657 sayılı Devlet Memurları
Kanununa göre geçici personel statüsünde çalıştırılanlar
bu Kanun kapsamına dahil değildir.
Genel Bir Bakış
İşsizlik Sigortası Primlerini
tahsil etmekle Sosyal Sigortalar Kurumu görevlidir;
bunun dışındaki tüm görevleri Türkiye İş Kurumu
tarafından yürütülür.
Sigortalılığın başlamasıyla
birlikte, sigortalılar ile bunların işverenlerinin
sigorta hak ve yükümlülükleri de işlemeye başlar.
Kanun 51.maddesinde belirtilen
işten çıkış nedenlerinden birine dayanarak işsiz kalan
kişi işyeri tarafından verilen işten ayrılma bildirgesi
ile 30 gün içinde İŞKUR’ a müracaat etmesi gerekir.
İşveren işten ayrılan kişiye ait
bildirgeyi 15 gün içinde İŞKUR’ a bildirmesi gerekir.
Aksine bir durumda cezai durum söz konusu olur.
Kanun 51. maddesinde belirtilen
haller dışında iş akdine son verilen kişi İşsizlik
Sigortasından faydalanamaz; örneğin kendi isteği ile
işten ayrılma.
İşsiz kalan kişi İşsizlik
Sigortasının bağlanmasından sonra aşağıdaki haklara
sahip olur,
-
İşsizlik ödeneği almaya
-
Hastalık ve Analık sigortası primleri
-
Meslek geliştirme
-
Yeni bir iş bulma
Olanaklarından İŞKUR aracılığıyla
faydalanır.
İşsizlik sigortası primleri
oranları
-
İşçi %1
-
İşveren %2
-
Devlet Katkı Payı %1
İşsizlik sigortasına işverenlerce
ödenen primler kazancın tespitinde gider olarak kabul
edilir, sigortalılarca ödenen primler de gerçek ücretin
hesaplanmasında gelir vergisi matrahından indirilir.
Sigortalı işsizin, işsizlik
ödeneği, sağlık sigortası, danışmanlık-işe yerleştirme
ve mesleki eğitim hizmetlerinden yararlanabilmesi için;
hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 3 yıl
içerisinde en az 600 gün prim ödeyerek, son 120 günü
kesintisiz çalışmış, kendi istek ve kusuru dışında
işini kaybetmiş olması gerekmektedir.
Sigortalı işsizlerin hizmet
akdinin sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren 30
gün içerisinde İşten Ayrılma Bildirgesi ile birlikte
İŞKUR ünitelerine başvurması durumunda, en az 600 gün
çalışmış sigortalılar 180 gün, 900 gün çalışmış
sigortalılar 240 gün, 1080 gün çalışmış sigortalılar 300
gün süre ile İşsizlik Sigortası hizmetlerinden
yararlanabileceklerdir. İlk işsizlik ödeneği başvuruyu
izleyen ayın sonunda ödenmektedir. 30 günlük süre yasal
başvuru süresi olup, bu süreden sonra başvurulması
halinde, geç kalınan süre toplam hak sahipliği
süresinden düşülmektedir.
