|
Hazine Müsteşarlığından
YATIRIMLARDA
DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARARIN
UYGULANMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ
(TEBLİĞ NO: 2006/3)
(08.12.2006)
Amaç
MADDE 1-
(1) Bu Tebliğ’in amacı, 28/08/2006
tarihli ve 2006/10921 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
konulan Yatırımlarda Devlet
Yardımları Hakkında Karar’ın
uygulanmasına ilişkin usul ve
esasları tespit etmektir.
Tanımlar
MADDE 2-
(1) Bu Tebliğ’de geçen;
a)
Müsteşarlık
: Hazine
Müsteşarlığını,
b)
Teşvik belgesi
: Yatırım teşvik
belgesi ve KOBİ teşvik belgesini,
c)
Yatırım malı
: Bina ve arsa hariç,
teşvik belgesi kapsamı mal ve hizmet
üretimi için kullanılan ana ve
yardımcı makine teçhizat (yazılım
dahil), tesisat ve mefruşat gibi
sabit harcamaları,
ç)
Sabit Yatırım Tutarı: Kapsamı
Ek-1’de yer alan Yatırım Bilgi Formu
ile belirlenen
yatırım
kalemlerinin toplamını,
d)
Oda
: Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliğine (TOBB) bağlı ticaret
odalarını, ticaret ve sanayi
odalarını, sanayi odalarını ve deniz
ticaret odalarını,
e)
Saymanlık :
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
nezdindeki Müsteşarlık merkez
ödemelerini yapan Merkez
Saymanlığını,
f)
Banka
: Türkiye’de yerleşik
şubesi bulunan yerli ve yabancı
bankalar ile katılım bankalarını,
g)
Yönetmelik :
19/10/2005 tarih ve 2005/9617
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan “Küçük ve Orta
Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı,
Nitelikleri ve Sınıflandırılması
Hakkında Yönetmeliği”,
ğ) KOBİ
:
Yönetmelikte belirtilen esaslar
çerçevesinde
250
kişiden az yıllık çalışan istihdam
eden, yıllık net satış hasılatı veya
mali bilançosu değeri 25 milyon Yeni
Türk Lirasını aşmayan işletmeleri,
h)
Ar-ge yatırımları
: Yeni bir ürün
geliştirilmesi, ürün kalite ve
standardının yükseltilmesi, maliyet
düşürücü ve standart yükseltici yeni
bir teknolojinin ülke şartlarına
uyumunun sağlanması amacıyla
yapılacak ar-ge çalışmalarıyla, bu
tür faaliyet sonuçlarının faydalı
araç, gereç, malzeme, ürün, yöntem,
sistem ve üretim tekniklerine
dönüştürülmesi, mevcutların
teknolojik açıdan iyileştirilmesi ve
teknoloji uyarlanması için bilimsel
esaslara uygun olarak yapılan ve her
aşaması belirlenmiş ar-ge
çalışmaları için gerçekleştirilecek
yatırımları,
ı)
Çevre yatırımları :
Çevre ve Orman Bakanlığınca sıcak
nokta olarak belirlenmiş acil önlem
gerektiren çevre kirliliklerinin
giderilmesi dahil üretim için
hammadde ithalatı gerektirmeyen
katı, sıvı, gaz, tehlikeli atık ve
benzeri yurtiçindeki her türlü
atığın toplanması, geri kazanılması,
arıtılması ve bertaraf edilmesine
ilişkin teknolojilere ilaveten,
çevre kirliliği yaratabilecek
durumları önlemeye yönelik
yatırımları,
ifade
eder.
Teşvik belgesi
MADDE 3-
(1) Teşvik belgesi, yatırımın
karakteristik değerlerini ihtiva
eden, yatırımın bu değerler ve
tespit edilen şartlara uygun olarak
gerçekleştirilmesi halinde üzerinde
kayıtlı destek unsurlarından
istifade imkanı sağlayan, bu
Tebliğin istinat ettiği Karar’ın
amaçları doğrultusunda ülke
ekonomisi için yararlı olduğu
Müsteşarlıkça tespit edilen
yatırımlar için düzenlenen bir
belgedir.
(2) Teşvik
belgesinin düzenlenmiş olması;
teşvik belgesi kapsamında
gerçekleştirilecek yatırımlarla
ilgili olarak diğer mevzuat gereği
başka bakanlık, kamu kurum ve
kuruluşlarından alınması gerekli
izin ve ruhsat gibi belgelerin
verilmesi gerekliliğine mesnet
teşkil etmeyeceği gibi, söz konusu
belgelerin temin edilmesi
gerekliliğini de ortadan kaldırmaz.
(3)
Gerçekleştirmeyi planladıkları
faaliyetleri sonucu çevre
sorunlarına yol açabilecek
işletmelerce, 2872 sayılı Çevre
Kanununun 5491 sayılı Kanun ile
değişik 10 uncu maddes ine
istinaden, teşvik belgesi kapsamı
yatırım projeleri ile ilgili
olarak Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan
alınacak Çevresel Etki
Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya
Çevresel Etki Değerlendirmesi
Gerekli Değildir Kararının
Müsteşarlığa tevsik edilmesi zorunlu
olup, bu şartı yerine getirmeyen
işletmelerin teşvik belgesi
talepleri dikkate alınmaz.
Müracaat
edebilecek gerçek ve tüzel kişiler
MADDE 4-
(1)
Teşvik
belgesi düzenlenebilmesi için gerçek
kişiler, adi ortaklıklar, sermaye
şirketleri, kooperatifler, iş
ortaklıkları, kamu kurum ve
kuruluşları (genel ve özel bütçeli
kurum ve kuruluşlar, il özel
idareleri, belediyeler ve kamu
iktisadi teşebbüsleri ile bunların
sermaye bileşimindeki hisse oranları
%50’yi geçen kurum ve kuruluşlar) ve
kamu kuruluşu niteliğindeki meslek
kuruluşları, dernekler ve vakıflar
ile yurt dışındaki yabancı
şirketlerin Türkiye’deki şubeleri
müracaat edebilir.
(2) Kurulacak
şirketler adına yapılacak teşvik
belgesi talepleri dikkate alınmaz.
Sabit
yatırım tutarı
MADDE 5-
(1)
Yatırımın, teşvik belgesine
bağlanabilmesi için toplam sabit
yatırım tutarının;
a)
KOBİ’lerin yatırımlarında
asgari 200 bin Yeni Türk Lirası,
azami 2 milyon Yeni Türk Lirası,
b)
Finansal kiralama şirketleri
aracılığıyla gerçekteştirilecek
yatırımlar için düzenlenen teşvik
belgelerinde asgari 200 bin Yeni
Türk Lirası,
c)
Diğer yatırımlarda asgari 1
milyon Yeni Türk Lirası,
olması
gerekmektedir.
Müracaat
mercii
MADDE 6-
(1)
Teşvik belgesi düzenlenmesine
ilişkin taleplerin kaideten
Müsteşarlığa yapılması esastır.
(2)
Ancak, ar-ge yatırımları, çevre
yatırımları, KOBİ’lerin yapacağı
yatırımlar ile yabancı sermayeli
şirketlerce gerçekleştirilecek
yatırımlar hariç olmak üzere,
yatırımcının tercihi halinde kapsamı
Ek-3’de belirlenen imalat ve
tarımsal sanayi sektöründe yapılacak
sabit yatırım tutarı 8 milyon Yeni
Türk Lirasını aşmayan ve TOBB’ne
bağlı Ek-2’de belirtilen sanayi
odalarının bulunduğu yerdeki
yatırımlar için ilgili sanayi
odasına da müracaat edilebilir.
