|
1.GİRİŞ
“ İşletmenin dili “
olarak algılanan muhasebe, işletmede meydana
gelen ekonomik olayların ilgili taraflara
yansıtılmasında önemli bir role sahiptir.
Muhasebe, bu işlevini yürütürken gerek
işletme içi, gerekse işletme dışı çevrelere
yararlı bilgilerin doğru olarak
açıklanmasını amaç edinir. Diğeri bir
deyişle muhasebenin amacı, işletme ile
ilgili tarafların kararlarında
kullanabilecekleri doğru bilgileri üretmek
ve sunmaktır. Çünkü muhasebe bilgileri, bir
işletmenin ne kadar iyi veya kötü
yönetildiğin belirlenmesinde önemli bir
göstergedir
Muhasebenin bugünkü
işlevi bilgi ekonomisinin kullanılması
bağlamında daha da artmıştır. Bilgi,
günümüzün en önemli rekabet silahıdır.
Zira bilgi , doğal kaynaklardan, büyük
fabrikalardan ya da şişkin banka
hesaplarından daha değerli ve daha güçlüdür
Karar alıcıların temel kaynakları
kullanacakları doğru bilgilerle değer
kazanır. Bu bilgileri ustaca işleyerek
kullanabilir hale getirenler ise
muhasebecilerdir. Gerek mikro gerekse makro
seviyede bilginin değerliliğini
koruyabilmesi, bunların güvenilirlik ve
zamanlılık kavramı çerçevesinde bilgi
kullanıcılarına aktarılması ile doğru
orantılıdır. Günümüzde muhasebe bilgileri,
işletme yöneticilerinin karar
mekanizmalarında önemli bir yere sahiptir.
Bu anlamda muhasebe yönetim-bilgi sistemi
olarak görevini yerine getirmektedir.
Muhasebe bilgi
sisteminin, sistemin önemli öğeleri olan
muhasebeciler tarafından bir karar destek
sistemi içine sokularak operasyonel,
taktik ve stratejik boyutlarda
geliştirilmesi gerekmektedir
Muhasebecilerin
sorumluluğu; işverenlerine, müşterilerine,
devlete ve topluma karşıdır. Sorumluluk
ise; isteğe bağlı sorumluluk, yasal
sorumluluk,etik sorumluluk ve ekonomik
sorumluluk olarak dört ayrıma tabi
tutulabilir
Günümüzde
muhasebenin fonksiyonel yapısı sürekli bir
gelişim içindedir. Muhasebe, klasik
muhasebe tanımının da ötesinde, önemli bir
misyona sahiptir. Bu misyon, ülke ekonomisi
ve işletme açısından olmak üzere iki
grupta ele alınabilir. Ülke ekonomisi
açısından muhasebe, makro göstergelerin
oluşturulmasında kullanılan verileri
hazırlarken, işletme açısından ise,
işletme sahip ve yöneticilerinin doğru karar
almasına yardımcı olur.
Muhasebe
verilerinin anlamlılık düzeyini yükselten ve
onları işlenebilir hale getirenler
muhasebecilerdir. Muhasebe meslek mensupları
kavramı çok geniş bir yelpazeyi kapsar.
Bu kapsam içerisine;
akademisyenler,herhangi bir kuruluşta
çalışan muhasebe elemanları ,serbest
muhasebeci ,serbest muhasebeci mali
müşavir,yeminli mali müşavir, Maliye
Bakanlığının hesap uzmanları, kontrolörleri,
vergi denetmenleri ve Sayıştay denetçileri
girmektedir. Bu çalışmaya, muhasebe meslek
mensuplarının tamamı dahil edilmemiştir.
Sadece toplumda muhasebeci olarak bilinen;
serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali
müşavir, ve yeminli mali müşavirler
araştırma konusu yapılmıştır.
2. ARAŞTIRMANIN
AMACI
Araştırmanın
amacı, ülkemiz muhasebecilerinin bilgi -
beceri açısından, güvenilirlik ve toplumsal
sorumluluk açısından, yetki ve sorumluluk
açısından, yaptığı işin niteliği açısından,
toplumun çeşitli katmanlarınca nasıl
algılandıklarını ortaya koymaktır.
3. ARAŞTIRMANIN
YÖNTEMİ
Araştırmanın
yapılmasında anket tekniği kullanılmış
ve uygulama İstanbul, Ankara, Konya,
Karaman ve Gaziantep illerinde
gerçekleştirilmiştir. Araştırmada kullanılan
anket, muhasebecinin toplumun
katmanlarınca algılanmalarını ölçme
bakımından dört bölüm ve toplam 25 sorudan
oluşmuştur. Belirlenen katmanlara toplam
olarak 500 anket formu gönderilmiş % 70
geri dönüşüm sağlanarak 353 adet anket
değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Toplum; cinsiyet,
yaş, meslek , eğitim düzeyi ve gelir
düzeyi olmak üzere beş katmana ayrılarak
ele alınmıştır. Her bir toplum katmanının
muhasebecileri;
-Bilgi ve beceri
açısından,
-Güvenilirlik ve
toplumsal sorumluluk açısından,
-Yetki ve
sorumluluk açısından,
-Yaptığı işin
niteliği açısından nasıl algıladıklarını
ölçmek için toplam 20 yargı ifadesi
kullanılmış ve bu yargılara ne ölçüde
katılmadıkları veya katıldıkları
sorulmuştur. Buna göre;
Kesinlikle
katılmıyorum 1 Puan
Katılmıyorum 2
Puan
Fikrim
yok 3 Puan
Katılıyorum
4 Puan
Kesinlikle
katılıyorum 5 Puan
....ile
değerlendirmeye alınmıştır. Her bir toplum
katmanının muhasebecileri bilgi ve beceri
açısından nasıl algıladıklarını ölçmek için
3 yargı ifadesi, güvenilirlik ve toplumsal
sorumluluk açısından nasıl algıladıklarını
ölçmek için 5 yargı ifadesi, yetki ve
sorumluluk açısından nasıl algıladıklarını
ölçmek için 3 yargı ifadesi, yaptıkları
işin niteliği açısından nasıl
algıladıklarını ölçmek için 9 yargı ifadesi
kullanılmıştır. Değerlendirme aşamasında,
her bir grup için puan indeksleri
oluşturulmuştur. Puan indekslerinin
algılama biçimlerine göre en düşük ve en
yüksek puanları aşağıdaki gibidir:
|
|
En Düşük
Puan |
Ortalama Puan |
En yüksek
Puan |
|
a-Bilgi ve
beceri açısından Algılama |
3
|
9
|
15
|
|
b-Güvenilirlik
ve toplumsal Sorumluluk açısından
algılama |
6
|
15
|
25
|
|
c-Yetki ve
sorumluluk açısından Algılama |
3
|
9
|
15
|
|
d-Yaptığı işin
niteliği açısından Algılama |
16
|
27
|
45
|
Ankette sonuçları
yukarıda oluşturulan puan indeksleri esas
alınarak değerlendirilmiştir.
