|
TÜRK TİCARET KANUNU’ NA
GÖRE
ŞİRKET
YÖNETİCİLERİNİN REKABET YASAĞI
1- GİRİŞ
Rekabet yasağı hukukumuzun bir çok alanında uygulanmakta
ve çeşitli sözleşmelerde yer almaktadır.3568 sayılı SMMM
meslek yasasında sır saklama ve rekabet yasağı başlıklı
bölümünde , borçlar kanunumuzda Haksız rekabet adlı
48.maddesinde , Türk Ticaret Kanunumuzda Haksız rekabet
adlı dördüncü faslında v.b. Bu örnekleri çoğaltmak
mümkündür.
Bu yazımızda rekabet yasağı ile ilgili olarak türk
ticaret kanununda belirtilen şirketlerin (Kolektif,
Komandit, Anonim ve Limited şirketi) ortak ve
yöneticilerinin rekabet yasağı ele alınacak ve her
şirket ayrı değerlendirilerek yöneticilerin rekabet
yasağı karşısındaki durumları ele alınacaktır.
2- ŞİRKET TÜRLERİ
Türk ticaret kanununda belirtilen şirketler şunlardır.
1- Kolektif Şirket,
2- Komandit Şirket,
3- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket,
4- Limited Şirket,
5- Anonim Şirket olarak yer almakatdır.
Şimdi sırası ile bu şirketleri ele alalım ve şirket
yöneticilerinin ve ortaklarının rekabet yasağı
karşısındaki durumlarını inceleyelim.
2.1- KOLLEKTİF ŞİRKET
Kollektif şirket; Bir ticari işletmeyi bir ticaret
ünvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler
tarafından kurulur. Ortakların hiçbirinin sorumluluğu
şirket alacaklarına karşı sınırılandırılmaz. Yani üçüncü
kişilere karşı şirket borçlarından dolayı tüm mal
varlıkları ile sorumludurular.
Rekabet yasağı: Kollektif ortaklıkta rekabet yasağı
ister temsilci olsun, ister olmasın bütün ortaklar
hakkında uygulanan bir kuraldır. Ancak şirket ortakları
içlerinden birine veya tümüne şirketle rekabet etmesi
konusunda izin verebilirler.
Kolektif şirketi ortaklarından biri ortağı olduğu
şirketin yapmış olduğu ticari faaliyetlerin benzeri bir
işi diğer ortakların izni olmaksızın yapamayacağı gibi,
aynı türden bir ticari işle uğraşan bir ticari işletmeye
sınırsız sorumlu ortak olarak giremez.
Yeni kurulacak bir ticari işletmeye ortak olacak bir
kişinin, ortaklığa girmeden önce başka bir şirketin
sınırsız sorumlu ortağı olduğu yeni kurulacak şirket
ortakları tarafından biliniyor ve bu duruma karşı
herhangi bir tavır koymuyorlarsa bu duruma izin vermiş
sayılırlar.
Aykırı hareket : Şirket ortakları diğer bir ortağın
rekabet yasağına aykırı hareket ettiğini öğrendikleri
zaman aşağıda belirtilen şu yaptırımlardan birisini
uygulamakta serbesttirler.
a) Şirket yasağa uymayan ortaktan tazminat isteyebilir,
b) Ortağın kendi namına yaptığı işleri şirket namına
yapmış sayabilir,
c) Üçüncü şahıslar namına yaptığı işlerden dolayı
sağladığı menfaatlerin şirkete bırakılmasını
isteyebilir,
d) Rekabet yasağına uymayan ortağı ortaklıktan
çıkarabilir,
e) Şirketin feshedilmesine karar verebilirler.
Yukarıda sayılan bu yaptırımların uygulanması, bu
yasağın ihlal edildiğinin diğer ortaklar tarafından
öğrenilmesinden itibaren üç ay ve işlemin yapıldığı
tarihten itibaren bir yıl içinde zaman aşımına uğrar.