(3)
Müsteşarlığa yapılacak
müracaatların, yabancı sermayeli
şirket ve şubelerce
gerçekleştirilecek yatırımlar için
Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne,
diğer bütün yatırımlar için Teşvik
ve Uygulama Genel Müdürlüğüne
yapılması gerekmektedir.
(4) Bu
Tebliğin istinat ettiği Karar’a göre
düzenlenen teşvik belgelerinin
geçerlilik süresi içerisindeki
işlemlerle ilgili müracaatlar,
teşvik belgesi müracaatını
değerlendiren ilgili kuruma yapılır.
Müracaatlar bu Tebliğde belirtilen
esaslar çerçevesinde
değerlendirilerek ilgili merci
tarafından sonuçlandırılır. Ancak,
yatırım yeri ve konusu
değişiklikleri, kullanılmış komple
tesis ithal izni, devir, satış,
ihraç ve kiralama işlemleri ile
teşvik belgesi iptaline ilişkin
müracaatlar Müsteşarlığın görüşü
alınarak sonuçlandırılır.
Teşvik belgesi
düzenlenmesi için müracaatta
aranacak belgeler
MADDE 7-
(1)
Teşvik belgesi
düzenlenebilmesi için yapılacak
müracaatlarda aranılacak belgeler
şunlardır:
a)
Firmayı temsil ve ilzama
yetkili kişilerce imzalı müracaat
dilekçesi,
b)
Ek-1’deki örneğe uygun olarak
hazırlanmış her sayfası firmayı
temsil ve ilzama yetkili kişilerce
imzalı ve kaşeli bir nüsha yatırım
bilgi formu,
c)
Müsteşarlığa yapılacak
müracaatlarda, 400 Yeni Türk
Lirası tutarındaki meblağın
Saymanlık hesabına yatırıldığına
dair makbuzun ikinci nüshası;
odalara yapılacak müracaatlarda ise,
yukarıda belirtilen meblağın 100
Yeni Türk Lirası tutarındaki
kısmının ilgili odanın hesabına
yatırıldığını gösterir makbuz
nüshası ile bakiye kısmının
Saymanlık hesabına yatırıldığına
dair makbuzun ikinci nüshası,
ç)
Yatırımı gerçekleştirecek firmayı
temsil ve ilzama yetkili kişilere
ait noter tasdikli imza sirküleri,
d)
Firmanın sermaye yapısı, miktarı ve
faaliyetleri açısından nihai
durumunu gösterir Türkiye Ticaret
Sicili veya Türkiye Esnaf ve
Sanatkarlar Sicil Gazetesi aslı veya
noterden veya sicil merciinden
tasdikli örneği.
Teşvik belgesi
müracaatının değerlendirilmesi
MADDE 8-
(1)
Teşvik belgesi düzenlenmesi talep
edilen yatırım projelerinin, makro
ekonomik politikalar, arz-talep
dengesi, sektörel, mali ve teknik
yönden yapılacak değerlendirme ve
gerektiğinde ilgili kurum, kurul ve
kuruluşlardan alınacak görüşler
sonucunda uygun bulunması halinde,
yatırıma ait teşvik belgesi, eki
döviz ve kredi kullanım formu ile
ithal ve yerli makine ve teçhizat
listeleri Müsteşarlıkça onaylanır.
(2)
Odalara yapılan müracaatlarla ilgili
olarak odalar, yapılan değerlendirme
sonucunda uygun görülen yatırım
projeleri için,
a)
Yapılan müracaata istinaden
düzenlenen ve oda yetkililerinin
paraf ve imzalarını haiz yatırım
projesi değerlendirme formunu,
b)
Odaca onaylı üçer nüsha ithal ve
yerli makine ve teçhizat
listelerini,
c) Oda
yetkililerinin parafını haiz üç
nüsha teşvik belgesini,
ç)
Firma adı/unvanı kayıtlı döviz ve
kredi kullanım formunu,
Teşvik
ve Uygulama Genel Müdürlüğüne
gönderirler.
(3)
Müsteşarlıkça da uygun görülen
yatırımlar teşvik belgesine
bağlanır. Müsteşarlıkça onaylanan
teşvik belgelerinden iki nüshası,
aslı firmaya verilmek, diğer nüshası
ise muhafaza edilmek kaydıyla ilgili
odaya gönderilir.
(4)
İlgili oda, yapılan değerlendirme
sonucunda uygun görülmeyen yatırım
projeleriyle ilgili uygun görülmeme
gerekçesini yatırım projesi
değerlendirme formu ile birlikte
Müsteşarlığa bildirir. Uygun
görülmeyen yatırım projeleri ile
ilgili ihtilaflı durumlarda
yatırımcılar doğrudan Müsteşarlığın
görüşüne başvurabilirler. Nihai
işlem Müsteşarlığın görüşü
doğrultusunda sonuçlandırılır.
(5)
Yatırım
bilgi formunda yer alan, teşvik
belgesini düzenlemeye mesnet teşkil
edecek bilgilerin eksik ve/veya
çelişkili olması halinde, firma
müracaatı değerlendirmeye alınmaz.
Bu durumun giderilmesine yönelik
müracaatlar ise, müracaat anında
yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri
çerçevesinde değerlendirilir.
(6)
Yatırım bilgi formunda ibraz edilen
bilgi ve belgelerin varlığı ile
muhteviyatı itibarıyla doğruluğundan
yatırımcılar sorumlu olup, yatırımın
herhangi bir aşamasında aksinin
tespiti halinde, Müsteşarlıkça
teşvik belgesi iptal edilebileceği
gibi, kısmi müeyyideler de
uygulanabilir.
(7)
Firmaya ait, aynı yatırım yeri için
aynı yatırım konusunda düzenlenmiş
halen geçerli teşvik belgesi
bulunması halinde yeni teşvik
belgesi düzenlenmez. Proje bazında
yapılacak değerlendirme sonunda
uygun görülmesi halinde daha önce
düzenlenmiş teşvik belgesi
kapsamındaki harcamaların komple
devrini de içerecek şekilde yeni
teşvik belgesi düzenlenebilir.
(8)
Tamamlanmış yatırımlar ile
Müsteşarlığa yapılan müracaat
tarihinden önce gerçekleştirilmiş
bulunan yatırım harcamaları için
teşvik belgesi düzenlenmesine
yönelik talepler dikkate alınmaz.
(9) KOBİ kapsamında
bu Tebliğin istinat ettiği Kararın
öngördüğü istisnalardan
yararlanılmak istenilmeyen
yatırımlarda KOBİ’lerden ilave
olarak istenilen bilgi ve belgeler
aranmaz.
Teşvik belgesi
kapsamında değerlendirilmeyen
harcamalar
MADDE 9-
(1)
Teşvik
belgeleri kapsamında kullanılmış
yerli makine ve teçhizat ile ham
madde, ara malı ve işletme malzemesi
temin edilemez. Ancak, yeni model
üretimine yönelik otomobil ve hafif
ticari araç yatırımlarında yatırım
dönemi içerisinde kalmak kaydıyla
CKD aksam ve parçaları ithali ile
ar-ge yatırımları için işletme
malzemesi temini mümkündür.