4. ARAŞTIRMANIN
BULGULARI
Ankete katılan
353 denekten % 75,9’ u erkek, % 24,1’
i kadındır. Deneklerin yaş, meslek,
eğitim düzeyi ve gelir düzeyine ilişkin
frenkans dağılımları aşağıdaki tablolarda
yer almaktadır.
TABLO –1 DENEKLERİN
YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
|
Yaş Grubu |
16-20 |
21-25 |
26-35 |
36-45 |
46+ |
TOPLAM |
|
Frekans |
15 |
55 |
116 |
88 |
79 |
353 |
|
Yüzde(%) |
4,2 |
15,6 |
32,9 |
24,9 |
22,4 |
100 |
Tablo-1’ den
görüldüğü üzere; katılımcıların % 4,2’ si
16-20 yaş grubunda, % 15,6’ sı 21-25 yaş
grubunda, % 32,9’ u 26-35 yaş grubunda, %
24,9’ u 36-45 yaş grubunda ve % 22,4 ‘ ü
de 46 yaşından büyüktür.
TABLO-2
DENEKLERİN MESLEK GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
|
Meslek |
memur |
işçi |
tüccar |
sanayic |
Esnaf |
çiftci |
doktor |
avukat |
noter |
smmm |
öğrenci |
işçsiz |
emekli |
diğer |
Toplam |
|
Frekans |
44
|
24 |
28 |
30 |
53 |
7 |
29 |
35 |
5 |
29 |
26 |
2 |
28 |
12 |
351 |
|
Yüzde |
12,5 |
6,8 |
7,9 |
8,5 |
15 |
2 |
8,2 |
9,9 |
1,4 |
8,2 |
7,4 |
6 |
7,9 |
3,4 |
100 |
Tablo-2‘ de
görüldüğü gibi meslek gruplarına göre
yüzde dağılımı şöyledir;12,5’ i memur,
6,8’i işçi, 7,9’ u tüccar, 8,5’ i sanayici,
15’i tüccar, 2’ si çiftçi, 8,2’ si doktor,
9,9’ u avukat, 1,4’ ü noter, 8,2 ‘ si smmm,
7,4’ ü öğrenci, 6’ sı işsiz, 7,9’u emekli
ve 3,4’ ü ise diğerlerini oluşturmaktadır.
TABLO –3 DENEKLERİN
EĞİTİM GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
|
Eğitim |
İlkokul |
Ortaokul |
Lise |
Üniversite |
Y.Lisans |
Doktora |
Toplam |
|
Frenkans |
36 |
24 |
97 |
177 |
14 |
4 |
352 |
|
Yüzde % |
10,2 |
6,8 |
27,5 |
50,1 |
4,0 |
1,1 |
99,7 |
Tablo –3’ de
deneklerin eğitim seviyelerinin % 50 den
fazlasının yüksek okul mezunu olduğu
görülürken, % 44.5’i ilk, orta ve lise
mezunu arasında bir dağılım göstermektedir.
TABLO-4 GELİR
SEVİYELERİNE GÖRE DENEKLERİN DAĞILIMI
(MİLYON TL)
|
GELİR SEVİYESİ |
200-300 |
301-500 |
501-700 |
701-1000 |
1000 + |
GELİRİM YOK |
TOPLAM |
|
FREKANS |
48 |
54 |
76 |
55 |
85 |
25 |
343 |
|
YÜZDE(%) |
13,6 |
15,3 |
21,5 |
15,6 |
24,1 |
7,1 |
97,2 |
Deneklerin % 61,2’
sinin 500 milyonun üzerinde bir gelir
seviyesine sahipken , % 38,8’ inin 500
milyon liradan az gelir grubundan olduğu
görülmektedir.
4.1.Muhasebecilerin bilgi ve beceri
açısından algılama biçimi
Tablo:5
Cinsiyet – Bilgi Beceri Açısından Algılama
İlişkisi
|
|
Tanımlayıcı
İstatistik Sonuçları |
Anlamlılık
Testi Sonuçları ( İndependet 2-taild) |
|
Cinsiyet |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
t |
df |
Gruplar Arası
Anlamlılık (Sig 2-taild) |
|
Erkek |
266 |
9,4428 |
2,8385 |
2,655 |
348 |
0,008 |
|
Kadın |
84 |
8,5000 |
2,6503 |
|
Toplam |
350 |
9,2057 |
2,8189 |
Tablo 5’de
görüldüğü gibi 266 erkek, 84 kadın olmak
üzere toplam 350 denek muhasebecileri bilgi
ve beceri açısından puanlandırmıştır. Buna
göre erkekler, muhasebecileri bilgi ve
beceri açısından yeterli olduklarını
düşünürken, kadınların bu düşünceyi
benimsemedikleri görülmektedir. Yapılan
anlamlılık testi sonuçlarına göre de bu iki
grubun algılama düzeyleri arasında
istatistiki açıdan anlamlı bir farkın olduğu
görülmektedir. ( Sig = 0,008 )
Tablo : 6 Yaş -
Bilgi ve Beceri Açısından Algılama
İlişkisi
|
Yaş |
N |
M (Ortalama) |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
16-20 |
15 |
9,4000 |
1,8822 |
2,334 |
4 |
0,055 |
|
21-25 |
55 |
8,3273 |
2,5023 |
|
26-35 |
115 |
9,0348 |
2,8621 |
|
36-45 |
86 |
9,5233 |
2,9415 |
|
46 + |
79 |
9,6835 |
2,8714 |
|
Toplam |
350 |
9,2057 |
2,8189 |
Tukey Testi
Sonuçları
Yaş
Mean
Differance Sig
21-25 46+
-1,3563
0,046
Tablo-6 ‘ da
görüldüğü gibi çeşitli yaş gruplarına
dağılmış toplam 350 denek muhasebecileri
bilgi ve beceri açısından puanlandırmıştır.
