12 Temmuz 2008 CUMARTESİ |
Resmî Gazete |
Sayı : 26934 |
Maliye Bakanlığından:
HARÇLAR KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO: 56)
Kapsam
Bilindiği gibi,
6/6/2008 tarihli ve
26898 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren 5766 sayılı
"Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanunda Ve Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"un
11 ile 15 inci maddelerinde 492 sayılı Harçlar
Kanununa ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Bu
Tebliğde, Harçlar Kanunu uygulamasına ilişkin
olarak 5766 sayılı Kanunla getirilen düzenlemelere
yönelik açıklamalara yer verilmiştir.
I - 492 SAYILI HARÇLAR
KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
A - 42
nci maddede yapılan
değişiklikler
5766
sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (a) bendi
ile, 492 sayılı Harçlar
Kanununun 42 nci
maddesinin ikinci fıkrası;
"Menkul ve gayrimenkul
mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle
ilgili her nevi mukavele, senet ve kâğıtlarda
değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları
ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili
mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin
olarak düzenlenen taahhütnameler hakkında bu hüküm
uygulanmaz."
şeklinde
değiştirilmiştir.
Yapılan
düzenleme ile, kamu
idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla
belirlenen davranış kurallarına uyulacağına
ilişkin olarak düzenlenen taahhütnameler, değer
gösterilmesi gereken işlemler kapsamından
çıkarılmıştır.
Bu
çerçevede, davranış kurallarına uyulacağına
ilişkin olarak düzenlenen taahhütnamelerin, belli
bir değer ihtiva etmemeleri halinde maktu esasa
göre; değer gösterilmesi zorunlu olmamakla
birlikte, belli bir değeri ihtiva etmeleri halinde
ise nispi esasa göre harca tabi tutulması
gerekmektedir.
B- 59 uncu
maddede yapılan değişiklikler
5766 sayılı
Kanunun 11 inci maddesinin (b) bendi
ile, 492 sayılı Kanunun
59 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde
yer alan "Genel ve
katma bütçeli dairelerle"
ibaresi "Genel ve
özel bütçeli idarelerle",
(l) bendinde yer alan
"ek 1 inci"
ibaresi "ek 2
nci"
olarak değiştirilmiş ve (r)
bendi madde metninden çıkarılmıştır.
5766
sayılı Kanunun 15 inci maddesi ile de,
2/3/1984 tarihli ve
2985 sayılı Toplu Konut Kanununa aşağıdaki ek
madde eklenmiştir.
"EK MADDE 12-
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, 488 sayılı Damga
Vergisi Kanunu ve 492 sayılı Harçlar Kanunu
uygulaması açısından özel bütçeli idareler
kapsamında değerlendirilir."
5018
sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile
bütçe türleri açısından "katma bütçe" uygulamasına
son verildiğinden, yapılan düzenleme ile 492
sayılı Harçlar Kanununun 59 uncu maddesinde yer
alan "katma bütçe" ibaresi "özel bütçe" olarak
değiştirilerek, 492 sayılı Harçlar Kanunu 5018
sayılı Kanun ile uyumlu hale getirilmiştir.
2985
sayılı Toplu Konut Kanununa eklenen madde ile
Toplu Konut İdaresi Başkanlığının, 492 sayılı
Harçlar Kanunu uygulaması açısından özel bütçeli
idarelere tanınan imkanlardan
yararlanması sağlanmıştır. Bu suretle, Toplu Konut
İdaresi Başkanlığı 492 sayılı Harçlar Kanununun 59
uncu maddesinin (a) ve (j) bentleri kapsamında
yapacağı işlemlerde tapu harcından bağışık
tutulacaktır.
Gayrimenkul alım-satımlarında olduğu gibi,
karşılıklı harç mükellefiyeti doğuran tapu
işlemlerinde söz konusu hüküm münhasıran Toplu
Konut İdaresi Başkanlığına uygulanacak olup, karşı
tarafa ait olan harç tahsil edilecektir.
492
sayılı Kanunda özel bütçeli kuruluşlara yönelik
olarak başka bir istisna veya muafiyet hükmü
bulunmadığından, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının
Kanunun 59 uncu maddesinin (a) ve (j) bentleri
kapsamı dışında kalan işlemlerinde harç
aranılacaktır.
Ayrıca,
492 sayılı Harçlar Kanununun 59 uncu maddesinin
(r) bendinde yer alan Toplu Konut İdaresi
Başkanlığının işlemlerine yönelik olarak istisna
hükmü, mükerrerliğin önlenmesi amacıyla
yürürlükten kaldırılmıştır.
C - 63 üncü maddede yapılan
değişiklikler
5766
sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (c) bendi
ile, 492 sayılı Kanunun
63 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Gayrimenkul devir ve
iktisaplarında tapu ve kadastro harcı, emlak
vergisi değerinden az olmamak üzere, beyan edilen
devir ve iktisap bedeli üzerinden hesaplanır.