(2)
Ayrıca, faaliyet konusu yalnızca
taşımacılık olan yatırımlar
dışındaki diğer yatırımlara ait
teşvik belgeleri kapsamına arazi
tipi dahil binek araçları, uçak ve
helikopter dahil edilmez.
Teşvik belgeli
yatırımlara sağlanacak destek
unsurları
MADDE 10-
(1)
Yatırımlara sağlanabilecek destek
unsurları şunlardır:
Gümrük
Vergisi muafiyeti,
Katma
Değer Vergisi istisnası,
Faiz
desteği.
(2)
Ayrıca yatırımlar, kanunlar ve
Bakanlar Kurulu kararlarında teşvik
belgesine bağlı olarak öngörülen
destek unsurlarından da
yararlanabilirler.
Destek
unsurlarının uygulanması
MADDE 11-(1)
Teşvik
belgesinde öngörülen destek
unsurlarının bu Tebliğde öngörülen
esas ve usuller çerçevesinde ilgili
kurum ve kuruluşlar ile bankalar
tarafından uygulanması zorunludur.
Yatırıma başlama
MADDE 12-
(1)
Teşvik belgesinde kayıtlı yatırıma
başlama tarihi, teşvik belgesi için
Müsteşarlığa veya odaya müracaat
tarihidir.
(2)
Yatırıma başlanıldığının kabul
edilebilmesi için, yatırımın
büyüklüğü ve yatırım süresi ile
uyumlu olarak altyapının
hazırlanması, inşaat yapma,
akreditif açılması gibi harcamaların
makul ölçülerde yapılması şarttır.
Yatırım projesine ilişkin fizibilite
yapmak, şirket kurmak ve arsa-arazi
almak yatırıma başlama sayılmaz.
(3)
Destek unsurlarından yararlanabilmek
için, yatırıma başlamadan önce
teşvik belgesi talebinde bulunulması
esastır.
Teşvik
belgesi kapsamında yapılacak yatırım
cinsleri
MADDE 13-
(1)
Teşvik
belgesi kapsamında yapılacak
yatırımların cinsi, Ek-5’de yer alan
tanımlar çerçevesinde
değerlendirilir.
Gümrük vergisi
muafiyeti
MADDE 14-
(1)
Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım
malları ile yeni model üretimine
yönelik otomobil ve hafif ticari
araç yatırımlarında yatırım dönemi
içerisinde kalmak kaydıyla CKD aksam
ve parçalarının ithali, yürürlükteki
İthalat Rejimi Kararı gereğince
ödenmesi gereken Gümrük Vergisinden
muaftır.
(2)
Ayrıca, toplam ithal makine ve
teçhizat bedelinin %5’ini geçmemek
kaydıyla yedek parçaların ve binek
araçları, otobüs, çekici (Euro
normlarına uygun yeşil motoru haiz
olanlar hariç), treyler (frigorifik
olanlar hariç), mobilya, yat,
motorbot, kamyon (off road-truck
tipi ile karayoluna çıkması mümkün
olmayan kaya tipi damperli kamyonlar
hariç), transmikser, beton santralı,
forklift, beton pompası, inşaat
malzemeleri, porselenden ve
seramikten mamul sofra ve mutfak
eşyasının teşvik belgesi kapsamında
ithal edilmesi halinde yürürlükteki
İthalat Rejimi Kararı’nda öngörülen
oranlarda Gümrük Vergisi tahsil
edilir.
Kullanılmış
makine ve teçhizat ithali
MADDE 15 –
(1) Bölgesel ve sektörel
kısıtlamalar da gözönüne alınarak
proje bazında yapılacak
değerlendirme sonucunda uygun
görülmesi halinde;
a)
İthalat Rejimi Kararı uyarınca
yayımlanan "Eski, Kullanılmış veya
Yenileştirilmiş Olarak İthal
Edilebilecek Maddelere İlişkin
Tebliğ" hükümleri uyarınca ithali
mümkün olan kullanılmış makine ve
teçhizat (karayolu nakil vasıtaları
hariç),
b)
İthalat Rejimi Kararı uyarınca
ithaline izin verildiği Dış Ticaret
Müsteşarlığından alınmış yazı ile
tevsik edilen münferid kullanılmış
makine ve teçhizat,
teşvik
belgesine bağlanmak suretiyle destek
unsurlarından yararlandırılabilir.
(2)
Kullanılmış komple tesisler
Müsteşarlıkça yapılacak
değerlendirme sonucunda uygun
görülmesi halinde teşvik belgesi
kapsamında ithal edilebilir.
(3)
Kullanılmış komple tesislerin
(karayolu nakil vasıtaları hariç)
ithaline yönelik talepler,
Müsteşarlıkça, bölgesel ve sektörel
kısıtlamalar gözönüne alınarak,
ülke ekonomisine katkısı, katma
değeri, istihdama etkisi, makine
parkının teknolojik ve ekonomik ömrü
gibi esaslar dikkate alınmak
suretiyle proje bazında
değerlendirilir. Teşvik belgesi
kapsamında ithaline izin verilen
kullanılmış komple tesisler; yatırım
konusuna bağlı olarak yardımcı
tesislerden bağımsız; bir mal veya
hizmeti üretebilecek komple bir
hattan veya hat oluşturabilen bir
veya birden fazla makine ve
teçhizattan da oluşabilir. Komple
tesisler, bir firmaya ait tek bir
tesisteki makine ve teçhizatları
kapsayabileceği gibi, aynı firmaya
ait farklı tesislerdeki makine ve
teçhizatlardan da oluşabilir.
(4)
Kullanılmış komple tesis
taleplerinin değerlendirilebilmesi
için yatırımcıların;
a)
Tesise ait makine ve teçhizatların
imal yıllarını da gösterir dökümlü
proforma fatura asılları,
b)
Tesisin bulunduğu ülke veya
eyaletteki Ticaret ve/veya Sanayi
Odasınca veya görevli özel veya kamu
kuruluşlarınca onaylanmış model ve
imal yıllarını da içerecek şekilde
tesisi oluşturan makine ve
teçhizatları, tesisin ekonomik ve
teknolojik olarak çalışabilecek
durumda olup olmadığını belirten
onaylanmış belge ile gerekli görülen
hallerde bunların yeminli tercüme
bürolarına yaptırılmış
tercümeleri(Belgelerdeki onayların
belirtilen yetkililere ait olduğunun
ilgili ülkelerdeki Türk
Konsolosluğunca da tasdik edilmesi
gerekmektedir.),
c)
Türkiye'deki serbest bölgelerden
kullanılmış komple tesis ithal
edilmek istenmesi halinde; Dış
Ticaret Müsteşarlığından alınacak,
mevcut tesisin maliki konumundaki
firma tarafından serbest bölgede
ilgili konuda üretim yapabileceğine
ilişkin geçerli faaliyet ruhsatı ile
tesisin ülke içerisine ithalinde
serbest bölgeler mevzuatı açısından
herhangi bir sakınca bulunmadığına
ilişkin uygunluk yazısı,
ile
birlikte teşvik belgesini düzenleyen
mercie müracaat etmeleri
gerekmektedir.