Buna göre , 21-25 yaş grubu hariç diğer yaş
gruplarının tamamının muhasebecilerin
bilgili ve becerili olmaları konusunda
olumlu görüş taşıdıkları, 21-25 yaş grubunun
ise olumsuz görüş taşıdığı görülmektedir.
Tukey testi sonuçlarına göre de bu durum
tespit edilmiştir. Ancak yapılan Anova
testi sonuçlarına göre algılanma düzeyleri
açısından farklı yaş grupları arasında
istatistiki açıdan anlamlı bir fark yoktur
( significance= 0.055).
Tablo : 7 Meslek
- Bilgi ve Beceri Açısından Algılama
İlişkisi
|
Meslek |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
Memur |
43 |
8,8837 |
2,2700 |
2,502 |
13 |
0,003 |
|
İşçi |
24 |
9,8583 |
3,0571 |
|
Tüccar |
28 |
9,6071 |
2,3935 |
|
Sanayici |
30 |
10,8667 |
2,9912 |
|
Esnaf |
53 |
8,9811 |
3,1286 |
|
Çiftçi |
6 |
10,3333 |
3,9328 |
|
Doktor |
29 |
8,7931 |
3,0045 |
|
Avukat |
34 |
7,9118 |
2,5390 |
|
Noter |
5 |
8,4000 |
4,0373 |
|
SMMM |
29 |
10,6207 |
2,4409 |
|
Öğrenci |
26 |
8,9231 |
1,9375 |
|
İşsiz |
2 |
6,5000 |
0,7071 |
|
Emekli |
28 |
9,1429 |
2,5922 |
|
Diğer |
12 |
8,8333 |
3,2983 |
|
Toplam |
349 |
9,2006 |
2,8213 |
Tukey Testi
Sonuçları
Meslek Mean Differance
Sig
Sanayici –
Avukat
2,9549 0,001
Avukat – SMMM
-2,7089
,007
Tablo-7' de
görüldüğü gibi çeşitli mesleklere dağılmış
toplam 349 denek muhasebecileri bilgi ve
beceri açısından puanlandırmıştır. Buna
göre; memur, esnaf, doktor, avukat, noter,
öğrenci,işsiz ve diğer grubunda yer alan
meslekler muhasebecileri bilgi ve beceri
açısından olumsuz yönde algılamaktadırlar.
Bunların dışında kalan işçi, tüccar,
sanayici , çiftci, smmm ve emekliler
muhasebecileri bilgi ve beceri açısından
olumlu yönde algılamaktadırlar. Anova testi
sonuçlarına göre de farklı meslekler,
muhasebecileri bilgi ve beceri açısından
farklı düzeyle algılamaktadırlar (significance,
0,003). Tukey testi sonuçlarına göre de
sanayici ile avukat, avukat ile smmm
arasında anlamlı bir algılama farkının
olduğu görülmektedir. Buna göre, avukatlar
hem sanayicilerden , hem de smmm' lerden bu
konuda daha fazla olumsuz görüş
taşımaktadırlar.
Tablo : 8 Eğitim
- Bilgi ve Beceri Açısından Algılama
İlişkisi
|
Eğitim |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
İlkokul |
35 |
9,8286 |
3,2312 |
2,866 |
5 |
0,015 |
|
Ortaokul |
24 |
9,1667 |
2,2393 |
|
Lise |
96 |
9,1354 |
2,7554 |
|
Üniversite |
176 |
8,9091 |
2,8006 |
|
Y. Lisans |
14 |
11,2857 |
1,8985 |
|
Doktora |
4 |
11,5000 |
4,1231 |
|
Toplam |
349 |
9,2063 |
2,8229 |
Tukey Testi
Sonuçları
Eğitim Mean
Differance Sig
Üniversite –
Y.Lisans
-2,3766
0,026
Tablo 8' de
görüldüğü gibi çeşitli eğitim düzeyine sahip
toplam 349 denek muhasebecileri bilgi ve
beceri açısından puanlandırmıştır. Buna
göre, üniversite eğitimi almış olanlar
muhasebecileri olumsuz yönde algılarken,
diğer eğitim düzeyine sahip olanlar olumlu
yönde algılamaktadırlar. Anova testi
sonuçlarına göre, farklı eğitim düzeyine
sahip olanlar muhasebecileri bilgi ve
beceri açısından farklı düzeyde
algılamaktadırlar (significance 0,015).
Tukey testi sonuçlarına göre de üniversite
eğitimi alanlar ile yüksek lisans yapanlar
arasında anlamlı bir algılama farkının
olduğu görülmüştür. Buna göre, üniversite
eğitimi almış olanlar muhasebecileri bilgi
ve beceri açısından olumsuz yönde
algılarken , yüksek lisans eğitimi almış
olanlar olumlu yönde algılamaktadırlar.
