Muhasebe Rehberi sayfasına gitmek için tıklayınız

Muhasebe  

Maliye

Vergi

Sigorta

İletişim

 MAKALE / 18.09.2006

arama 

 Ana Sayfa 

Muhasebe Forum 

Makaleler 

Danışma Hattı 

Hakkımızda 

Beş Dakika Ara 

          2006 Uygulamaları


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Bekir UĞUR
SMMM Stajyeri

 

18.09.2006    

 KAYITDIŞI EKONOMİ VE ÇÖZÜM YOLLARI

 İLE PARA’NIN KULLANIMININ KALDIRILMASI
 

     Ülkemiz yıllardır kayıtdışı ekonominin ve kayıtdışı çalıştırılan işçilerin üzerine bindirdiği yük ile yaşamaya çalıştı. Bunun sonucu olarak daha az tabana yayılan bir vergi sistemimiz ve yüksek vergi oranlarımız oldu. Sonra zamanla bu vergi oranları ile yaşamaya o kadar alıştık ki vergi oranları düşse bile biz sanki yüksekmiş gibi yaşamaya ve kayıtdışı çalışmaya devam ettik. Bu bir toplum psikolojisi haline geldi bizde. Sandık ki kazancımızın vergi dışı olması ile daha fazla kazanırız. Sandık ki bize kimse dokunmaz devlet alacağını araştırmaz. Ama ne yazık ki aynen sanılan gibi olunca kazançların vergi dışı olmasına devam edildi. Ve hükümetlerde kayıtdışı ekonominin nedenlerini hep yüksek vergi oranlarında aradı. Aslında en başlarda yüksek vergi oranları olmasına rağmen bu sonraları psikolojik bir durum halini aldı. Ve vergi oranları düştükçe kayıtdışı azalacağına ya çok azalma meydana geldi yada hiç etkisi olmadı. Bireysel / Kurumsal olarak kazananlar daha fazla kazanmak varken kayıtıdşı düzenlerini bozmadılar. Bunun sonucuna tüm Türkiye olarak hepimiz katlandık. Ya bir köprümüz geç yapıldı. Ya bir altyapımız geç bitti. Yada çocuklarımızın öğretim kalitesinin ilerlemesini sağlayamadık. Buna kazançlarını vergi dışı bırakanlarda dahil.

Kayıtdışının önemli bir nedeni de hükümetlerin kayıt altında çalışanları kayıtdışı çalışanlara karşı yeterince koruyamaması. Günümüzde bunun en belirgin örneği müzik piyasası. Alelade yollarda satılan cd ve kasetlerin kopya olarak satılmasının önüne geçilemedi ve müzik piyasasında satışlar milyon adetlerden yüzbinli adetlere düştü. Kimse kaset çıkarmamaya çıkarılan plaklarda bulunan eserlerin ücretleri düşmeye başladı. Bunun sonucu olarak bu piyasa kar etmemeye kar edemedikçe de vergilerini daha az beyan etmeye başladı.