(5)
Türkiye'deki serbest bölgelerden
kullanılmış komple tesis ithaline
ilişkin talepler; Dış Ticaret
Müsteşarlığı'ndan alınacak uygunluk
yazısının Müsteşarlığa ibrazını
müteakip, bu maddenin 3(b) bendinde
belirtilen belge aranmaksızın
Müsteşarlık elemanlarınca
kullanılmış komple tesisin bulunduğu
serbest bölgede yapılacak ekspertiz
neticesinde düzenlenecek rapora göre
sonuçlandırılır.
(6)
Kullanılmış olarak ithal edilen
makine ve teçhizatın amacı dışında
kullanılması veya 32 nci madde
hükmü saklı kalmak üzere satılması
halinde sağlanan destek unsurları
ilgili mevzuat çerçevesinde geri
alınır. Ayrıca, kullanılmış makine
ve teçhizatın İthalat Rejimi Kararı
uyarınca ithalinin teknik mevzuata
uygun olmadığının anlaşılması
halinde ilgili makine ve teçhizatın
gümrüklere iadesi zorunludur.
Makine ve
teçhizatın ithaline ilişkin işlemler
MADDE 16-
(1)
Teşvik belgesi kapsamındaki makine
ve teçhizatın ithaline ilişkin
işlemler, Gümrük Mevzuatı
çerçevesinde ilgili
gümrük idaresince yerine getirilir.
Uygulamaya ilişkin usuller,
Müsteşarlık ve Gümrük
Müsteşarlığınca müştereken tespit
edilir. Bu Tebliğ’in uygulamasından
doğacak ihtilaflar Gümrük
Müsteşarlığınca Müsteşarlığa
iletilir ve Müsteşarlığın görüşü
doğrultusunda işlem yapılır.
(2)
Teşvik belgeleri kapsamındaki makine
ve teçhizatın ithalatının yatırım
süresi içerisinde
sonuçlandırılamaması durumunda,
yatırım süresi içerisinde Kambiyo
Mevzuatında yer alan ödeme
şekillerinden herhangi biri ile
ithalat işlemlerine başlanılmış veya
bedeli kısmen veya tamamen ödenmiş
yatırım mallarının ithaline, yatırım
süresi bitiş tarihini izleyen 4 ay
içerisinde doğrudan gümrük idareleri
tarafından izin verilir.
Teminatla
ithalat
MADDE 17-
(1)
Teşvik belgesi almak üzere müracaat
edilmiş, ancak teşvik belgesine
bağlanmamış yatırımlara ilişkin
makine ve teçhizatın ithaline,
Müsteşarlığın görüşüne istinaden
Gümrük Müsteşarlığınca Gümrük
Vergisi ile Katma Değer Vergisinin
toplam tutarı kadar teminatın
alınması suretiyle müsaade
edilebilir.
(2)
Teminatla ithalatta, bir defada
verilecek teminat süresi azami altı
aydır. Teminat süresi içinde kesin
ithalat için gerekli işlemler
tamamlanmamış ise, süre uzatımı için
Gümrük Müsteşarlığına müracaat
edilir. Teminatın başlangıç tarihi,
eşyanın serbest dolaşıma giriş
tarihidir. Yatırımcının, teminatın
çözümü için teminat süresi içinde
teşvik belgesi ve eki ithal makine
ve teçhizat listesi ile birlikte
Gümrük Müsteşarlığına müracaat
etmesi gerekir. Aksi takdirde,
teminat irat kaydedilir.
Mahrece iade
MADDE 18-
(1)
Tamamlama
vizesi
yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın,
teşvik belgesi kapsamındaki makine
ve teçhizatın mahrece iade
işlemleri;
a)
Evsafa uygun çıkmaması nedeniyle,
yerine yenisi getirilmek kaydıyla,
eşyanın serbest dolaşıma girişini
müteakip garanti süresi içinde yurt
dışı edilecek makine ve teçhizat,
b)
Herhangi bir şekilde tamir ve bakım
veya diğer nedenlerle yurt dışına
gönderilecek makine ve teçhizat,
için
doğrudan gümrük idaresine müracaat
edilerek ilgili gümrük idaresince,
Gümrük Mevzuatı çerçevesinde
sonuçlandırılır. Mahrece iade
işlemine konu yatırım mallarının
yurt dışı edilmesinden itibaren bir
yıl içinde aynısı veya yenisinin
yurda giriş işlemleri, Müsteşarlığın
herhangi bir iznine tabi olmaksızın
Gümrük Vergisi ile Katma Değer
Vergisi istisnasından
yararlandırılmak suretiyle doğrudan
gümrük idarelerince
sonuçlandırılır.
Katma değer
vergisi istisnası
MADDE 19-
(1)
25/10/1984
tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer
Vergisi Kanunu gereğince, teşvik
belgesini haiz yatırımcılara teşvik
belgesi kapsamında yapılacak makine
ve teçhizat ithal ve yerli
teslimleri Katma Değer Vergisinden
istisnadır. Aynı hüküm teşvik
belgesinin veya teşvik belgesi
kapsamı makine ve teçhizatın devir
işlemlerinde de uygulanır.
Faiz
desteğinden istifade edebilecek
yatırımlar
MADDE 20-
(1)
Teşvik
belgesi kapsamında yapılacak aşağıda
belirtilen yatırımlar için bütçe
kaynaklarından karşılanmak üzere
faiz desteği öngörülebilir.
a)
Kalkınmada öncelikli
yörelerde (Ek-4) yapılacak
yatırımlar,
b)
KOBİ’lerin yapacağı
yatırımlar,
c)
Ar-ge yatırımları,
ç)
Çevre yatırımları.
(2)
KOBİ’lerin faiz desteği ile ilgili
müracaatlarında Yönetmelik ekinde
yer alan ve Yeminli Mali Müşavir
tarafından da onaylanmış tabloların
Müsteşarlığa ibraz edilmesi
gerekmektedir.
(3)
Bankalarca yapılacak işlemlere
ilişkin esaslar Müsteşarlık ile
Banka arasında imzalanan protokol
ile belirlenir.
Faiz desteği
oranları ve tutarları
MADDE 21-
(1)
Bankalardan,
a)
Kalkınmada öncelikli yörelerde
yapılacak yatırımlar, KOBİ’lerin
yapacağı yatırımlar, ar-ge ve çevre
konularında yapılacak yatırımların
gerçekleştirilmesi için kullanılacak
en az 1 yıl vadeli yatırım kredileri
ile ilgili olarak, ilk 4 yıl için
uygulanmak kaydıyla,
b)
Ar-ge konusunda yapılacak
yatırımların gerçekleştirilmesi için
Müsteşarlıkça uygun görülen yatırım
dönemini müteakip azami 1 yılllık
sürede gerekli olan işletme
malzemelerinin teminine yönelik
olarak kullanılacak en az 6 ay ve en
çok 12 ay vadeli işletme kredileri
ile ilgili olarak,
her bir
itfa planında belirtilen ödenecek
faizin veya kar payının, Yeni Türk
Lirası cinsi kredilerde 5 puanı,
döviz kredilerinde ise 2 puanı
bütçeden karşılanabilir.