Tablo : 9 Gelir
- Bilgi ve Beceri Açısından Algılama
İlişkisi
|
Gelir Düzeyi |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
200-300 |
48 |
8,4375 |
2,8873 |
3,925 |
5 |
0,002 |
|
301-500 |
54 |
10,0185 |
2,9556 |
|
501-700 |
75 |
8,3333 |
2,7080 |
|
701-1.000 |
54 |
9,0370 |
2,8481 |
|
1.000 + |
85 |
9,7765 |
2,8184 |
|
Gelir Yok |
24 |
9,2500 |
2,0270 |
|
Toplam |
340 |
9,1529 |
2,8180 |
Tukey Testi
Sonuçları
Gelir
Düzeyi Mean Differance
Sig
200-300,
301-500
-1,5810
0,045
301-500,
501-700
1,6852
0,008
501-700, 1.000
+
-1,4431
0,012
Tablo 9' da
görüldüğü gibi çeşitli gelir düzeyine sahip
toplam 340 denek muhasebecileri bilgi ve
beceri açısından puanlandırmıştır. Buna
göre, 200-300 ve 501-700 milyon lira gelir
düzeyine sahip olanlar muhasebecileri bilgi
ve becerileri konusunda olumsuz yönde
algılarken, bunun dışında kalan gelir
grupları olumlu yönde algılamaktadırlar.
Anova testi sonuçlarına göre farklı gelir
grubuna sahip olanlar; muhasebecileri bilgi
ve becerileri açısından farklı
algılamaktadırlar (significance 0,002).
Tukey testi sonuçlarına göre de 200-300 ile
301-500 milyon , 301-500 ile 501-700
milyon ve 501-700 ile 1000 + milyon
gelir grupları arasında anlamlı bir
algılama farkının olduğu görülmüştür.
4.2.Muhasebecilerin Güvenilirlik ve
Toplumsal sorumluluk açısından algılanma
biçimi
Tablo : 10
Cinsiyet – Güvenilirlik ve Toplumsal
Sorumluluk Açısından Algılama İlişkisi
|
|
Tanımlayıcı
İstatistik Sonuçları |
Anlamlılık
Testi Sonuçları ( İndependet 2-taild) |
|
Cinsiyet |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
t |
df |
Gruplar Arası
Anlamlılık (Sig 2-taild) |
|
Erkek |
260 |
16,9231 |
3,2014 |
1,264 |
342 |
0,207 |
|
Kadın |
84 |
16,4167 |
3,1631 |
|
Toplam |
344 |
16,7984 |
3,1949 |
Tablo 10’da
görüldüğü gibi 260 erkek 84 kadın olmak
üzere toplam 344 denek, muhasebecileri
güvenilirlik ve toplumsal sorumluluk
açısından puanlandırmıştır. Buna göre hem
erkekler, hem de kadınlar muhasebecileri
güvenilirlik ve toplumsal sorumluluk
açısından olumlu yönde algılamaktadırlar.
Ancak erkeklerin kadınlara nazaran
muhasebecileri daha fazla güvenilirlik ve
toplumsal sorumluluk sahibi olarak
gördükleri söylenebilir. Ancak bu farkın
istatistiki açıdan anlamlı olmadığı
anlamlılık testi sonuçlarından
görülmektedir. ( Sig = 0,207 ).
Tablo : 11 Yaş
- Güvenirlik ve Toplumsal Sorumluluk
Açısından Algılama İlişkisi
|
Yaş |
N |
M (Ortalama) |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
16-20 |
15 |
16,0667 |
4,0965 |
1,798 |
4 |
0,129 |
|
21-25 |
55 |
15,8909 |
3,3426 |
|
26-35 |
111 |
16,8468 |
3,1571 |
|
36-45 |
85 |
17,1412 |
3,0517 |
|
46 + |
78 |
17,1410 |
3,0397 |
|
Toplam |
344 |
16,7994 |
3,1949 |
Tablo-11’ de
görüldüğü gibi çeşitli yaş gruplarına
dağılmış toplam 344 denek muhasebecileri
güvenilirlik ve toplumsal sorumluluk
açısından puanlandırmıştır. Buna göre, yaş
gruplarının tamamı, muhasebecileri
güvenilirlik ve toplumsal sorumluluk
açısından olumlu yönde algılamaktadırlar.
Yapılan Tukey ve Anova testi sonuçlarına
göre de, algılama düzeyleri açısından yaş
grupları arasında anlamlı bir fark yoktur.
Tablo : 12
Meslek - Güvenilirlik ve Toplumsal
Sorumluluk Açısından Algılama İlişkisi
|
Meslek |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
Memur |
43 |
16,0698 |
2,7979 |
2,260 |
13 |
0,007 |
|
İşçi |
24 |
16,4583 |
2,9485 |
|
Tüccar |
26 |
17,4231 |
2,7007 |
|
Sanayici |
30 |
18,5667 |
2,3442 |
|
Esnaf |
52 |
16,5577 |
3,4323 |
|
Çiftçi |
6 |
15,8333 |
4,8751 |
|
Doktor |
27 |
17,2593 |
3,1682 |
|
Avukat |
34 |
16,2353 |
3,3217 |
|
Noter |
5 |
17,8000 |
4,6043 |
|
SMMM |
29 |
18,0000 |
3,0237 |
|
Öğrenci |
26 |
15,0000 |
4,0497 |
|
İşsiz |
2 |
17,5000 |
2,1213 |
|
Emekli |
27 |
16,7407 |
2,6564 |
|
Diğer |
12 |
16,9167 |
2,5030 |
|
Toplam |
343 |
16,7959 |
3,1989 |
Tukey Testi
Sonuçları
Meslek Mean Differance
Sig
Memur –
Sanayici
-2,4969
0,049
Sanayici –
Memur
2,4969
0,049
Sanayici –
Öğrenci
3,5667
0,002
SMMM –
Öğrenci
3,0000
0,026
Tablo 12'de
görüldüğü gibi çeşitli mesleklere dağılmış
toplam 343 denek muhasebecileri
güvenilirlik ve toplumsal sorumluluk
açısından puanlandırmıştır. Buna göre
öğrenciler dışındaki diğer bütün meslek
mensupları muhasebecileri güvenilirlik ve
toplumsal sorumluluk açısından olumlu yönde
algılarken, öğrencilerin bu konuda
fikirlerinin olmadığı görülmektedir. Anova
testi sonuçlarına göre, farklı meslekler
muhasebecileri güvenilirlik ve toplumsal
sorumluluk açısından farklı düzeyde
algılamaktadırlar(significance, 0,007).