2.2- KOMANDİT ŞİRKET
Komandit şirket; Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı
altında işletmek amacıyla kurulan ve şirket
alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya bir kaçının
sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya
ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile
sınırlandırılmamış olan şirket komandit şirkettir.
Rekabet yasağı: Komandit ortaklıklarda rekabet yasağı
sadece komandit ortaklar için söz konusudur.Yukarıda
bahsi geçen bütün uygulamalar komandit ortak için
geçerlidir. Komanditer ortak rekabet yasağına uymaz ve
ihlal ederse, bunu yaptırımı şirketin evrak ve
defterlerini inceleme hakkını kaybetmedir. Bunun dışında
her hangi bir müeyyidesi yoktur.
2.3- SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET
Sermayesi paylara bölünmüş komandit; Şirket, sermayesi
paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket
alacaklarına karşı bir kollektif şirket, diğerleri bir
anonim şirket ortağı gibi mesul olan şirkettir.
Rekabet yasağı: Kolektif şirketin rekabet yasağı ile
ilgili hükümlerine tabidir.
2.4- ANONİM ŞİRKET
Anonim şirket, bir unvana sahip, esas sermayesi muayyen
ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız
mamelekiyle mesul bulunan şirkettir. Ortakların
mesuliyeti, taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile
mahduttur.
Rekabet yasağı: Anonim şirkette rekabet yasağı sadece
yönetim kurulu üyeleri için geçerlidir. Diğer ortak için
ise rekabet etmeme yükümlülükleri yoktur.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerine genel kurul
tarafından izin verilebilir. Yönetim kurulu üyeleri
kendisine izin verilen bu karara ilişkin oy kullanma
hakkı yoktur. Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri genel
kurulun onayını almadan rekabet yasağına aykırı hareket
edemez. Eğer rekabet yasağına uymazsa, kolektif şirket
ortaklarında bahsi geçen yaptırımlarla karşı karşıya
kalır.
2.5- LİMİTED ŞİRKET
Limited şirket, İki veya daha fazla hakiki veya hükmi
şahıs tarafından bir ticaret unvanı altında kurulup,
ortaklarının mesuliyeti koymayı taahhüt ettikleri
sermaye ile mahdut (kamu alacaklarına karşı hisseleri
oranında sınırsız) ve esas sermayesi muayyen olan
şirkete limitet şirket denir.
Rekabet yasağı: Limited şirketlerde rekabet yasağı
müdürler için geçerlidir.Limited şirket müdürleri, diğer
bir şirkete sınırsız sorumlu ortak olarak giremeyeceği
gibi, komanditer ortak veya bir limited şirkete üye dahi
olamaz.
Rekabet yasağına uymamanın karşılığı kollekif şirket’te
anlattığımız yaptırımlardır.
3- SONUÇ
Türk ticaret kanununda belirtilen şirketlerden, şahıs
şirketinin sınırsız sorumlu ortaklarının, sermaye
şirketlerinden Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin
ve limited şirket müdürlerinin rekabet yasağına uyma
zorunlulukları vardır.
Bu yönetici ve ortaklar, ortağı olduğu şirketin
faaliyeti ile iştigal eden bir başka şirkete sınırsız
sorumlu ortak olarak giremezler. Ancak bu kesin bir
hüküm değildir. Ortağı olduğu şirketin ortağı veya
ortakları ile genel kurullarının izin vermesi ile bu
yasağa uymayabilirler.
Eğer bir ortak izin almadan rekabet yasağına uymazsa,
diğer ortaklar rekabet yasağına uymayan ortaktan
tazminat isteyeceği gibi,yaptığı işin şirket adına
yapılmış gibi sayabiliriler.
Hatta rekabet yasağına uymayan ortağı ortaklıktan
çıkarabilecekleri gibi, şirketin tasfiyesini de
isteyebilirler.
|