(2) Yatırım kredisi için uygulanacak
faiz desteği tutarı proje bazında
azami,
a) Ar-ge ve çevre yatırımları için
300 bin Yeni Türk Lirası,
b) KOBİ’lerin yapacağı yatırımlar
için 200 bin Yeni Türk Lirası,
c) Kalkınmada öncelikli yörelerde
yapılacak yatırımlar için 1 milyon
Yeni Türk Lirasıdır.
(3) Ar-ge yatırımlarına yönelik
işletme kredisi için uygulanacak
faizi desteği tutarı ise 100 bin
Yeni Türk Lirasını geçemez.
Faiz desteği
uygulamasına ilişkin usul ve esaslar
MADDE 22-
(1) Teşvik belgesinde faiz
desteği öngörülen yatırımcılar faiz
desteğinden yararlanabilmek için
Türkiye’de yerleşik şubesi bulunan
yerli ve yabancı bankalar ile
katılım bankalarından birine
başvurabilirler. Bankaca yapılan
değerlendirme sonucunda kredi
kullandırılması uygun görülen
projelere ilişkin faiz desteği
müracaatları, yatırımcı adına
protokolde belirtilen esaslar
çerçevesinde bankaca Müsteşarlığa
yapılır.
(2) Aynı yatırım projesi için faiz
desteği uygulamasına yönelik olarak
birden fazla banka talepte
bulunamaz.
(3)
Finansal kiralama şirketleri
aracılığıyla yapılacak yatırımlar
ile kullanılmış makine ve teçhizat
için faiz desteği uygulanmaz.
(4)
Kullanılan kredilerin faiz, kâr payı
veya ana paralarının firma
tarafından itfa planlarında
belirtilen sürelerde ilk defa geri
ödenmemesi halinde, bu durum ilgili
bankalar tarafından en kısa sürede
Müsteşarlığa bildirilir ve takip
eden dönemler için Müsteşarlıkça
faiz desteği ödemesi yapılmaz.
Yatırımcının kredi geri ödeme
yükümlülüklerini yerine getirdiğinin
bilahare ilgili bankaca Müsteşarlığa
bildirilmesi halinde, bildirimi
takip eden dönemler için faiz
desteği ödemeleri başlangıçta
öngörülen ödeme tarihlerinde
herhangi bir uzatmaya gidilmeksizin
tekrar başlatılır. Kredi geri
ödemesine ait yükümlülüklerin
aksamasının tekrarı halinde faiz
desteği ödemesine son verilir.
(5) Banka, faiz
desteğine esas olan kredinin teşvik
belgesi kapsamı yatırım için
kullandırılmasıyla yükümlüdür.
Kredinin amacı dışında
kullanıldığının tesbiti halinde
Müsteşarlıkça kullandırılan faiz
desteği tutarına ilgili bankaca bu
kapsamdaki krediye uygulanan faiz
oranı uygulanmak suretiyle tespit
edilecek meblağın 5 işgünü
içerisinde bütçeye gelir yazılmak
üzere Saymanlık hesabına yatırılması
gerekmektedir. Aksi takdirde söz
konusu meblağ Müsteşarlıkça Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankasına
verilecek talimata istinaden ilgili
bankanın anılan Banka nezdindeki
karşılık hesabından virman yapılmak
suretiyle tahsil edilir.
Turizm
yatırımlarına yönelik enerji desteği
MADDE 23-
(1)
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun
16 ncı maddesi dikkate alınarak,
Turizm Yatırım veya Turizm İşletmesi
Belgeli (Turizm Deneme İşletmesi,
Kısmi Turizm Deneme İşletmesi ve
Kısmi Turizmİşletme Belgesi dahil)
işletmelere ait elektrik enerjisi
giderlerinin, şantiye dönemi de
dahil olmak üzere o bölgedeki mesken
ve sanayi abonelerine uygulanan
tarifelerden en düşüğü ile kendi
abone grubuna uygulanan tarife
arasındaki farkın Hazinece
karşılanması için, belge
sahiplerinin ilk müracaatlarında
aşağıdaki bilgi ve belgelerle
birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yatırım ve İşletmeler Genel
Müdürlüğü’ne başvurması, enerji
desteği ödemelerinin başlamasını
müteakip ise her dönem için aşağıda
belirtilen bilgi ve belgelerden (a)
ve (b)’de yer alanlar ile birlikte
yatırımın bulunduğu yerdeki abonesi
olduğu bölge dağıtım müdürlüğüne,
özel tedarikçilerden elektrik
enerjisi temin edilmesi halinde
yatırımın bulunduğu yerdeki bölge
dağıtım müdürlüğüne başvurması
gerekmektedir.
a)
Firmayı temsil ve ilzama yetkili
firma temsilcisi/temsilcileri
tarafından imzalanmış
dilekçe,
b)
Turizm Yatırım veya Turizm İşletme
Belgesi örneği,
c) Ek
7’deki örneğe uygun taahhütname,
ç)
Vergi dairesi adı ve hesap no,
aktarım yapılacak bankanın şube adı
ve hesap no’su,
d)
Abonesi olduğu bölge dağıtım şirketi
veya özel tedarikçinin adı ve abone
numarası,
e) 5084
sayılı Kanun ve bu Kanunda
değişiklik yapan 5350 sayılı Kanun
kapsamı illerde bulunan
işletmeler için enerji desteğinden
yararlanılmadığına dair Enerji
Desteği Komisyonundan alınan yazı.
(2) İlk
aşamada, Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yatırım ve İşletmeler Genel
Müdürlüğü tarafından yapılacak ön
inceleme sonucunda bu destekten
yararlanabilecek yatırımlara veya
işletmelere ilişkin alfabetik olarak
il bazında hazırlanacak olan liste
Ek-8’de yer alan tablo formatında
Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.’ne
veya varsa diğer elektrik dağıtım
şirketlerine gönderilir.
(3)
Elektrik dağıtım şirketlerince, Ek
8’deki formatta yer alan bilgiler
doğrultusunda o bölgedeki mesken ve
sanayi abonelerine uygulanan
tarifelerden en düşüğü ile bu
abonelere uygulanan tarife
arasındaki fark, tamamı fatura
döneminde peşin olarak ödenmiş
faturalarda yer alan aktif enerji
bedeli üzerinden ve vergiler
(elektrik tüketim vergisi ve katma
değer vergisi) hariç olmak üzere
hesaplanarak yararlanılacak destek
miktarı aylık olarak tesbit edilir
ve bu destekten yararlanacak
firmalara ilişkin Ek 9’teki formatta
hazırlanan liste Kültür ve Turizm
Bakanlığı Yatırımlar ve İşletmeler
Genel Müdürlüğü’ne gönderilir.
(4)
Dağıtım şirketi dışındaki bir başka
tedarikçiden elektrik enerjisi temin
eden işletmeler için, dağıtım
şirketi tarafından yukarıda yer alan
esaslar dahilinde özel tedarikçinin
satış bedeli ile işletmenin
bulunduğu dağıtım bölgesindeki
dağıtım şirketi tarafından mesken ve
sanayi abonelerine uygulanan birim
enerji bedellerinden en düşüğü
arasındaki fark enerji desteğine
esas bedel olarak alınır. Ancak, bu
bedel o bölgedeki dağıtım şirketinin
uyguladığı tarifeler üzerinden
tespit edilecek farkın üzerinde
olamaz.
