik
kurumlarından yani SSK ve Emekli Sandığı ile
banka-borsa sandıklarından emekli olup da Bağ-Kur'lu
olmayı gerektiren faaliyet içinde olanların ise
Bağ-Kur'a her ay, 12'nci basamağın gelir tutarının
yüzde 10'u kadar sosyal güvenlik destek primi (SGDP)
ödemeleri gerekiyor.
Dolayısıyla doğru bir adım atarak, eski borçlarınızı
taksitlendirmiş, yeni primleri de ödemeye devam
etmişsiniz. Yaklaşık 200 bin kişinin sizin gibi
davranmadığı biliniyor. Ama unutmasınlar ki,
onlardan alınması gereken SGDP'ler, faiz ve gecikme
zamları ile tahsil edilecek.
Okur sorularına kısa
cevaplar
Rahmi Kahya: SSK'dan dul aylığı alan ablanız
çalışmıyor ve çalışmasından dolayı da emekli değilse
Bağ-Kur'dan vefat etmiş babanızdan dolayı yetim
aylığı alabilir. Bağ-Kur'a vukuatlı nüfus kaydıyla
birlikte tahsis talep formu verin.
Salih Erkan: 21.07.1956 doğumlusunuz. Yedek subay
okul sürenizi borçlanıp ödediğiniz için sigorta
başlangıç tarihiniz 15.04.1983'tür. 15.04.2008 günü
SSK'dan emekli olursunuz. Dilekçenizi verdiğiniz ayı
takip eden ay başından itibaren emekli
sayılacağınızdan 15 ile 30'u arasında dilediğiniz
zaman dilekçenizi verebilirsiniz fark olmaz. Emekli
aylığınızın hesabı için 1990 ve sonrası yıllara ait
gün sayıları ile kazançları da bilmem gerekiyor.
Zekiye Yılmaz: 10.10.1956 doğum tarihiniz, 1986 yılı
sigorta başlangıcınız ve var olan 3845 günle bundan
sonra çalışmasanız veya prim ödemeseniz dahi 54
yaşında yani 10.10.2010 günü SSK'dan emekli
olacaksınız.
Salim Başbuğ: Doğum tarihiniz 12.07.1954. SSK'lı
olarak 20.12.1989'da işe başlamışsınız. 1979-1980
arasındaki vergi kayıtlı sürenizi şimdi Bağ-Kur'a
ödeyemezsiniz. 1974'te ifa ettiğiniz 20 aylık
askerlik sürenizi borçlanıp ödeseniz de ödemeseniz
de en erken 58 yaşında yani 12.07.2012 günü en az
3600 günle SSK'dan emekli olursunuz.
MuhasebeNet.Net
Engin Şahin: 1974 doğum tarihiniz ve 1998 Bağ-Kur
başlangıcınızla 57 yaşında en az 9000 gün sayısıyla
emekli olursunuz. Askerliği borçlanıp öderseniz 56
yaşında hak kazanırsınız. Eşiniz ise 2002 yılı
Bağ-Kur başlangıcıyla 58 yaşında en az 9000 günle
emekli olur. Bundan sonra SSK'lı bir işe girerseniz
emeklilik yaşlarınız değişmez; ama siz 5900 günle
eşiniz ise 7000 günle SSK'dan emekli olur.
Ziya Perver
Zaman / 14.04.2007
MuhasebeNet.Net |
|