Tapuda yapılan
işlemden sonra, emlak vergisi değerinden daha
düşük bir bedel üzerinden harç ödendiğinin veya
beyan edilen devir ve iktisap bedelinin gerçek
durumu yansıtmadığının tespit edilmesi halinde,
aradaki farka isabet eden harç
ikmalen veya
re’sen tarh edilir. Bu
suretle tarh edilecek tapu ve kadastro harcı için,
213 sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan vergi
ziyaı cezası % 25
nispetinde uygulanır. Takdir komisyonu kararlarına
istinaden bu fıkra uyarınca tarhiyat yapılamaz."
Yapılan
düzenleme ile,
gayrimenkul devir ve iktisaplarında gerçek
alım-satım bedeli üzerinden tapu harcı tahsil
edilmesi esasına geçilmiştir. Söz konusu
değişiklik, münhasıran gayrimenkul devir ve
iktisaplarına yönelik olduğundan, (4) sayılı
tarifenin diğer bentlerine göre yapılacak tapu
işlemlerinde ilgili bentte gösterilen değer
üzerinden tapu harcı hesaplanacaktır.
Bu
itibarla, 6/6/2008
tarihinden itibaren, yapılacak gayrimenkul devir
ve iktisaplarında gerçek alım-satım bedelinin tapu
işlemine yansıtılmadığının tespit edilmesi
halinde, alıcı ve satıcı adına cezalı tarhiyat
yapılacaktır. Tapuda işlem yapıldıktan sonra,
harcın gerçek alım-satım bedelinden daha düşük bir
bedel üzerinden beyan edilip ödendiğinin tespiti
halinde, aradaki farka isabet eden harç, %25
oranında vergi ziyaı
cezası ile birlikte tahsil edilecektir.
Alıcı ve
satıcıların cezalı tarhiyatla karşılaşmamaları
için, tapuda yapılacak gayrimenkul devir ve
iktisap işlemlerinde gerçek alım-satım bedelinin
beyan edilmesine özen göstermeleri gerekmektedir.
Kanun
hükmü uyarınca, gayrimenkul devir ve
iktisaplarında, gerçek alım-satım bedelinin
tespitine ilişkin takdir komisyonu kararlarına
dayalı tarhiyat yapılamayacaktır.
Örnek 1 :
(A) şahsı, elinde bulunan
gayrimenkulü (B) şahsına
12/6/2008 tarihinde 100.000 YTL
karşılığında satmıştır. Söz konusu gayrimenkulün
emlak vergisi değeri 40.000 YTL
dir. Taraflar, tapuda
alım-satım bedelini 70.000 YTL olarak beyan
ederek, bu tutar üzerinden tapu harcı
ödemişlerdir.
Yapılan işlemin tapu harcı
uygulaması açısından değerlendirilmesi:
Alım-satım işlemi için beyan edilmiş olan 70.000
YTL, emlak vergisi değerinin üzerinde olmakla
birlikte, gerçek alım-satım bedeli olmadığından,
gerçek alım-satım bedeli idarece tespit edilerek
aradaki fark matrah (100.000 YTL - 70.000 YTL
=30.000 YTL) üzerinden alıcı ve satıcı adına
cezalı harç tarhiyatı yapılacaktır.
Örnek 2 :
(A) şahsı konut almak üzere, halihazırda arsa olan
gayrimenkul üzerinde tesis edilen kat irtifakı
sonucu ortaya çıkan arsa payını (B) şahsından
20/6/2008 tarihinde
300.000 YTL karşılığı satın almıştır. Söz konusu
arsa payının emlak vergisi değeri 5.000 YTL olup,
tapuda bu değer (5.000 YTL) üzerinden harç
ödenmiştir.
Yapılan
işlemin tapu harcı uygulaması açısından
değerlendirilmesi:
Burada,
üzerine kat irtifakı tesis edilmiş arsaya inşa
edilecek binaya ait bağımsız bölüme isabet eden
arsa payının satışı söz konusu olup, arsa payı
satışının inşaatı tamamlanmış konut satışından bir
farkı bulunmamaktadır. Dolayısıyla, arsa payı
vasfındaki gayrimenkulün alım-satımında alıcı ve
satıcı gerçek satış bedeli üzerinden harç
ödeyecektir.
Örneğimizde; beyan edilen değer, arsa payı için
belirlenen emlak vergisi değeri olmakla birlikte,
gerçek alım-satım bedelini yansıtmamaktadır.
Dolayısıyla, gerçek alım-satım bedeli ile emlak
vergisi değeri arasındaki fark matrah (300.000
- 5.000 =295.000 YTL) üzerinden alıcı ve
satıcı adına cezalı tapu harcı tarhiyatı
yapılacaktır.
