|
Seyahat acentelerinde Vergi, Resim, Harç İstisna Belgesi
ne işe yarar?
02.01.2004 tarih ve 25334
mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5035 sayılı
kanun ile 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak
üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'na eklenen ek
2'nci maddesinde ve aynı kanunun ile 492 sayılı Harçlar
Kanunu'na eklenen ek 1'inci maddesinde, döviz
kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemlerin harçlardan,
bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtların da
damga vergisinden müstesna tutulacağı hükme
bağlanmıştır. Anılan kanun hükümlerinde; bu maddelerin
uygulanması bakımından döviz kazandırıcı faaliyetlerin
neler olduğunun ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin
usul ve esasların Maliye Bakanlığı ile Dış Ticaret
Müsteşarlığı tarafından birlikte tespit edileceği ifade
edilmiştir.
Sözü edilen maddelerin uygulaması ile ilgili olarak
27.02.2004 tarih ve 25386 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanan Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi
ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında 1 Seri No'lu
Tebliğ'de konuya ilişkin düzenlemeler yapılmış, daha
sonra yayımlanan 2, 3 ve 4 no'lu tebliğlerle de 1 no'lu
tebliğde açıklanan hususlarda bazı değişiklik ve ilave
açıklamalar yapılmıştır. Anılan tebliğlerde; "döviz
kazandırıcı faaliyet" tanımının, ihracat ile bu tebliğde
sayılan diğer döviz kazandırıcı faaliyetleri kapsadığı
açıklanmış ve diğer döviz kazandırıcı faaliyetlerin
neler olduğu 1 no'lu tebliğin "3.2" numaralı bölümünde
maddeler halinde sayılmıştır. Keza, anılan tebliğin
"3.1" numaralı bölümünde ihracat ile ilgili açıklamalar
yapılmış ve istisnaya konu olacak ihracat işlemlerinin
neler olacağı, ihraca konu malın yurtiçinden tedarikine
ilişkin işlemlerde düzenlenecek kağıtları ve işlemleri
de kapsayacak şekilde, ayrıntılı olarak belirlenmiştir.
Tebliğin "3.2. Diğer döviz kazandırıcı faaliyetler"
bölümünün "3.2.20." maddesinde; "Turizm müesseseleri ile
seyahat acentelerinin yurtiçindeki ve yurtdışındaki
turizm faaliyetleri sırasındaki yaptıkları döviz
karşılığı hizmet satışları" döviz kazandırıcı faaliyet
olarak belirtilmiştir. Döviz kazandırıcı hizmet ve
faaliyetler çerçevesinde vergi, resim ve harç
istisnasından yararlanmak isteyen firmalar, Dış Ticaret
Müsteşarlığı'na müracaat ederek vergi resim harç
istisnası belgesi almak zorundadırlar.
Aynı tebliğin "4. Uygulamaya ilişkin esaslar" bölümünün
"4.1." maddesinde belirtildiği gibi; "(3.2)'de
belirtilen diğer döviz kazandırıcı faaliyetler ile
(3.1.8)'de belirtilen dahilde işleme belgesine konu
faaliyetler için uygulanacak damga vergisi ve harç
istisnası; ilgili kuruluşlarca, bu konuda düzenlenmiş
bulunan "Vergi, Resim, Harç İstisnası Belgesi" veya
"Dahilde İşleme İzin Belgesi"nin ibrazı üzerine, aşağıda
açıklanan usul ve esaslar çerçevesinde başka bir belge
aranmaksızın re'sen uygulanacaktır.
Ancak, damga vergisi ve harç istisnasının
uygulanabilmesi için vergi ve harca konu işlemin, sözü
edilen belgelerin geçerlilik süresi içerisinde yapılması
şarttır. Belgenin alınmasından önce veya belgenin
geçerlilik süresinin dolmasından sonra, belgeye bağlanan
iş ile ilgili olarak yapılan işlemlere, damga vergisi ve
harç istisnası tatbik edilmeyecektir.
Vergi, Resim, Harç İstisnası Belgesi almak amacıyla
proje formu ekinde verilecek taahhütnamelere belge
aranmaksızın re'sen damga vergisi ve harç istisnası
tatbik edilecektir.
Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca yayımlanan "İhracat,
Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile
Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim
Ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ (İhracat: 2008/6)" de;
- Döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin
finansmanında kullanılmak kaydıyla bankalarca
kullandırılan her türlü sevk öncesi ve sevk sonrası
krediler (Türk Eximbankın fon temini işlemleri, bu banka
tarafından aracı bankalar vasıtasıyla kullandırılan
krediler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca Türk
Eximbanka açılan kısa vadeli senet reeskont kredileri
ile Türk Parası Kıymetini Koruma hakkındaki mevzuat
uyarınca ihracat taahhüdüne bağlı olarak kullandırılan
altın kredileri dahil) ve firmaların sağladıkları
prefinansmanlar ile bunların geri ödenmesi,
- İhracatla ilgili işlem yapan bankaların (Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası dahil), faktoring
şirketlerinin, sigorta şirketlerinin, noterlerin ve
diğer kuruluşların ihracat, ihracat sayılan satış ve
teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle
ilgili olarak yapmış oldukları bütün hizmet ve
muameleler (Türk Eximbankın ihracat kredi
sigortası/garantisi ile ilgili işlemleri dahil)
dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun
nakden veya hesaben aldıkları paralar ve kambiyo
işlemleri,
- Döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler sebebiyle
düzenlenen kağıtların
Banka ve sigorta muameleleri vergisinden, damga
vergisinden, 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince alınan
harçlardan müstesna olduğu belirtilmiştir.