Tukey testi sonuçlarına göre de memur ile
sanayicinin , sanayici ile öğrencinin ve
smmm ile öğrencinin algılama düzeyleri
arasında anlamlı bir farkın olduğu
görülmüştür. Buna göre ; sanayici: memur ve
öğrenciden, smmm öğrenciden bu konuda daha
fazla olumlu görüş taşımaktadırlar.
Tablo : 13
Eğitim – Güvenilirlik ve Toplumsal
Sorumluluk Açısından Algılama İlişkisi
|
Eğitim |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
İlkokul |
35 |
17,2286 |
3,4986 |
1,813 |
5 |
0,110 |
|
Ortaokul |
24 |
17,0833 |
3,0348 |
|
Lise |
94 |
16,2128 |
3,1208 |
|
Üniversite |
173 |
16,8382 |
3,1783 |
|
Y. Lisans |
13 |
18,2308 |
3,0319 |
|
Doktora |
4 |
19,2500 |
2,8723 |
|
Toplam |
343 |
16,8047 |
3,1981 |
Tablo 13' da
görüldü gibi çeşitli eğitim düzeylerine
sahip 343 denek muhasebecileri güvenilirlik
ve toplumsal sorumluluk açısından
puanlandırmıştır. Buna göre, farklı eğitim
düzeyine sahip olanlar muhasebecileri
güvenilirlik ve toplumsal sorumluluk
açısından olumlu yönde algılamaktadırlar.
Anova ve Tukey testi sonuçlarına göre de
farklı eğitim düzeyine sahip olanların bu
konudaki algılama düzeyleri arasında
anlamlı bir fark yoktur (siginificance
0,110).
Tablo : 14 Gelir
- Güvenilirlik ve Toplumsal Sorumluluk
Açısından Algılama İlişkisi
|
Gelir Düzeyi |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
200-300 |
48 |
15,6875 |
3,5739 |
2,614 |
5 |
0,025 |
|
301-500 |
54 |
17,0185 |
3,2359 |
|
501-700 |
74 |
16,5270 |
3,0932 |
|
701-1.000 |
55 |
17,0545 |
3,1764 |
|
1.000 + |
80 |
17,5500 |
2,7324 |
|
Gelir Yok |
24 |
15,9583 |
3,9395 |
|
Toplam |
335 |
16,7761 |
3,2270 |
Tukey Testi
Sonuçları
Gelir
Düzeyi Mean Differance
Sig
200-300, 1.000
+
-1,8625 0,017
Tablo 14' de
görüldüğü gibi çeşitli gelir düzeyine sahip
335 denek muhasebecileri güvenilirlik ve
toplumsal sorumluluk açısından
puanlandırmıştır. Buna göre farklı gelir
grubuna sahip olanlar muhasebecileri
güvenilirlik ve toplumsal sorumluluk
açısından olumlu yönde algılamaktadırlar.
Anova testi sonuçlarına göre farklı gelir
grupları muhasebecileri güvenilirlik ve
toplumsal sorumluluk açısından farklı
algılama düzeyine sahiptir (significance
0,0025). Tukey testi sonuçlarına göre ise
200-300 milyon ile 1000+ gelir grubuna
girenlerin algılama düzeyleri arasında
istatistiki açıdan anlamlı bir fark vardır.
4.3.
Muhasebecilerin yetki ve sorumluluk
açısından algılanma biçimi
Tablo : 15
Cinsiyet - Yetki ve Sorumluluk Açısından
Algılama İlişkisi
|
|
Tanımlayıcı
İstatistik Sonuçları |
Anlamlılık
Testi Sonuçları ( İndependet 2-taild) |
|
Cinsiyet |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
t |
df |
Gruplar Arası
Anlamlılık (Sig 2-taild) |
|
Erkek |
268 |
10,0709 |
1,8778 |
2,020 |
351 |
0,0044 |
|
Kadın |
85 |
9,6118 |
1,5743 |
|
Toplam |
353 |
9,9603 |
1,8336 |
Tablo 15’de
görüldüğü gibi 268 erkek ve 85 kadın olmak
üzere toplam 353 denek muhasebecileri yetki
ve sorumlulukları açısından
puanlandırmıştır. Buna göre hem erkekler hem
de kadınlar, muhasebecileri yetki ve
sorumluluk açısından olumlu yönde
algılamaktadırlar. Ancak, erkeklerin
muhasebecilerin yetki ve sorumlulukları
konusunda daha yeterli bilgiye sahip
oldukları görülürken, kadınların bu konuda
erkekler kadar bilgili olmadığı
görülmektedir. Yapılan anlamlılık testi
sonuçlarına görede bu iki grup arasında
istatistiki açıdan anlamlı bir farkın olduğu
görülmektedir (Sig = 0,0044 ).
Tablo : 16 Yaş -
Yetki ve Sorumluluk Açısından Algılama
İlişkisi
|
Yaş |
N |
M (Ortalama) |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
16-20 |
15 |
9,3333 |
2,1602 |
1,527 |
4 |
0,194 |
|
21-25 |
55 |
9,8727 |
1,6783 |
|
26-35 |
116 |
10,0000 |
1,8463 |
|
36-45 |
88 |
9,7500 |
1,6348 |
|
46 + |
79 |
10,3165 |
2,0289 |
|
Toplam |
353 |
9,9603 |
1,8336 |
Tablo 16’da
görüldüğü gibi çeşitli yaş gruplarına
dağılmış toplam 353 denek, muhasebecileri
yetki ve sorumluluk açısından algılama
biçimlerine göre puanlandırmıştır. Buna
göre, yaş gruplarının tamamının
muhasebecilerin yetki ve sorumlulukları
konusunda yeterli bilgiye sahip oldukları
izlenimi edinilmiştir. Yapılan Anova ve
Tukey testleri sonuçlarına göre de yaş
gruplarıyla , muhasebecilerin yetki ve
sorumluluk açısından algılanma düzeyleri
arasında anlamlı bir farkın olmadığı
görülmüştür ( Significance 0.194).
