| |
Fatura ve irsaliye hazırlarken dikkat!
İşadamları, ticari hayatın
vazgeçilmez belgelerinden olan faturanın
düzenlenmesinde sık sık mağduriyetle karşılaşıyor.
Bir okuyucumun şikayeti, çok sayıda kişinin
yaşadıklarını gözler önüne seriyor: "Aralık 2006'da
arabamızla bir müşterimize mal götürürken Maliye
görevlileri fatura kesmiş olmamıza rağmen düzenlenme
saati faturada yazılmadığı gerekçesiyle 1.322 YTL
ceza kesti. Bu uygulama doğru mudur?" Fatura ve sevk
irsaliyesi ile ilgili aldığımız buna benzer çok
sayıda şikayet üzerine, konuyu ayrıntılı olarak
masaya yatırma ihtiyacını hissettik.
Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında
müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere
emtiayı satan veya işi yapan tüccar ya da şirket
tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.
Faturanın en az bir asıl ve bir örnek olarak
düzenlenmesi gerekiyor. Ancak ben mükelleflere
faturalarını üç nüsha olarak bastırmalarını tavsiye
ediyorum. Böylece müşteriye verilen asıl nüshadan
geriye kalan bir nüshayı muhasebe fişinin altına
koyarken, diğer nüshayı da sıra numarası halinde
ayrıca muhafaza etmeleri mümkün olur. Faturada en
az; faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra
numarası, faturayı düzenleyenin ve müşterinin adı,
varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi
dairesi ve hesap numarası, malın veya işin nevi,
miktarı, fiyatı ve tutarı ile satılan malların
teslim tarihi ve irsaliye numarası bilgileri yer
almalıdır. Bu bilgileri ihtiva etmeyen faturalar hiç
düzenlenmemiş kabul edilir. Vergi kanunlarına göre
faturanın verilmemesi gibi alınmaması da suçtur. Bu
suçu işleyenler hakkında Vergi Usul Kanunu'nun 353/1
maddesi gereği 139 YTL veya fatura düzenlenmeyen
malın değerinin yüzde 10'u nispetindeki meblağlardan
yüksek olanı kadar özel usulsüzlük cezası kesilir.
Sevk irsaliyesi de
mecburi
Fakat satıcıların müşteriye teslim etmek üzere
taşıdıkları malın, faturası kesilmiş olsa da sevk
irsaliyesi düzenlemeleri gerekiyor. Çünkü, fatura
bulunsun veya bulunmasın mal harekatının mutlaka
sevk irsaliyesine bağlanması mecburiyeti var.
Satılan malın teslim tarihinden sonra veya teslimi
anında düzenlenmiş olsa dahi faturada malın teslim
tarihi ve irsaliye numarası yer almalı ve ayrıca
sevk irsaliyesi de düzenlenmelidir. Malın alıcıya
teslim edilmek üzere satıcı tarafından
taşıttırıldığı hallerde satıcının, malın alıcı
tarafından taşıttırılması halinde alıcının sevk
irsaliyesini düzenlemesi veya taşıtta bulundurması
gerekiyor.
Mükelleflerin, yarı mamul veya mamul mallarını, bazı
işlemler yaptırmak üzere, göndermeleri ve bu malları
geri getirmeleri durumunda götürülen ve geri
getirilen mallar için gidiş ve geliş taşımaları
sırasında ayrı ayrı sevk irsaliyesi düzenlemeleri
isteniyor. Malların götürülmesinde düzenlenecek sevk
irsaliyelerinin müşteriler bölümüne işlemi yapacak
kimsenin adı ve soyadı, varsa ticaret unvanı, vergi
dairesi ve hesap numarası ile yapılacak işin türü
(mesela 'boyamak, tamir etmek, parça değiştirmek,
işlemek üzere' şeklinde bir ibare) yazılmalı, işlem
gördükten sonra malın tekrar taşınmasında
düzenlenecek sevk irsaliyelerinin müşteriler
bölümüne ise işlem türü ile işlemi yapana ilişkin
bilgiler yer almalıdır. Girişleri farklı iki dükkânı
bulunan bir mükellefin dükkânları arasında mal
taşıması esnasında bile sevk irsaliyesi düzenlemesi
gerektiğini söylersem sanırım durum daha iyi
anlaşılacaktır.
Sevk irsaliyesinde de malın fiyatı ve bedeli dışında
faturada bulunması gereken bilgilerin yer alması ve
en az üç nüsha olarak düzenlenip bunların iki
nüshasının emtiayı taşıyan araçta bulundurulması
gerekiyor. Ayrıca irsaliyede malın fiili sevk tarihi
de yazılmalıdır. Bu şartlardan herhangi birini
taşımayan irsaliyeler düzenlenmemiş kabul edilir ve
ceza kesilir. Fakat sevk irsaliyesinin
düzenlenmediğinin tespiti halinde kesilecek ceza 139
yeni lira ile sınırlıdır. Yani irsaliyede, faturaya
yazılması gereken meblağın yüzde 10'u nispetinde bir
ceza mevzubahis değil.
Yukarıda sıralananlardan da anlaşılacağı üzere
faturanın düzenleme saatinin yazılması gibi bir şart
yok. Okurumuza kesilen ceza, fatura düzenleme
saatinin yazılmamasına dayandırılmışsa kanuna aykırı
bir durum söz konusu. Faturada bu bilgiler yer
alıyorsa yersiz bir ceza uygulaması söz konusudur ve
mağduriyetin giderilmesi için mahkemeye müracaat
edilmesini tavsiye ediyorum.
Her türlü mal sevkinde düzenlenmesi gereken
irsaliyenin en belirgin istisnası, nihai tüketicinin
tüketim maksadıyla perakende olarak aldığı mala ait
fatura veya satış fişini ibraz etmek şartıyla
kendisinin taşıttırması halidir. Bu durumda, sevk
irsaliyesi düzenlenmez ve aranmaz. Fakat burada şu
noktaya dikkat edilmeli: Satan kişi şayet malı kendi
taşıyor ve taşıttırıyorsa, alan kişinin nihai
tüketici olup olmadığına veya malı tüketmek
maksadıyla satın alıp almadığına, perakende satış
fişi veya fatura düzenlenip düzenlenmediğine
bakmadan sevk irsaliyesi mutlaka düzenlenmeli.
İrsaliyenin aranmayacağı durum satıcı açısından
değil, alıcı açısındandır. Alıcı son tüketici
sıfatıyla satın aldığı perakende mallar için sevk
irsaliyesi düzenlemez.
Yurtdışı çıkış harcı
15 YTL
Daha önce medyada ilk defa bu köşede düşürüleceği
müjdesini verdiğimiz yurtdışı çıkış harcı bu aydan
itibaren 70 yerine 15 YTL olarak uygulanacak. Harcı
Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile yurtdışına çıkış
yapanlar ödeyecek. Türkiye pasaportu dışında başka
bir ülke pasaportuyla yurtdışına çıkış yapanlar ile
pasaport dışındaki belgelerle yurtdışına çıkan
kişiler, 7 yaşından küçük çocuklar harca tabi değil.
Ayrıca, çıkış tarihi itibarıyla yurtdışında oturma
izni bulunduğunu belgeleyenler ve ticari amaçla yük
ve yolcu taşımaya yönelik kara, deniz, hava ve
demiryolu araçlarında, yurtdışına çıkış sırasında
fiilen mürettebat olan görevliler de harçtan
muaftır.
Ahmet Yavuz
02.04.2007
MuhasebeNet.Net |
|