Bu düzenlemelerden, turizm müesseseleri ile seyahat
acentelerinin döviz kazandırıcı faaliyetleri
çerçevesinde kullanacakları kredilere ve yurtdışındaki
tur operatörleri veya kişilerle düzenleyecekleri
kağıtlara vergi resim harç istisnasının uygulanacağı
anlaşılmaktadır. Turizm müesseselerinin ya da seyahat
acentelerinin bu döviz kazandırıcı faaliyetleri
yürütebilmek amacıyla tedarik aşamasında tedarikçiler
ile yapacakları işlemlere ilişkin olarak da vergi resim
harç istisnasından yararlanıp, yararlanamayacakları
konusunda ise 1 no'lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde
Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında
Tebliğ'de şu açıklamalar yapılmıştır:
"4.7. Diğer döviz kazandırıcı faaliyetlerde, belgeye
bağlı olarak uygulanan damga vergisi ve harç
istisnasının; belge sahibi yatırımcı, ihracatçı veya
üstlenicinin belge kapsamındaki iş nedeniyle ihale
makamı dışında kalan ve belge sahibi olmayan diğer kişi
ve kuruluşlarla (taşeron, malzeme müteahhidi vb.)
yapacağı muamelelere tatbiki mümkün değildir.
Ancak, belge kapsamındaki döviz kazandırıcı
faaliyetlerde kullanılmak şartıyla, belge sahibi kişi
veya kuruluşlardan temin edilecek mal, malzeme veya
hizmet alımları damga vergisi ve harç istisnasından
faydalandırılacaktır.
Bu durumda, döviz kazandırıcı faaliyetlerde, ihale
makamı dışında kalan diğer işlem tarafları arasındaki
muamelelere; her iki işlem tarafının da o işle ilgili
olarak düzenlenmiş belgeye sahip olmasına bağlı olarak
damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilecektir."
Tebliğdeki bu düzenlemeler kapsamında, turizm
müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve
yurtdışındaki turizm faaliyetleri sırasındaki yaptıkları
döviz karşılığı hizmet satışları döviz kazandırıcı
faaliyet olarak sayılmış olmasına rağmen, sözü edilen
faaliyeti yürütmek amacıyla tedarikçilerle düzenlenecek
kağıtlara ve yapılacak işlemlere damga vergisi ve harç
istisnasının uygulanabilmesi için her iki işlem
tarafının da o işle ilgili olarak adlarına düzenlenmiş
bulunan Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi'ne sahip
olmaları gerektiği ortaya çıkmaktadır. Nitekim Maliye
Bakanlığı'nın görüş ve uygulaması da bu yöndedir.
Dolayısıyla, seyahat acentelerinin döviz kazandırıcı
faaliyetleri ile ilgili olarak otellerle ya da tur
düzenlemesi için taşıyıcıyla yapacakları sözleşmelerde
damga vergisi istisnasından yararlanabilmeleri için,
tedarikçi konumundaki karşı tarafın da Vergi, Resim,
Harç İstisna Belgesi'ne sahip olması şartı aranmaktadır.
Ancak, bu durum uygulamada taraflarca yeterince
kavranabilmiş gözükmemekte ve eleştiri ve tarhiyat
konusu olabilecek farklı uygulamalar yapılabilmektedir.
Öte yandan, bu döviz kazandırıcı faaliyetlerin
yürütülmesi için zorunlu olan, tedarikçilerle yapılacak
işlemler ve düzenlenecek kağıtlara istisna uygulanmaması
yönündeki anlayış, tanınmış olan bu teşvik unsurunu
olumsuz anlamda son derece sınırlamakta ve alınmış
Vergi, Resim, Harç İstisna Belgeleri'nin bir işe
yaramaması gibi bir sonuç doğurmaktadır.
Konunun, açıkladığımız yönleriyle de yetkililerce tekrar
ele alınıp, değerlendirilmesinde ve gerekirse tebliğ
değişikliğine gidilerek, tedarikçi aşamasında yapılacak
işlemlerde karşı tarafın da belge sahibi olması şartının
kaldırılmasında fayda vardır. Zaten ekonomik krizin
önemli etkilerinin hissedildiği ve ülkeye döviz
girişinin sağlanabilmesi için Varlık Barışı
düzenlemelerinin yapıldığı bir ortamda turizm
müesseselerinin ve seyahat acentelerinin ülkemize döviz
kazandırmalarını daha da teşvik edecek bu adımlar
atılmalıdır.
Akif AKARCA
Dünya/04.06.2009 |