Benim geliştirdiğim fikir tüm bu sorunları çözmeye yarayacak ve uygulanabilirse çok büyük katkılar sağlayabilecek bir projedir. Günümüzde hemen herkesin en az bir kredi kartı var ve hepimiz biraz bonus biraz ekstra kazanmak için bu kredi kartlarını kullanıyoruz. Benim düşünceme göre mevcut kullanılan kimlik kartları, ehliyetler ve kimlik yerine geçen belgeler yerine herkese doğumundan itibaren üzerinde chip olan bir kart verilsin (Kısa Not: Ehliyet ve pasaport kullanımı kalktığı için artık kişi ehliyet almaya hak kazandığı zaman bu bilgi sahip olduğu kart siciline eklenir. Yada pasaport aldığı zaman yine bu bilgi siciline işlenir. Tabi pasaport olayı uluslar arası boyutlarda olduğu için burada bir esneklik olabilir) Kişi tüm tüketim harcamalarını sahip olduğu bu chip’li kart ile yapar. Kişi tüketimi esnasında para ile nakden ödeme yapmak yerine sahip olduğu chip’li kartı satıcıya verir. Satıcı chip’li kart kullanımına uygun pos makinası benzeri bir cihaza kartı okutarak harcama tutarını alıcının hesabından kendi hesabına aktarır. Bu arada yapılan satış tutarı da sahip olduğu cihaza işlenir. Bu satışlar burada birikerek gün / ay sonunda alınacak raporlar ile takip edilebilir. Kişinin yapmış olduğu tüketim ne olursa olsun harcama tutarının belli bir kısmı kart satış cihazına okutulduğu anda vergi iadesi olarak alıcının hesabına devlet tarafından yatırılır. Böylece kartın kullanımı özendirilmiş olur. Şimdi işin asıl önemli kısmına geldik. Bu hafızalara kaydolan bilgiler online ortamda devlete ait bir bilgi işlem merkezinde anında görüntülenebilecek şekilde bir teşkilat oluşturulur. Her bir bireyin tek bir kartı olduğu gibi her işletmenin de bir kartı ve sicili vardır bu sistemde. Böylece alışveriş yapıldığı anda harcama tutarı anında işletmenin sahip olduğu sicile işlenir ve bu tutarlar devlete ait teşkilatça anında izlenebilir. Yine firmalar mal alımında bulundukları anda bu kart ile alışveriş yaparak yine aldıkları mallara ait tutarı bu kart hafızasına kayıtlı hale getirirler. Firmalar satış anında yapacakları satışın tamamını vergilendirecekleri için vergi ve kdv fazlalıklarını eritmek için merdiven altı tabir edilen firmalardan mal satın almaktan, satın aldıkları malların bedelini eksik fatura ettirmekten mümkün olduğu kadar kaçınarak legaliteyi daha fazla kullanmaya başlayacaklardır. Hatta para hayatın hiçbir anında kullanılmayacağı sadece chip’li kartlar kullanılacağı için tamamen legal olacaklardır. Bu nedenle mal alımlarında kayıtdışı firmaları tercih edecekler. Böylece kayıtdışı çalışan firmalarda kayıt altına girmeyi tercih ederek mallarını satma yoluna gitmek isteyeceklerdir. Burada asıl önemli olan diğer bir konu ise, firmalar kendi gelirlerini nasıl kartlara işleyecekler ve bu kartlar üzerinden işlem yapacaklardır. Yada avanslı işlemlerde nasıl bir prosedür izlenecektir. Firmaların tamamının gelirlerinin ve giderlerinin şeffaf ve kayıt altında olduğu bir ortamda ay sonlarında çıkarılacak mizan, bilanço ve buna benzer tabloların düzenlenmesi çok fazla zor olmayacağından -ki bunun nedeni tüm gelir ve giderlere ait raporların pos benzeri cihazda kolaylıkla alınabilecek olmasıdır- firmaların gelirleri ay sonlarında iki şekilde belirlenebilecek yöntemle kartlarına işlenebilir.

Bunlarda birincisi; Devlet tarafından kurulacak olan Chip’li kart izleme merkezinde yapılacak olan analiz ile firmaların gelirlerinden giderleri çıkarılarak ortaya çıkan rakam üzerinden kesilecek vergi sonrası kalan rakam anında şirke kart hesabına aktarılır. Böylece devlet vergisini anında keserek firma hesabına firmanın kar’ını ve tüm gelirini aktarmış olur. İkinci yol ise; firmanın pos benzeri cihazdan alacağı rapor ile her ay verilecek bir beyanname sayesinde gelir gider karşılaştırması yapılır ve bunun sonucunda elde edilen kar üzerinden vergi kesintisi yapılarak kalan kısım firmaların kart hesabına aktarılır.

Burada tüm kontroller devlet eliyle yapıldığından bu yapılanların özel sektörün ve halkın üzerinde baskı oluşturmayacak şekilde yapılması önemlidir. Çünkü her şeyin izlenmesi başlarda rahatsızlık oluşturacaksa da temelde herkesin vergilerini tam ödediğini varsaydığımız bir toplumda aslında herkes takip ediliyor değil sadece kayıt dışı ekonomi kayıt altına alınmaya çalışılıyor olacaktır. Bunun yanı sıra gündelik işlemlerde bu yazının devamında oluşacak kolaylıklar sayesinde insanlar bu düşüncelerinde vazgeçeceklerdir.

Sistem biraz ileri bir sistem gibi görünmekle birlikte şu andaki mevcut teknoloji bile bu işlemin yapılmasına yeterli gelecektir. Altyapının kurulması bu sistemin yürümesindeki en büyük etkendir. Burada altyapıdan kastım, pos benzeri cihazların üretilmesi ve lojistiği, chip’li kart takip merkezinin kurulması ve sistem altyapısı ve acil durumlarda uygulanacak bir B planının oluşturulması ve bankacılık sisteminin bu sisteme uygun hale getirilmesidir.