(5)
Özel tedarikçiden elektrik enerjisi
temin eden turizm işletmelerinin
talepleri, dağıtım şirketine ibraz
ettikleri faturalara istinaden
dağıtım şirketince belirlenerek
yararlanacakları enerji desteği
bilgileri ve tutarları kendi
listelerine ilave edilir ve tek
liste olarak Kültür ve Turizm
Bakanlığı Yatırımlar ve İşletmeler
Genel Müdürlüğü’ne gönderilir.
(6) Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yatırım ve
İşletmeler Genel Müdürlüğü
tarafından uygun görülen firmalara
ilişkin liste ise her üç ayda bir
(Şubat- Mayıs-Eylül- Kasım ayları)
Ek
10’da yer alan formatta Müsteşarlığa
iletilir. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yatırım ve İşletmeler Genel
Müdürlüğü tarafından gönderilen
liste kapsamı firmalara ait enerji
desteği tutarları, Müsteşarlıkça
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
aracılığıyla işletmelerin banka
hesaplarına aktarılır.
(7)
Turizm Yatırım veya Turizm İşletmesi
Belgeli işletmeler için elektrik
enerjisi desteği uygulaması, Mayıs
2004 tarihinden itibaren düzenlenen
faturalara istinaden yapılır.
(8)
Turizm Yatırım veya Turizm İşletmesi
Belgelerinin herhangi bir nedenle
iptal edilmesi halinde, iptalin
gerçekleştiği döneme ait fatura
tutarı da dahil olmak üzere, iptal
tarihinden itibaren elektrik
enerjisi desteğinden yararlanılamaz.
Ancak, iptalin kaldırılması halinde
iptalin kaldırıldığı tarihten
sonraki döneme ait faturadan
başlamak üzere destek uygulamasına
devam olunur.
MADDE 24-
(1)
İşletme sahipliğinin değişmesi
halinde, Turizm Yatırım veya Turizm
İşletmesi Belgelerinde firma unvanın
değiştirilmesi için Yatırım ve
İşletmeler Genel Müdürlüğüne
müracaat edilmesi zorunludur. Bu
değişikliğin onaylanmasını müteakip
enerji desteğinden belgede kayıtlı
yeni firma yararlanabilir. Bu
durumda elektrik enerjisi
aboneliğinin de yeni firma adına
yenilenmesi gerekmektedir.
MADDE 25-
(1)
5084 sayılı Kanun ile bu Kanunda
değişiklik yapan 5350 sayılı Kanun
hükümleri uyarınca veya 12/4/2002
tarihli ve 2002/4100 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararına istinaden enerji
desteğinden yararlanmakta olan
işletmeler için bu madde kapsamı
enerji desteği uygulanmaz. Bu
durumda, işletmelerin tercihleri
dikkate alınmak suretiyle enerji
desteği uygulaması yapılır.
İthal ve yerli
makine ve teçhizat listesi
değişikliği talepleri
MADDE 26-
(1)
Teşvik
belgesi ekinde yer alan ithal ve
yerli olarak temin edilecek makine
ve teçhizat listelerinde yapılacak
değişiklik talepleri, teşvik belgesi
düzenlenmesi için müracaat edilen
merci tarafından sonuçlandırılır.
Ancak, kullanılmış komple tesislerin
teşvik belgesi kapsamına dahil
edilmesine ilişkin odalara yapılan
müracaatlar Müsteşarlığın
görüşüne istinaden sonuçlandırılır.
(2)
İthal edilecek makine ve teçhizatın
ithal edileceği menşe ülke ve fiyat
değişikliklerinde, makine ve
teçhizat bazında %50’ye kadar olan
artış veya azalışlarda doğrudan
gümrük idarelerine başvurularak
ithalat işlemleri yapılır.
(3)Yerli makine ve teçhizat listesi
kapsamında yer alan makine ve
teçhizatın fiyat değişikliklerinde
makine ve teçhizat bazında %30’a
kadar olan artış veya azalışlarda
liste tadilatı yapılmaksızın KDV
istisnasına ilişkin doğrudan işlem
yapılabilir.
Teşvik
belgesinin revizesi
MADDE 27-
(1)
Teşvik belgesinde kayıtlı olan
değerler nihai değerler olmayıp,
yatırımın her aşamasında tevsik
edilen bilgi ve belgelere istinaden
yapılacak değerlendirme sonucunda
teşvik belgesini düzenleyen merci
tarafından değişiklik yapılabilir.
Odalarca yapılan değişiklikler,
ilgili odaca Müsteşarlığa
bildirilir.
(2)
Teşvik belgesinin sabit yatırım
tutarında %100'ün üzerinde meydana
gelecek artış veya %50'nin
üzerindeki azalışlarda yatırımcılar,
teşvik belgesini düzenleyen mercie
müracaat ederek, teşvik belgesinin
revizesi talebinde bulunabilirler.
Ancak, KOBİ’ler için düzenlenen
teşvik belgelerinde azami yatırım
tutarının üzerine çıkılacak şekilde
revize yapılamaz.
(3)
Yatırıma başlama tarihinden sonra
temin edilen, ancak makine teçhizat
listelerinde yer almayan makine ve
teçhizatın proje ile uyumlu
olanları, talep edilmesi halinde
teşvik belgesi kapsamına dahil
edilir.
Süre uzatımı
MADDE 28-
(1)
Teşvik belgesi kapsamı yatırımların
proje bazında yapılacak
değerlendirme sonucunda öngörülecek
sürede gerçekleştirilmesi esastır.
Yatırımın öngörülen sürede
gerçekleştirilememesi halinde,
yatırıma başlanılmış olması kaydıyla
Ek-6’da yer alan yatırım takip formu
ile birlikte belgenin düzenlendiği
mercie süre uzatımı talebinde
bulunulması durumunda, teşvik
belgesinde kayıtlı ilk sürenin
yarısı kadar ek süre verilebilir.
(2) 35
inci maddede belirtilen mücbir sebep
veya fevkalade hal durumları ile
ilgili diğer mevzuat gereği başka
bakanlık, kamu kurum ve
kuruluşlarından alınması gerekli
izin ve ruhsat gibi diğer belgelerin
temini veya kamu kurum ve
kuruluşlarının uygulamaları sonucu
firmaların faaliyetlerini
durdurmalarından veya
yürütememelerinden kaynaklanan süre
nedeniyle, yatırımın verilen ek
süreler de dahil
gerçekleştirilemediğinin tevsik
edilerek talep edilmesi halinde
Müsteşarlıkça proje bazında bir
defaya mahsus ek süre verilebilir.
Yatırım konusu
değişikliği
MADDE 29-
(1)
Yatırım konusu değişikliği talepleri
için teşvik belgesi müracaatını
değerlendiren mercie müracaat
edilir.
(2)
Yatırımcı tarafından yeni yatırıma
ilişkin olarak verilecek yatırım
bilgi formuna istinaden yürürlükteki
mevzuat hükümleri çerçevesinde
bölgesel ve sektörel kısıtlamalar da
dikkate alınarak, teşvik belgesi
üzerinde yatırım konusuna ilişkin
gerekli değişiklik yapılabilir.
Değişikliğin ilgili oda tarafından
yapılması halinde Müsteşarlığın
uygun görüşünün alınması gereklidir.