Tablo : 17
Meslek - Yetki ve Sorumluluk Açısından
Algılama İlişkisi
|
Meslek |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
Memur |
44 |
9,7727 |
1,6119 |
0,906 |
13 |
0,547 |
|
İşçi |
24 |
9,9167 |
2,1653 |
|
Tüccar |
28 |
9,9286 |
1,7167 |
|
Sanayici |
30 |
10,5333 |
1,7442 |
|
Esnaf |
53 |
10,3585 |
2,9841 |
|
Çiftçi |
7 |
10,2857 |
1,7556 |
|
Doktor |
29 |
9,8966 |
1,1832 |
|
Avukat |
35 |
9,8000 |
0,8367 |
|
Noter |
5 |
10,2000 |
1,7707 |
|
SMMM |
29 |
9,7241 |
2,6879 |
|
Öğrenci |
26 |
9,2308 |
1,6879 |
|
İşsiz |
2 |
11,0000 |
1,4142 |
|
Emekli |
28 |
9,0357 |
1,9145 |
|
Diğer |
12 |
9,9167 |
1,7816 |
|
Toplam |
352 |
9,9659 |
1,8332 |
Tablo 17' de
görüldüğü gibi çeşitli mesleklere dağılmış
toplam 352 denek muhasebecileri yetki ve
sorumlulukları açısından algılama
biçimlerine göre puanlandırmıştır. Buna
göre, meslek gruplarının tamamının
muhasebecilerin yetki ve sorumlulukları
konusunda yeterli bilgi sahibi oldukları
izlenimi edinilmiştir. Anova ve Tukey
testi sonuçlarına göre de meslekler ile
muhasebecileri yetki ve sorumluluk
açısından algılama düzeyleri arasında
anlamlı bir fark yoktur (significance 0,
547).
Tablo : 18
Eğitim – Yetki ve Sorumluluk Açısından
Algılama İlişkisi
|
Eğitim |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
İlkokul |
36 |
10,3056 |
2,5837 |
2,514 |
5 |
0,030 |
|
Ortaokul |
24 |
10,6667 |
1,6594 |
|
Lise |
97 |
9,9691 |
1,7045 |
|
Üniversite |
177 |
9,7062 |
1,7234 |
|
Y. Lisans |
14 |
10,8571 |
1,6104 |
|
Doktora |
4 |
10,7500 |
1,7078 |
|
Toplam |
352 |
9,9631 |
1,8355 |
Tablo 18' de
görüldüğü gibi çeşitli eğitim düzeyine sahip
toplam 352 denek muhabecileri yetki ve
sorumlulukları açısından algılama
biçimlerine göre puanlandırmıştır . Buna
göre , farklı eğitim düzeyine sahip
olanların tamamının muhasebecilerin yetki
ve sorumlulukları konusunda yeterli
bilgiye sahip oldukları izlenimi
edinilmiştir. Anova testi sonuçlarına göre
farklı eğitime sahip olanlar, farklı
olumlu algılama düzeyine sahiptirler (significance
0.030). Tukey testi sonuçlarına göre ise
farklı eğitim düzeylerinin algılama
biçimleri arasındaki algılama farkının
istatistiki açıdan anlamlı olmadığı sonucuna
ulaşılmıştır.
Tablo : 19 Gelir
- Yetki ve Sorumluluk Açısından Algılama
İlişkisi
|
Gelir Düzeyi |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
200-300 |
48 |
10,2083 |
2,1033 |
1,206 |
5 |
0,306 |
|
301-500 |
54 |
10,3889 |
1,6981 |
|
501-700 |
76 |
9,7632 |
1,5652 |
|
701-1.000 |
55 |
9,8364 |
1,5959 |
|
1.000 + |
85 |
9,8706 |
1,8822 |
|
Gelir Yok |
25 |
9,6000 |
2,6615 |
|
Toplam |
343 |
9,9504 |
1,8497 |
Tablo 19' da
görüldüğü gibi çeşitli gelir düzeyine
sahip toplam 343 denek muhasebecileri yetki
ve sorumlulukları açısından algılama
biçimlerine göre puanlandırmıştır. Buna
göre farklı gelir düzeyine sahip olanların
tamamının muhasebecilerin yetki ve
sorumlulukları konusunda yeterli bilgiye
sahip oldukları izlenimi edinilmiştir.
Yapılan Anova ve Tukey testi sonuçlarına
göre farklı gelir gruplarının algılama
düzeyleri arasında anlamlı bir farkın
olmadığı görülmüştür(significance 0,306).
4.4.