Şimdiye kadar olayın kayıt dışı ile savaş kısmını anlattım. Bundan sonra ise daha çok dünya para politikasını bile değiştirebilecek konular geliyor. Yukarıda anlattığım şekilde para kullanımının fiili olarak ortadan kalkması ile artık ortada para diye bir şey olmayacak sadece rakamlar kişilerin hesapları arasında yer değiştireceğinden herkesin yaptığı toplam tasarruf miktarı, toplam yatırım miktarı, geliri ve gideri hiçbir ekonomik enstrümana gerek kalmadan ve herhangi bir ekonomik tabire veya formüle gerek kalmadan bulunması kolay olacaktır. Bununla birlikte enflasyon, para politikaları, borçlar vb gibi kavramlar giderek önemini yitiren kavramlar olacaklardır. Maliye ve Mali enstrümanlara etkileri saymakla bitmeyeceği gibi bunu asıl olarak daha geniş bir çerçevede tartışılması daha doğru olacaktır.

Gelirleri artmış bir ülkenin ekonomik olarak büyümesi daha çabuk olur. Gelirleri arttırmak sadece vergileri arttırmak ve/veya çeşitlendirmekle olmaz. Asıl önemli olan vergilerin daha çok kişiden ve daha doğru olarak adaletli bir şekilde alınmasıdır. İşte bu proje bir anlamda buna yardımcı olacaktır.

Kısacası chip’li kart uygulaması zaten hayatımızda olmakla birlikte kullanım alanının genişlemesi Türkiye’yi kayıtdışı cenneti olmaktan çıkarıp, vergisini ödeyeni koruyan, kayıt dışını azaltan bir vergi cenneti haline getirebilir. İşte o zaman vergi oranlarının azaltılması belki bugünkü azalmalardan daha mantıklı bir hale gelebilir. Çünki şu anda mevcut vergi oranlarının azalması olayı sadece Allah’a emanet etmekten başka bir dayanak taşımıyor.

Bu kart kullanımının sosyal hayata etkileri de olabilir. Bunları da kısaca anlatmak isterim. Dakika dakika nüfus sayımı yapılabilir. Herkesin tek kartı ve bir numara bir kişide bulunduğundan faal olan kart sayısı = nufus adedidir Seçimler daha basit ve modern yapılabilir. Herkes kartı ve şifresi aracılığı ile oylarını kullanabilir. Kişlerin sağlık bilgileri bu karta yüklenebilir ve her hastaneye gidişte kişinin durumu rapor olarak bu kartlara yüklenebilir. Böylece ani bir durumda kişinin kartına bakılarak son durumu hakkında bilgi sahibi olunabilir. Kişilerin her türlü bilgileri bu kartların hafızasında kayıtlı olacağından yapılacak olan aramalarda kişilerin sabıka durumların ulaşılabilir. Hatta kişiler sahip oldukları chip’li kartlar üzerinden takip edilebilir.

Bunlara benzer bir çok konu bu kart yardımıyla basite indirgenebilir ve daha modern bir ülke haline gelebiliriz. Elbette ki bu kartın kullanımında bir çok sorunla karşılaşılacaktır. Mesela, çok ironik bir konu olduğunun farkındaydım bu fikri 4-5 yıl önce düşündüğümde. Ancak bu artık o kadar da ironi olarak gelmiyor artık. Bundan 4-5 yıl sonra belki de demode bir konu olarak kalacak teknolojinin ilerlemesi karşısında. Her yeni şeye olduğu gibi buna da en başta tepkili yaklaşanlar olacaktır. İşgücünden feragat edileceğinden dolayı belli kesimler karşı çıkacaktır. Elektronik hayata çok fazla bağlı olmak kimilerimizi çok sıkacaktır…Devletin kontrolünde olarak takip edilmiş bir hava oluşturacağından en başlarda sıkıntı verecektir. Ama bunları çıkarılacak kanunlarla düzenlenebilecek konular.

Bekir UĞUR
SMMM Stajyeri
 

 

 

Copyrıght © 2005-2006  www.muhasebenet.net- www.muhasebenet.com - muhasebe rehberi. Her hakkı saklıdır.