İşten Ayrılma Nedenleri(4447
İşsizlik Kanunun 51.Maddesine Göre)
a)
25/8/1971
tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 13 üncü maddesi
veya 20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanununun
16 ncı maddesi ya da 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı
Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki
Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin
dördüncü fıkrasında belirtilen bildirim önellerine uygun
olarak hizmet akdi işveren tarafından sona erdirilmiş
olmak,
b)
Hizmet
akdi, süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden
önce veya bildirim önelini beklemeksizin 1475 sayılı İş
Kanununun 16 ncı maddesinin (I), (II) ve (III) numaralı
bentlerine veya 854 sayılı Deniz İş Kanununun 14 üncü
maddesinin (II) ve (III) numaralı bentlerine veya 5953
sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar
Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 7 nci
maddesi ile 11 inci maddesinin birinci fıkrasına göre
sigortalı tarafından feshedilmiş olmak,
c)
Hizmet
akdi, süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden
önce veya bildirim önelini beklemeksizin 1475 sayılı İş
Kanununun 17 nci maddesinin (I) ve (III) numaralı
bentlerine veya 854 sayılı Deniz İş Kanununun 14 üncü
maddesinin (III) numaralı bendine veya 5953 sayılı Basın
Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki
Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 12 nci
maddesinin birinci fıkrasına göre işveren tarafından
feshedilmiş olmak,
d)
Hizmet
akdinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi
nedeniyle işsiz kalmak, 854 sayılı Deniz İş Kanununun
7 nci maddesinin (II) numaralı bendinde belirtilen
hizmet akdinin belirli bir sefer için yapılmış olması
nedeniyle sefer sonunda işsiz kalmak,
e)
İşyerinin
el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya
kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi
nedenleriyle işten çıkarılmış olmak, 854 sayılı Deniz
İş Kanununun 14 üncü maddesinin (IV) numaralı bendindeki
nedenlerle işsiz kalmak,
f)
24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme
Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanunun 21 inci maddesi kapsamında işsiz kalmak,
g)
Yukarıdaki bentlerde belirtilen iş kanunları kapsamına
girmeyen sigortalılardan hizmet akitleri, 2821 sayılı
Sendikalar Kanunu ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi
Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında yapılmış olan toplu iş
sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmesi bulunmayan
hallerde Borçlar Kanunu hükümleri doğrultusunda (a),
(b), (c), (d) ve (e) bentlerindeki hükümlere paralel
olarak sona ermiş olmak.
İşsizlik Ödeneği
Ödenmesinde Hak Düşürücü Nedenler
·
Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun
ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına
yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı
sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın
reddeden,
·
İşsizlik ödeneği aldığı sürede gelir
getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal
güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit
edilen,
·
Kurum tarafından önerilen meslek
geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir
neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın
devam etmeyen,
* Haklı bir nedene
dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları
zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri
öngörülen süre içinde vermeyen,
Sigortalı işsizlerin işsizlik
ödenekleri kesilir.
Ücret Garanti Fonu Ödemeleri
4857 sayılı İş Kanununun 33.
maddesi gereğince; işverenin konkordato ilan etmesi,
işveren için aciz vesikası alınması veya iflası nedeni
ile ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde geçerli olmak
üzere, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan son üç
aylık ücret alacakları, başvuru tarihinden itibaren otuz
gün içerisinde ödenmektedir.
SSK tarafından tahsilatı
yapılarak, İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılan primler
üzerinden işveren payı olarak hesaplanan miktarın yüzde
biri, Ağustos 2003 tarihinden itibaren oluşturulan Ücret
Garanti Fonuna aktarılmaktadır. Ücret Garanti Fonu
İşsizlik Sigortası Fonu içinde değerlendirilmektedir.
Kısa Çalışma Ödemeleri
4857 sayılı İş Kanunun 65.
maddesine göre; genel ekonomik kriz veya zorlayıcı
sebeplerle işyerinde işin geçici olarak en az dört hafta
durması veya kısa çalışma hallerinde işçilere
çalıştırılmadıkları süre için en fazla üç ay süre ile
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılan tespit
işleminden sonra İşsizlik Sigortası Fonu’ndan kısa
çalışma ödeneği ödenmektedir. Kısa çalışma ödeneğinden
yararlanma, hizmet akdinin feshi dışında işsizlik
ödeneği ile benzerlik oluşturmaktadır.
Muhasebe Uzmanı ve Sorumlusu -
Vedat AKGÜL
Kulağa Küpe: Yüzünüzü Güneşe
Döndüğünüzde Tüm Gölgeler Arkanızda Kalır.
KAYNAK: 4447 Sayılı Kanun
|