D- 123 üncü maddede yapılan
değişiklikler
5766 sayılı
Kanunun 11 inci maddesinin (ç) bendi
ile, 492 sayılı Kanunun
123 üncü maddesinin son fıkrasında yer alan
"harca tabi tutulmaz."
ibaresi "bu Kanunda yazılı harçlardan
müstesnadır."
şeklinde değiştirilmiştir.
492
sayılı Kanunun 123 üncü maddesinin son fıkrasında
Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet
Kooperatifleri ile (Bu kooperatifler ile Kredi
Garanti Fonu İşletme ve Araştırma Anonim Şirketi
tarafından bankalardan kullandırılacak krediler
için verilecek kefaletler
dahil) bankalar, yurt dışı kredi
kuruluşları ve uluslararası kurumlarca
kullandırılacak kredilerin temini ve bunların
teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin
işlemlerde harç aranılmayacağı hükme bağlanmıştır.
Kanunda
sayılan kurumlarca kullandırılacak kredilerin
temini, teminatları ve geri ödenmelerine ilişkin
olarak noterde, tapuda, yargıda ve icrada
yapılacak işlemlerden harç aranılmaması
gerekmektedir. Ancak, kredilerin geri dönüşüne
ilişkin icra işlemlerinde söz konusu istisna
hükmünün yargı harçlarını kapsayıp kapsamadığı
hususunda icra dairelerinde tereddütler
yaşanmıştır. Yapılan bu düzenleme
ile, kredilere ilişkin
123 üncü maddede yer alan istisna hükmü daha açık
bir şekilde vurgulanarak, söz konusu işlemlerin
hiçbir şekilde harca tabi tutulmayacağı
belirtilmiş ve yargı harcı açısından uygulamada
oluşan tereddütlerin ortadan kaldırılması
sağlanmıştır.
II- 492 SAYILI
HARÇLAR KANUNUNA EKLİ TARİFELERDE YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER
A - (1) Sayılı Tarifede
Yapılan Değişiklikler
5766
sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (d) bendi
ile, 492 sayılı Harçlar
Kanununa bağlı (1) sayılı tarifenin "A) Mahkeme
Harçları" bölümünün sonuna;
"IV. Temyiz ve
itiraz harçları:
a) Yargıtay ve
Danıştay’a yapılacak temyiz
başvurularında 60 YTL
b) Yürütmenin
durdurulmasına ilişkin itirazlar
dahil olmak üzere
Bölge Adliye ve
Bölge İdare Mahkemelerine
itirazen yapılacak
başvurularda
40 YTL
c) Ağır Ceza
Mahkemelerine itirazen
yapılacak başvurularda 30 YTL",
B - (3) Sayılı
Tarifede Yapılan Değişiklikler
5766
sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (e) bendi
ile, 492 sayılı Harçlar
Kanununa bağlı (3) sayılı tarifenin "I- Başvurma
harcı" başlıklı bölümüne;
"c) Danıştay’a
temyiz
başvurularında
60 YTL
d) Bölge İdare
Mahkemesine itirazen
yapılan başvurularda 40 YTL",
fıkraları eklenmiştir.
Yapılan
düzenleme ile, daha
önce 492 sayılı Harçlar Kanununda yer almayan adli
ve idari yargıya ilişkin temyiz ve itiraz
başvuruları harç kapsamına alınmıştır. Söz konusu
başvurular için "başvuru harcı" ihdas edilerek,
yargı organlarının daha hızlı ve verimli
çalışmasına imkan
sağlanmıştır.
C - (8) Sayılı Tarifede
Yapılan Değişiklikler
5766
sayılı Kanunun 11 inci maddesinin (f) bendi ile
492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (8) sayılı
tarifenin sonuna aşağıdaki madde eklenmiştir.
"XII- Transfer
fiyatlandırması ile ilgili yöntem belirleme
anlaşması harçları:
1- Başvuru
harcı
25.000 YTL
2- Yenileme
harcı
20.000 YTL"
5520
sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü
maddesinin beşinci fıkrasında, "İlişkili kişilerle
yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında
uygulanacak fiyat veya bedelin tespitine ilişkin
yöntemler, mükellefin talebi üzerine Maliye
Bakanlığı ile anlaşılarak belirlenebilir. Bu
şekilde belirlenen yöntem, üç yılı aşmamak üzere
anlaşmada tespit edilen süre ve şartlar
dahilinde kesinlik
taşır." hükmü yer almaktadır.
Buna
göre, uygulayacağı yöntem konusunda tereddüdü
bulunan mükelleflerin gerekli bilgi ve belgelerle
birlikte Maliye Bakanlığına başvurarak belli bir
dönem için yöntem tespiti talebinde bulunabilmesi
mümkündür. Yapılan düzenlemeyle, söz konusu
anlaşma sürecine ilişkin başvuru ve yenileme
işlemleri harca tabi tutulmuştur.
Tebliğ
olunur. |