Muhasebe Rehberi sayfasına gitmek için tıklayınız

Muhasebe  

Maliye

Vergi

Sigorta

İletişim

  TÜRKİYE'NİN MUHASEBE REHBERİ :   MAKALE :  12.09.2006                

ara

 Ana Sayfa 

                  Pratik Bilgiler

                 Vergi  Rehberi

Danışma Hattı 

                Maliye Rehberi

               Sigorta  Rehberi

          2006 Uygulamaları


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

İBRAHİM GÜLER

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

TÜDESK 20 No’lu Komite Üyesi

ibrahim.guler01@hotmail.com

 

YAPI KOOPERATİFLERİNDE KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİ

İÇİN 31.12.2006 TARİHİNE KADAR YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER
 


I- GENEL OLARAK KOOPERATİFLER


5520 Sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1.Maddesinde, kazançları bu kanuna göre vergiye tabi tutulacak mükellefler sayılmıştır. Buna göre, Sermaye şirketleri, Kooperatifler, İktisadî Kamu Kuruluşları, Dernek Veya Vakıflara Ait İktisadî İşletmeler ve İş Ortaklıklarının, gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurları, kurum kazancı sayılıp kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır.
Kanunun 2.Maddesinin 2 numaralı fıkrasında kooperatifler, yine 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na veya özel kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile benzer nitelikteki yabancı kooperatifler olarak tanımlanmış, ancak, türleri itibariyle tek tek sayılmamıştır. Bu bağlamda hangi türde olursa olsun kooperatifler kurumlar vergisi mükellefi olarak değerlendirilmektedir.
Kurumlar vergisi mükellefiyetine alınan kooperatiflerin yanında, yabancı kooperatifler de vergi mükellefi olarak sayılmıştır. Bu durumda, tüketim, üretim, kredi, satış, yapı ve sair yabancı kooperatiflerin de kurumlar vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Yabancı bir kuruluşun kooperatif niteliğinde olup olmadığı Kooperatifler Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre değerlendirilecektir.


Okul kooperatifleri gibi dernek veya adi şirket mahiyetinde olanlar bu kanunun uygulanmasında kooperatif sayılmayacak ve kurumlar vergisi mükellefi de olmayacaklardır. Okul kooperatiflerinin 1163 Sayılı Kanuna göre veya derneğe bağlı iktisadî işletme şeklinde kurulmaları durumunda, hukuki durumlarının gerektirdiği şekilde kurumlar vergisi mükellefi olarak dikkate alınacağı tabiidir.

II- KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİ


5520 Sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4. Maddesinde muafiyetler düzenlenmiştir. 4.Maddenin (k) bendi, kooperatifler ile ilgili muafiyet hükmünü içermektedir. Kooperatiflerde üyelerin meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçların, karşılıklı dayanışma ve yardımlaşma ile sağlanması esastır. Bu ilkeden hareketle, günümüzde kooperatif görüntüsü altında yürütülen ticari faaliyetlerin vergilendirme kapsamı dışına çıkmasını önlemek için kooperatiflere sağlanan muafiyet sınırlandırılmıştır. Tüketim ve Taşımacılık kooperatifleri vergilendirme kapsamına alınırken, günümüzde yapı kooperatifi adı altında faaliyet gösteren ancak, gerçekte “yap-Sat İnşaat” faaliyetinde bulunarak haksız rekabete ve vergi kaybına yol açan ve kooperatifçilikten beklenen sosyal amaçlarla örtüşmeyecek şekilde faaliyet gösteren oluşumların da vergilendirilmesi amaçlanmıştır.


Yapılan düzenleme ile Tüketim ve Taşımacılık kooperatifleri dışında kalan diğer kooperatiflerin muafiyetten yararlanabilmeleri için, ana sözleşmelerinde;
* Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,
* Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi,
* Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması,
* Sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hükümlerin bulunması
Ve mutlak surette bu kayıt ve şartlara uyulması gerekmektedir.
(yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir işyeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz),

Yapı kooperatiflerine muafiyetten yararlanabilmek için ayrıca, yukarıda belirtilen şartlara ek olarak aşağıdaki ilave şartlar getirilmiştir.
** Kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermemesi,
Yani; İnşaat işini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişiler ya da şirket ise şirket temsilcileri, bu sayılanların ortakları, ortakların eşleri, ortakların veya eşlerinin üst soy-usul- (anne, baba,büyükanne, büyükbabası veya alt soy-füruu- (oğlu, kızı, torunu) ile üçüncü derece dahil yansoy hısımları (biri diğerinden gelmeyip de, ortak bir kökten gelen kişiler arasında, yansoy hısımlığı vardır medeni kanun md.17/2) ve kayın hısımları (eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları, aynı tür ve dereceden kayın hısımları olur medeni kanun md.18) yine bu sayılanlar ile işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanların Yapı Kooperatiflerinin Yönetim ve Denetim Kurullarında Yer Alması Yasaklanmıştır.
** Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olması
Gerekmektedir.

III- 31.12.2006 TARİHİNE KADAR YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER


5520 Sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Geçici 1.Maddesinin 8 numaralı fıkra hükmüne göre; 31.12.2006 tarihine kadar ana sözleşmelerini, yönetim ve denetim kurullarında görev alacak kişileri yukarıda bahsedilen kanun hükümlerine uygun hale getirmeyen, yapı ruhsatı ile arsa tapusunu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil ettirmeyen yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisi muafiyetleri 01.01.2006 tarihi itibariyle sona ermiş sayılacaktır.
Bu itibarla, yapı kooperatifleri kurumlar vergisi mükellefi olmak istemiyorlar ise ana sözleşme, yönetim ve denetim kurullarında görev alan kişiler ile müteahhitler arasındaki yakınlık durumlarını, arsa tapusu ile yapı ruhsatının kooperatif adına kayıt ve tescilini vakit geçirmeden gözden geçirmeleri ve aykırı durumları 31.12.2006 tarihine kadar düzeltmeleri gerekmektedir.
 

İBRAHİM GÜLER

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

TÜDESK 20 No’lu Komite Üyesi

ibrahim.guler01@hotmail.com

 

 

 

 

Copyrıght © 2005-2006  www.muhasebenet.net- www.muhasebenet.com - muhasebe rehberi. Her hakkı saklıdır.