Muhasebecilerin Yaptığı işin niteliği
açısından algılanma biçimi
Tablo : 20
Cinsiyet – İşin Niteliği Açısından Algılama
İlişkisi
|
|
Tanımlayıcı
İstatistik Sonuçları |
Anlamlılık
Testi Sonuçları ( İndependet 2-taild) |
|
Cinsiyet |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
t |
df |
Gruplar Arası
Anlamlılık (Sig 2-taild) |
|
Erkek |
261 |
28,9693 |
4,3544 |
2,879 |
342 |
0,004 |
|
Kadın |
83 |
27,4217 |
3,9698 |
|
Toplam |
344 |
28,5959 |
4,3104 |
Tablo 20’de
görüldüğü gibi 261 erkek , 83 kadın olmak
üzere toplam 344 denek muhasebecileri
puanlandırmıştır. Buna göre, hem erkeklerin
hem de kadınların muhasebecilerin yaptığı
işin niteliği konusunda olumlu yönde
görüşleri olduğu söylenebilir. Erkeklerin
kadınlara nazaran bu konuda daha fazla
olumlu görüş taşıdıkları, yani iki grup
arasında bir farklılığın olduğu
görülmektedir. Yapılan anlamlılık testi
sonuçlarına göre de, bu iki grup arasında
istatistiki açıdan anlamlı bir farkın olduğu
belirlenmiştir. (Sig=0,004)
Tablo : 21 Yaş -
İşin Niteliği Açısından Algılama İlişkisi
|
Yaş |
N |
M (Ortalama) |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
16-20 |
14 |
27,9286 |
3,3389 |
3,747 |
4 |
0,005 |
|
21-25 |
53 |
27,1887 |
4,1327 |
|
26-35 |
113 |
28,3894 |
4,4670 |
|
36-45 |
86 |
28,5698 |
3,8670 |
|
46 + |
78 |
30,0000 |
4,5068 |
|
Toplam |
344 |
28,5959 |
4,3104 |
Tukey Testi
Sonuçları
Yaş Mean Differance
Sig
21-25 46+
-2,8113
0,002
Tablo 21' de
görüldüğü gibi çeşitli yaş gruplarına
dağılmış toplam 344 denek, muhasebecileri
yaptığı işin niteliği açısından algılama
biçimlerine göre puanlandırmıştır. Buna
göre yaş gruplarının tamamı yaptığı işin
niteliği açısından muhasebecileri olumlu
yönde algılamaktadırlar. Anova testi
sonuçlarına göre, çeşitli yaş grupları
muhasebecileri yaptığı işin niteliği
açısından olumlu algılama düzeyleri
farklıdır (Sinificance 0,005). Tukey testi
sonuçlarına göre 21-25 ile 46+ yaş grupları
arasında anlamlı bir algılama farkının
olduğu tespit edilmiştir. Buna göre 46+ yaş
grubunda bulunanlar 21-25 yaş grubuna göre
bu konuda daha fazla olumlu görüş
taşımaktadırlar.
Tablo : 22
Meslek - İşin Niteliği Açısından Algılama
İlişkisi
|
Meslek |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
Memur |
42 |
28,5714 |
3,7944 |
3,821 |
13 |
0,000 |
|
İşçi |
23 |
27,6522 |
5,3819 |
|
Tüccar |
28 |
28,2857 |
3,6195 |
|
Sanayici |
30 |
29,3333 |
4,4282 |
|
Esnaf |
50 |
29,5400 |
3,8450 |
|
Çiftçi |
7 |
32,4286 |
5,8269 |
|
Doktor |
28 |
25,6429 |
3,8124 |
|
Avukat |
34 |
27,7647 |
3,5765 |
|
Noter |
5 |
30,2000 |
3,8987 |
|
SMMM |
29 |
29,2414 |
4,1974 |
|
Öğrenci |
25 |
26,7200 |
3,1974 |
|
İşsiz |
2 |
30,0000 |
0,0000 |
|
Emekli |
28 |
31,5357 |
4,2030 |
|
Diğer |
12 |
27,2500 |
4,9566 |
|
Toplam |
343 |
28,6035 |
4,3144 |
Tukey Testi
Sonuçları
Meslek Mean Differance
Sig
İşçi –
Emekli
-3,8835
0,048
Sanayici –
Doktor
3,6905
0,040
Esnaf –
Doktor
3,8971
0,004
Çiftçi – Doktor
6,7857
0,007
Doktor –
Emekli
-5,8929
0,000
Avukat –
Emekli
-3,7710
0,022
Öğrenci –
Emekli
-4,8157
0,042
Emekli –
İşçi
3,8835
0,048
Tablo 22' de
görüldüğü gibi çeşitli mesleklere dağılmış
toplam 343 denek muhasebecileri yaptığı
işin niteliği açısından algılama
düzeylerine göre puanlandırmıştır. Buna
göre, doktor ve öğrenci dışında kalan diğer
meslek sahipleri; yaptığı işin niteliği
açısından muhasebecileri olumlu yönde
algılarken, doktor ve öğrenci olumsuz yönde
algılamaktadır. Anova testi sonuçlarına
göre, farklı meslek mensupları
muhasebecileri yaptığı işin niteliği
açısından farklı algılamaktadırlar (significance
0,000). Tukey testi sonuçlarına göre de
işçi ile emekli, sanayici ile doktor, esnaf
ile doktor , çiftci ile doktor , doktor ile
emekli, avukat ile emekli , öğrenci ile
emekli , emekli ile işçi arasında anlamlı
bir algılama farkının olduğu görülmüştür.
Buna göre, emekli; işçiden, doktordan,
avukattan ve öğrenciden daha fazla olumlu
görüşe sahipken, doktor; sanayiciden,
esnaftan ve çiftciden daha az olumlu görüşe
sahiptir.
Tablo : 23
Eğitim - İşin Niteliği Açısından Algılama
İlişkisi
|
Eğitim |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
İlkokul |
36 |
31,6667 |
5,3772 |
5,972 |
5 |
0,000 |
|
Ortaokul |
23 |
29,9130 |
3,3017 |
|
Lise |
93 |
28,6882 |
3,9425 |
|
Üniversite |
173 |
27,9191 |
4,0180 |
|
Y. Lisans |
14 |
27,2143 |
4,3177 |
|
Doktora |
4 |
25,7500 |
7,0887 |
|
Toplam |
343 |
28,6006 |
4,3158 |
Tukey Testi
Sonuçları
Eğitim Mean
Differance
Sig
İlkokul –
Lise
2,9785
0,004
İlkokul –
Üniversite
3,7476
0,000
İlkokul – Y.
Lisans 4,4524
0,009
Tablo 23' de
görüldüğü gibi çeşitli eğitim düzeyine sahip
toplam 343 denek muhasebecileri yaptığı
işin niteliği açısından algılama
biçimlerine göre puanlandırmıştır. Buna
göre doktora yapanların dışında kalanların
tamamı muhasebecileri yaptığı işin
niteliği açısından olumlu yönde
algılamaktadırlar. Doktora yapanlar ise,
muhasebecileri bu konuda olumsuz yönde
algılamaktadırlar. Anova testi sonuçlarına
göre, farklı eğitim düzeyine sahip olanlar
farklı olumlu algılama düzeyine sahiptirler
(significance 0,000). Tukey testi
sonuçlarına göre; ilkokul ile lise,
üniversite ile yükseklisans eğitimine sahip
olanlar arasında istatistiki açıdan
algılama düzeyleri açısından anlamlı bir
fark vardır. Buna göre, ilkokul mezunu
olanlar; lise, üniversite ,yüksek lisans
mezunu olanlara göre muhasebecilerin yaptığı
işin niteliğini daha fazla olumlu yönde
algılamaktadırlar.