Yatırım konusu değişikliğinden önce
satın alınmış ancak, yeni yatırım
konusu ile ilgili olmayan makine ve
teçhizat harcamalarına uygulanan
destek unsurları ilgili mevzuatı
çerçevesinde geri alınır.
Yatırım yeri
değişikliği
MADDE 30-
(1)
Teşvik belgesine bağlanmış
yatırımlara ilişkin yer değişikliği
talepleri teşvik belgesi müracaatını
değerlendiren ilgili mercie yapılır.
Söz konusu değişiklik talepleri
bölgesel ve sektörel kısıtlamalara
bağlı olarak sonuçlandırılır.
(2)
Mevcut yatırımlarla birlikte teşvik
belgesi kapsamı yatırımların yer
değişiklikleri talepleri de bu madde
hükümlerine göre değerlendirilir.
(3)
İlgili odalara yapılan müracaatlar
Müsteşarlığın görüşü alınarak
sonuçlandırılır.
(4)
Yatırım yeri değişikliğinden önce
gerçekleştirilmiş olan yatırımlara
ilişkin yararlanılan destek
unsurları yeni yatırım yerindeki
destek unsurlarından fazla ise bu
destek unsurlarının fazla olan kısmı
ile gerçekleştirilen yatırımlardan
varsa yeni yatırım yerine nakli
mümkün olmayan harcamalara uygulanan
destek unsurları ilgili mevzuatı
çerçevesinde yatırımcıdan geri
alınır.
Finansal
kiralama
MADDE 31-
(1)
Teşvik
belgesi konusu menkul veya
gayrimenkullerin tamamının veya bir
kısmının finansal kiralama yolu ile
temini mümkündür.
(2)
Finansal kiralama şirketine
(kiralayan) ait teşvik belgeleri,
yatırımcıya (kiracı) ait teşvik
belgelerine istinaden düzenlenir ve
bu belgeler kiracı adına düzenlenmiş
teşvik belgelerinin eki
niteliğindedir.
(3)
Finansal kiralamaya konu harcamalar
için kiralayan ve kiracı, kiracının
teşvik belgesinde yer alan faiz
desteği (daha önceki yıl kararlarına
göre düzenlenen belgelerde yer alan
Kaynak Kullanımını Destekleme Primi,
Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
Kaynaklı Kredi, Fon Kaynaklı Kredi
ve Bütçe Kaynaklı Kredi) hariç diğer
destek unsurlarından
yararlandırılır.
(4)
Finansal kiralama işlemine konu
makine ve teçhizatın devir, satış ve
ihraç işlemleri; kiralayan ve
kiracının birlikte müracaat etmeleri
halinde, 32 nci madde hükümleri
çerçevesinde Gelir Vergisi Kanunu ve
Finansal Kiralama Kanunu’nun ilgili
hükümleri saklı kalmak kaydıyla
değerlendirilir.
(5)
İflas veya sözleşmenin feshi veya
yatırımın gerçekleşmemesi durumunda,
tamamlama vizesi yapılmamış veya
yapılmış olsa dahi 3 yıllık süreyi
doldurmamış makine ve teçhizat
içeren teşvik belgeleri kapsamında
yararlanılan destek unsurları ilgili
mevzuatı çerçevesinde tahsil olunur.
(6)
Kiralayan, kiracı ve yeni
kiracınının birlikte müracaatına
istinaden, finansal kiralamaya konu
makine ve teçhizat, uygun görülmesi
halinde teşvik belgeli bir
yatırımcıya, yapılacak yeni bir
sözleşmeye istinaden devredilebilir.
Bu durumda kiracının yatırım
bütünlüğünün bozulması halinde
kiracının projesine söz konusu
makine ve teçhizatın diğer yollardan
temin edilecek şekilde tekrar ilave
etmesi gerekmektedir. Ayrıca, yeni
yatırımcının teşvik belgesinde
kayıtlı destek unsurlarının, ilk
yatırımcı firmanın teşvik belgesinde
kayıtlı destek unsurlarından daha
düşük olması veya destek unsurunun
hiç bulunmaması durumunda, fazladan
kullanılan destekler ilgili mevzuatı
çerçevesinde geri alınır.
(7)
Finansal Kiralama Kanunu’nun 23 üncü
maddesinde belirtilen ihbar
süresinin bitimini müteakip en geç 3
ay içerisinde kiralayan veya kiracı
tarafından ilgili mercie bildirimde
bulunulması halinde, sözleşmenin
feshi halinde 6 ncı fıkra hükümleri
çerçevesinde devir yapılabilir.
(8)
Finansal kiralama yoluyla
gerçekleştirilecek yatırımlarda,
finansal kiralama şirketine ait
teşvik belgesinin tamamlama
vizesinin yapılmış olması,
kiralamaya konu menkul ve
gayrimenkul malların yatırımcıya
teslim edilerek 3 yıllık sürenin
dolması ve sözkonusu malların
yatırımcının aktifine geçmesi
kaydıyla, yatırımcıya ait teşvik
belgesinin herhangi bir nedenle
iptali, finansal kiralama şirketine
ait teşvik belgesinin iptalini
gerektirmez.
(9)
Sözleşmede devir yetkisinin
tanınması halinde, finansal
kiralamaya konu yatırım malları,
kiracının da uygun görüşü alınmak
kaydıyla başka bir finansal kiralama
şirketine devredilebilir. Bu durumda
devralan sözleşme hükümlerine uymak
zorundadır.
(10)
Yatırımcının teşvik belgesi
kapsamında bulunan kullanılmış
makine ve teçhizatın finansal
kiralama yoluyla teminine izin
verilebilir.
(11)
Finansal kiralama şirketleri
aracılığı ile yapılacak yatırımlar,
ilgili olduğu teşvik belgesinin
istinat ettiği kararda öngörülen
destek unsurları ve asgari sabit
yatırım tutarı çerçevesinde
değerlendirilir.
Devir,
satış, ihraç ve kiralama
MADDE 32-
(1)
Yatırım tamamlama vizesi yapılmış
teşvik belgesi kapsamı makine ve
teçhizatın, teşvik
belgeli bir başka yatırımcıya devri,
teşvik belgesi olmayan bir başka
yatırımcıya satışı, ihracı veya
kiralanması söz konusu yatırım
mallarının teminini müteakip 3 yılı
doldurmuş olması halinde serbesttir.
(2)
Tamamlama vizesi yapılmış olmakla
birlikte 3 yılı doldurmamış makine
ve teçhizatlar ile bu sürenin
doldurulup doldurulmadığına
bakılmaksızın, tamamlama vizesi
yapılmamış teşvik belgeleri
kapsamındaki makine ve teçhizatın,
yatırımın bütünlüğünün bozulmaması
kaydıyla veya bütünü ile birlikte
devir, satış, ihraç veya kiralanması
Müsteşarlığın iznine tabidir.
Yatırım bütünlüğünü bozacak makine
ve teçhizatın devir, satış, ihraç
veya kiralanmasının talep edilmesi
halinde, ilgili makine ve teçhizatın
yeniden temin edilmesi
gerekmektedir.
(3) Teşvik belgesi
kapsamında temin edilen makine ve
teçhizatın, üretilecek mal veya
hizmetlerin teşvik belgesi sahibi
yatırımcı tarafından satın alınması
ve bu durumu belgeleyen sözleşmenin
ibrazı koşuluyla diğer bir
yatırımcıya bedelsiz olarak geçici
bir süre için verilmesi veya
kiralanması Müsteşarlığın izinine
tabidir. Bu makine ve teçhizatın
ekspertiz işlemi makine ve
teçhizatın bulunduğu mahalde
yapılır.
