|
Aylığınızın
düşmemesi için yüksek kazanç bildirmelisiniz
1.9.1988 tarihinde Tarım Bağ-Kur'u başlattım,
1.1.1957 doğumluyum. 11. basamaktan Bağ-Kur primi
ödemeye devam ediyorum. Ne zaman emekli olabilirim?
'Emekli maaşın düşük olur' diyorlar, düşük maaş almamak
için bir yol var mı? Adnan Özdemir - Nizip
Verdiğiniz bilgilere göre, 1.9.1988 gününden beridir
aralıksız prim ödüyorsanız askerlik borçlanması da
yaparak 25 tam yılı yani 9 bin günü tamamladığınız an
tam aylık ile Bağ-Kur'dan emekli olabilirsiniz. Ya da 15
tam yıldan çok prim ödeme süreniz olduğu için bundan
sonra prim ödenmese bile 58 yaşında yani 1.1.2015 günü
kısmi aylık ile emekli olursunuz. Üç değişik emekli
aylığınız hesaplanacak ve dönemlerine göre oranlanacak.
Ancak emekli aylığının iki temel belirleyicisi var.
Bunlardan biri gelir, yani Bağ-Kur gelir basamaklarıdır.
Diğeri de ABO yani aylık bağlama oranlarıdır ki, bu her
yasayla düşürülmüştür. Emekli aylığının iki
belirleyicisinden biri olan 'ortalama kazanç hesabı' ile
'aylık bağlama oranları' 2000 yılından beri sürekli
düşürülüyor.
Aylik Bağlama OranI'nIn düşürülüş seyrı
1999 yılı ve öncesi dönem için,
Bağ-Kur'dan emekli olacak birisi için emekli aylığı
hesaplanırken (en az bir yıl o basamaktan prim ödemek
şartıyla) son basamak geliri ile yüzde 70 olan aylık
bağlama oranı çarpılırdı. Yani 9 bin gün (25 tam yıl)
için aylık bağlama oranı yüzde 70 idi.
2000-2008 arası dönemi için,
İlk 3 bin 600 gün için yüzde 35, bundan sonraki 5 bin
400 günün her 360 günü için yüzde 2, 9 bin günden
sonraki her 360 gün için yüzde 1,5 hesabıyla ABO
bulunurdu ki, 9 bin gün için oran yüzde 65'e
düşürülmüştür. Bu dönemde ABO ile çarpılan basamak
gelirleri de indirildi. Son basamak gelirinin dikkate
alınması yerine 2000 ve sonraki yılların tüm
basamaklarının ortalaması ABO ile çarpılmış ve emekli
aylığı bulunmuştur.
Öte yandan 24 basamaklı Bağ-Kur gelir basamakları da
yasaya göre her yıl bir önceki yılın TÜFE ve GH'si
(enflasyon oranı ve gelişme hızı) ile çarpılması
gerektiği halde 2000-2008 arasındaki tüm hükümetler
tarafından enflasyon oranından bile düşük belirlenerek
Bağ-Kur emekli aylıklarına darbe vurulmuştur.
1 Ekim 2008 sonrası dönemi için,
Aylık bağlama oranı her yıl (360 gün) için yüzde 2
hesabıyla yapılacaktır ki bu durumda 9 bin gün için
yüzde 50'ye düşürülmüş oldu. Faruk Çelik dönemi ile
birlikte artık Bağ-Kur basamakları da kaldırıldı, bunun
yerine beyan esası getirildi. Gelir-kazanç beyan
etmeyenler için ise asgari ücret baz alındı. İşte bu
sebeple ileride bu dönemin emekli aylıkları çok az
olacaktır, zira ABO'ları yüzde 50'dir. Mesela ömrü
boyunca asgari ücret düzeyinden (666 liradan) prim
ödeyen bir Bağ-Kur'lu 9 bin gün (25 yıl) ile 65 yaşına
gelip emekli olduğundan yüzde 50 aylık bağlama oranı ile
(666 X %50) 333 lira emekli aylığı alacaktır.
Sizin emekli aylığınızın hesabına gelince öncelikle,
31.12.1999 günü ve öncesi için 31.12.1999 günü
bulunduğunuz basamağa göre 1 Temmuz 2003'ten geçerli
olan Bağ-Kur basamak gelirlerine göre emekli aylığınız
hesaplanacak,
1.1.2000 ile 30.9.2008 dönemi için bu süre içinde
bulunduğunuz Bağ-Kur basamaklarının gelir durumuna göre
ortalama geliriniz bulunarak ayrı bir emekli aylığınız
hesaplanacak,
Son olarak da 1.10.2008 günü ve sonrası prim
ödemeleriniz için yeni dönemde basamaklar kalktığı için
kendi durumunuza göre beyan ettiğiniz kazançlarınıza
göre bir emekli aylığınız hesaplanacak.
Her bir hesaplanan aylığının toplam gün sayısına oranı
kadarı oranlanarak alacağınız emekli aylığınız
bulunacak. Verdiğiniz bilgilere göre alacağınız aylık
500 lira civarında olur. 'Bu aylık bana yeter'
diyorsanız en azından 1.000 lira aylık kazanç bildirip
(25 yıl için aylık bağlama oranı yüzde 50 hesabıyla) 500
lira aylığı sabit tutabilirsiniz. Bu aylığı arttırmak
istiyorsanız en azından ayda 1.000 liradan çok gelir
beyan ederek, beyan ettiğiniz rakamın yüzde 33'ü kadar
(2.000 lira beyan ederseniz 666 lira prim ödeyerek)
artırma hakkınız var. Ama bir yıl 666 lira prim
öderseniz alacağınız emekli aylığı bir yılın sonunda 5
lira kadar artar.
Ziya Perver
Zaman/13.06.2009
www.muhasebenet.net |