Tablo : 24 Gelir
- İşin Niteliği Açısından Algılama İlişkisi
|
Gelir Düzeyi |
N |
Ortalama |
Standart Sapma |
F |
df |
Sig |
|
200-300 |
45 |
28,7556 |
5,6855 |
3,398 |
5 |
0,005 |
|
301-500 |
53 |
30,5472 |
4,1490 |
|
501-700 |
74 |
28,2568 |
3,8430 |
|
701-1.000 |
55 |
28,5091 |
3,6407 |
|
1.000 + |
83 |
27,9036 |
4,3829 |
|
Gelir Yok |
24 |
27,0417 |
3,4826 |
|
Toplam |
334 |
28,5539 |
4,3408 |
Tukey Testi
Sonuçları
Gelir
Düzeyi
Mean Differance Sig
301-500, 501-700,
2,2904 0,034
301-500, 1.000
+
2,6436 0,006
301-500, gelir
yok
3,5055 0,011
Tablo 24' de
görüldüğü gibi çeşitli gelir düzeyine sahip
toplam 334 denek muhasebecilerin yaptığı
işin niteliği açısından algılama
düzeylerine göre puanlandırmıştır. Buna
göre farklı gelir düzeyine sahip olanların
tamamı muhasebecileri yaptığı işin niteliği
açısından olumlu yönde algılamaktadırlar.
Anova testi sonuçlarına göre farklı gelir
düzeyine sahip olanların algılama
düzeyleri arasında anlamlı bir fark
vardır(significance 0,005). Tukey testi
sonuçlarına göre de 300-500 ile 501-700
milyon lira, 301-500 ile 1000+ milyon liara
ve 301-500 milyon ile geliri olmayanlar
arasında algılama düzeyleri arasında
anlamlı bir farkın olduğu görülmüştür. Buna
göre 301-500 milyon lira gelire sahip
olanlar yukarıdaki diğer gelir gruplarına
göre muhasebecileri bu konuda daha fazla
olumlu yönde algılamaktadırlar.
5.SONUÇ
Araştırma
bulgularından da görüldüğü gibi; erkekler
,orta yaş ve üzerindekiler, işçiler
tüccarlar, sanayiciler, çiftciler, smmm'ler,
emekliler, ilkokul, ortaokul, lise ve
doktora eğitimi olanlar ve yüksek gelir
grubuna dahil olanlar muhasebecileri bilgi
ve becerileri konusunda olumlu yönde
algılarken , bu katmanların dışında kalan;
kadınlar,orta yaşın altında kalanlar,
memurlar,esnaf,doktor ,
avukat,noter,öğrenci,üniversite mezunları
ve düşük gelir grubuna girenler
muhasebecileri bilgi ve becerileri yönünden
olumsuz yönde algılamaktadırlar.
Toplum
katmanlarının tamamı, muhasebecilerin yetki
ve sorumluluklarını yerine getirmeleri
konusunda olumlu düşünmekte olup,
muhasebecileri güvenilir ve toplumsal
sorumluluk sahibi olarak görmektedirler.
Yaptığı işin niteliği açısından da olumlu
yönde algılamaktadırlar. Ancak, yapılan
istatistiki testler ve ortalamalardan da
görülmektedir ki muhasebecilerin toplumun
bütün katmanları tarafından ortak bir
algılama düzeyi yoktur. Muhasebecilerin
sürekli ilişki içerisinde olduğu toplum
katmanlarının, muhasebecileri bütün
yönleriyle olumlu algıladığı görülürken,
ilişki içerisinde olmadığı toplum
katmanlarının olumsuz yönde algıladığı
veya tanımadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Kanımızca ,
muhasebe meslek kuruluşlarının mesleğin
toplum katmanlarınca istenilen ölçüde
tanınması için meslek kuruluşlarının
sürekli ve artan oranda çalışmalar
gerçekleştirmesi gerekir. Muhasebe
mesleğinin profesyonel meslek ölçütlerine
göre saygınlığının artırılması, yapılacak
bu çalışmalarla ivme kazanacaktır.
KAYNAKLAR
Cemalcılar, Özgül
" muhasebenin amaçlarına ulaşmada kuramsal
yapısına bağlılığın gereği ve önemi",
muhasebe ve denetime bakış, yıl 3, sayı:8
Erdoğan, Melih ,IV.
Muhasebe Denetimi Sempozyumu , İSMMMO
Yayınları no:30
Kırlıoğlu, Hilmi "
Mesleki etik ve ülkemizde muhasebe
denetimi", Muhasebe ve Finansman Dergisi ,
sayı
Thomas A. Stewart,
Entelektüel Sermaye , BZD yayıncılık,
Çeviri: Nurettin Elhüseyni, İstanbul
Özgül
Cemalcılar, " muhasebenin amaçlarına
ulaşmada kuramsal yapısına bağlılığın
gereği ve önemi", muhasebe ve denetime
bakış, yıl 3, sayı:8,s. 2
Thomas
A. Stewart, Entelektüel Sermaye , BZD
yayıncılık, Çeviri: Nurettin Elhüseyni,
İstanbul: s.19
Melih
Erdoğan, IV. Muhasebe Denetimi
Sempozyumu , İSMMMO Yayınları no:30,
1999, s. 224
Hilmi
Kırlıoğlu, " Mesleki etik ve ülkemizde
muhasebe denetimi", Muhasebe ve
Finansman Dergisi , s. 59
Doç.Dr.Fehmi Karasioglu
Yrd.Doç.Dr.Mikail Altan
Selçuk Üniversitesi, İİBF
Kaynak:
bilgiyonetimi.org |
