| |
KOBİ'lerde maliyet muhasebesi
Bugünlerde KOBİ olarak
tanımlanan; çalışan sayısı 250'den az, aktif toplamı
veya yıllık cirosu 25.000.000.-YTL'yi aşmayan mal ve
hizmet üretimi yapan Şirketlerin büyük çoğunluğu
muhasebelerini, dışarıdan Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlere yaptırmaktadırlar.
Şu anda piyasada hakim olan bu zihniyet
çerçevesinde, belki maliyet muhasebesi
uygulamalarını bilmeme belki de muhasebeyi daha
kolay tarzda yürütmek için maliyet muhasebesi
uygulamalarına gereken önem verilmemektedir.
Bu uygulamalara dikkat etmek gerçek maliyetlerin
hesaplanması yönünden elzem olmasına rağmen
yapılmamaktadır.
Üretimin toplam ve birim maliyetini hesaplamak,
fireleri izleyebilmek, satış, idari vb. diğer
giderleri de ayrı başlıklarda takip ederek
giderlerin nerelerde yoğunlaştığını görmek, verimsiz
aktiviteleri bulmak, iş süreçlerinin analizini
yapmak ancak maliyet muhasebesi altyapısının varlığı
ve uygulamaları ile halledilebilir.
Yok bir şirket tüm ücretlerini tek bir hesaba
kaydeder, maliyet merkezi denilen ayırımları yapmaz,
stoklarını belgeli olarak izlemez, üretimle ilgili
olmayan makinelerin amortismanını da üretime yükler,
yarı mamul kavramını bilmez, direkt ve endirekt
gider ayrımına dikkat etmez -daha bir çok örnek
verilebilir- ise o şirket maliyetlerini bilemez ve
dolayısıyla planlama yapamaz. Öte yandan
denetimsizlik sonucu yolsuzluk olabilecek bir ortam
yaratılmış olur.
MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMALARINDA GENELDE YAPILAN
HATALARI ŞU BAŞLIKLARDA İRDELEYEBİLİRİZ.
1-DİREKT İLK MADDE MALZEME= Malzemeler stok
kartlarında takip edilmemekte, üretime çekilen ve
üretimde kullanılan malzemeler miktarlarıyla
belgelendirilmemektedir. Ay sonlarında veya belirli
periyodlarda malzeme sayımları yapılarak fireler ve
fire oluşum nedenleri izlenmemektedir. (Çok sık
kalıp değiştirme yapılması nedeniyle aşırı malzeme
sarfı yapılabilir, bunu kontrol altına alabilirsek
önlemini de almış oluruz. Benzer şekilde aşırı
elektrik kesintileri nedeniyle de fireler
artabilir.) İşte bu şekilde üretime verilen ve
üretimden çıkan malzeme miktarlarıyla, fire
miktarlarını kontrol altına alırsak gerekli
önlemleri alarak maliyetlerimizi kontrol altında
tutabiliriz.
Malzemenin direkt mi endirekt mi olduğunu saptayıp
buna göre direkt malzeme giderlerine veya genel
imalat giderleri hesabına verilmelidir. (Şayet
malzemenin direkt üretimin yapısına girdiği ve
miktarının da belli olduğu ve de para ile
ölçülebildiği durumlarda direkt malzeme gideridir)
Genelde de 710-Direkt ilk madde malzeme gideri de
hiç kullanılmadan, 150-İlk madde malzeme stok
hesabından 620-Satılan mamuller maliyeti hesabına
geçilmektedir.
2-İŞÇİ ÜCRETLERİ VE MEMUR MAAŞLARI= Her türlü ücret
ve maaş hiçbir ayrıma tabi tutulmaksızın tek bir
hesaba kaydedilmektedir. Halbuki direkt üretimde
çalışan işçiler 720-Direkt işçilik giderlerine,
kalıphane, tamir bakım, kalite kontrol vb üretimle
dolaylı ilişkili ücretler 730-Genel üretim
giderlerine verilmelidir. Tabiidir ki satış
ambarında çalışan işçi ücretleri satış giderlerinde
ve hatta genel müdürün işçi şöförü varsa genel
yönetim giderinde izlenmelidir.
Beyaz yaka diye tarif edilen memur ve mühendis
maşları da aynı şekilde ,iş görülen departman
bazında (Tabii ki direkt işçilik giderleri
dışında)ilgili gider hesabına atılmalıdır.
3-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ= Direkt ilk madde malzeme
ve direkt işçilik dışında tüm üretim giderlerinin
izlendiği hesaptır. Bu hesapta üretimle ilgisi olan
fakat bire bir hangi ürettiğimiz mala tam
yükleneceğini bilemediğimiz giderlerdir. Örnek
vermek gerekirse A üretim departmanında kullanılan
bir makinaya koyulan yağın o makinedan çıkan farklı
üretimlere ne kadar verileceğini bilmek mümkün
değildir. Öte yandan bir adet üretim üzerinde ne
kadar sarf edildiği de hesaplanamadığından bu
tamamen genel üretim gideridir.
4-AMORTİSMANLAR= İlgili sabit kıymetlerin kullanılış
amaçlarına göre ayrı hesaplarda izlenmeli tek bir
hesapta toplanmamalıdır. Üretimde bilfiil kullanılan
makinelerin amortismanı genel üretim giderlerinde,
AR-GE'de kullanılan makinelerin amortismanları AR-GE
giderleri içinde, muhasebede kullanılan mefruşat
demirbaşın amortismanı ise genel yönetim giderinde
izlenmelidir. Amortisman ayırabilmek için eğer
açılmışsa devam eden yatırım hesabının kapatılıp
gerekli aktifleşme işleminin yapılmış olması ve
ilgili makinanın imalatta kullanılmaya başlanması
şartı bulunmaktadır.
Son olarak hesapları kapatma aşamasında 710-Direkt
ilk madde malzeme, 720-Direkt işçilik, 730-Genel
üretim giderleri hesapları 711, 721, 731 yansıtma
hesaplarıyla 151-Yarı mamuller -üretim hesabına
verilmeli, üretimi bitenler 152-Mamuller hesabına
aktarılmalıdır.
Mal satıldığı zaman da 620-Satılan mamuller maliyeti
hesabına borç kaydedilerek, 152-Mamuller hesabından
düşülmelidir.
Çok kısa özetlemeye çalıştığım maliyet muhasebesi
uygulama noksanlıkları veya başka bir deyişle hiç
uygulamamaları, KOBİ'lerin mevcut durumunu
görememeleri, ilerisini planlayamamaları yanında,
2008 yılında devreye girmesi beklenen BASEL II
kriterleri çerçevesinde büyük eksiklik yaratacaktır.
Oğuz Mangıt
Mali işler ve Finans
yoneticisi
25.05.2007
muhasebenet.net
|
|