(4)
Teşvik
belgesi kapsamında yer alan
yatırımlardan tamamlama ve belgede
kayıtlı özel şartların vizesi
yapılabilecek durumda olan
firmaların cebri icra takiplerine
konu olması veya iflas masasına
girmesi durumunda yatırımcı veya
icra organı veya iflas organı
tarafından icra ile satışın veya
iflasın kesinleşme tarihinden önce
talep edilmesi halinde Müsteşarlıkça
teşvik belgesinin tamamlama vizesi
yapılabilir. Ancak, satışın
kesinleşmesi halinde kesinleşme
tarihi itibarıyla varsa satış için
gerekli süreleri doldurmamış olan
makine ve teçhizata yönelik olarak
yararlanılan destekler 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümleri
çerçevesinde tahsil edilir.
(5)
Yatırımcı firmanın ilgili kanun
hükümlerine göre tasfiyeye girmesi
halinde de firmanın, ilgili Tasfiye
Kurulunun veya organın talebi
üzerine yukarıdaki fıkra hükümlerine
göre işlem yapılabilir.
Belge zayii
MADDE 33-
(1)
Teşvik belgesi, eki ithal veya yerli
makine ve teçhizat listesi ile döviz
ve kredi kullanım formundan herhangi
birinin zayi olması nedeniyle
yatırımcı tarafından yeniden
tasdikinin talep edilmesi
durumunda, bütçeye irat kaydedilmek
üzere, tasdiki istenilen her bir
belge için 200 Yeni Türk Lirası
Saymanlık hesabına yatırılır. Söz
konusu meblağ iade edilmez.
Yatırım
kredilerinin aktarılması
MADDE 34-
(1) Teşvik belgesi kapsamında fiilen
kullanılan ve faiz desteğinden
yararlanılmamış kredilerin, aynı
holdinge bağlı diğer firmalar adına
düzenlenmiş teşvik belgelerine, aynı
firmaya ait teşvik belgelerine veya
aynı gerçek veya tüzel kişilerin
asgari %50 oranında sermayesine
ortak oldukları diğer firmalar adına
düzenlenmiş teşvik belgelerine
müeyyide uygulanmaksızın kısmen veya
tamamen aktarılmasına ilgili
bankanın da uygun görüşü alınarak
Müsteşarlıkça izin verilebilir.
Mücbir sebep
ve fevkalade hal durumları
MADDE 35-
(1) Yatırımların teşvik belgesine
bağlanması ve tamamlama vizesi
işlemleri sonuçlanıncaya kadar devam
eden işlemlerle ilgili olarak;
a) Tabii afetler ve
yangın (Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı veya Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı il müdürlükleri, itfaiye
müdürlükleri veya ilgili diğer
kurumlardan alınacak yazının sigorta
hasar ekspertiz raporu ile birlikte
tevsiki),
b) Firmanın
faaliyetinin kamu idarelerince
durdurulması (firma faaliyetini
durduran kamu kurumundan alınacak
yazı ile tevsiki),
c) Grev ve lokavt
(İl çalışma müdürlüklerinden
alınacak yazı ile tevsiki),
ç)
Devletçe konulan yasaklar, savaş ve
abluka hali,
d)
Firmanın iflası ve şahıs
firmalarında firma sahibinin ölümü
(mahkeme kararı ile tevsiki),
e)
Yatırım konusu makine-teçhizatın,
yatırımcı iradesi ve kusuru dışında
bir sebeple elden çıktığının
(çalınması gibi) resmi kurumlardan
alınacak belge ile tevsik edilmesi,
gibi
durumlar Müsteşarlıkça mücbir sebep
ve fevkalade hal durumları olarak
değerlendirilir.
Yatırımların
takibi, kontrolü ve müeyyide
uygulanması
MADDE 36-
(1)
Teşvik
belgelerinin ilgili mevzuata uygun
olarak kullanılması zorunludur.
(2)Yatırımın gerçekleşme durumu, her
yıl Ocak ve Temmuz aylarında olmak
üzere altışar aylık dönemler
halinde teşvik belgesinin
düzenlendiği mercie bağlı olarak
doğrudan veya oda kanalı ile
Müsteşarlığa bildirilir.
(3)
KOBİ desteklerinden yararlanan
firmalar, desteklerden yararlanmaya
başladıktan sonra birbirini takip
eden 3 yıl boyunca KOBİ
özelliklerini korumak zorunda
olduklarından, Yönetmelikte yer alan
tabloları yeminli mali müşavir
onaylı olarak her yılın başından
Mart ayı sonuna kadar Müsteşarlığa
iletmek zorundadırlar. Aksi takdirde
işlemleri durdurulacağı gibi aksinin
tesbiti halinde kısmen veya tamamen
müeyyide uygulanabilir.
(4)
Müsteşarlık, teşvik belgesi
kapsamındaki yatırımların mevzuata
uygun şekilde yerine getirilip
getirilmediğini denetlemeye, gerekli
gördüğü takdirde yatırımın her
aşamasında yatırımların ve ilgili
odaların verilen görevlere ilişkin
olarak yaptıkları işlemlerin takip
ve kontrolünü yapmaya, gerekli
göreceği tedbirleri almaya, ilgili
kuruluşlardan belge ve bilgi
istemeye ve aykırılıkların tespiti
halinde kısmen veya tamamen müeyyide
uygulamaya yetkilidir.
(5) Bu
Tebliğ’in istinat ettiği Karar ile
bu Tebliğ’de belirlenen hükümlere
aykırı davranan, teşvik belgesindeki
kayıt ve koşulları yerine
getirmeyen, teşvik belgesi ile diğer
belgelerde tahrifat yapan, sahte ve
muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı
belge düzenleyen ve kullanan, yanlış
ve yanıltıcı bilgi veren, teşvik
belgesinde öngörülen sürede
yatırımları tamamlamayan veya 5 inci
maddede belirtilen asgari ve azami
yatırım tutarlarına uymayan
yatırımcıların teşvik belgeleri
Müsteşarlıkça kısmen veya tamamen
iptal edilir. Ancak, turizm
yatırımlarında, Turizm Bakanlığınca
“Turizm Yatırımı ve/veya İşletme
Belgesi”nin iptal edilmesi teşvik
belgesinin iptalini gerektirmez.
(6)
İptal edilen teşvik belgeleri ile
ilgili olarak yatırımcıların
yararlandıkları destek unsurları,
6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümleri çerçevesinde ilgililerden
geri alınır.
(7)
Müsteşarlıkça veya görevlendirilen
kurum ve kuruluşlarca yatırım yeri
tespit edilemeyen teşvik belgeleri
Resmi Gazete’de ilan edilmek
suretiyle iptal edilir.
Tamamlama vizesi
MADDE 37-
(1)
Yatırımcıların, teşvik belgesinde
öngörülen süre veya ek süre bitimini
izleyen altı ay içinde tamamlama
vizesi için Müsteşarlığa
başvurmaları zorunludur. Bu süre
içerisinde müracaat edilmemesi
halinde Müsteşarlık re’sen tamamlama
vizesi işlemlerini başlatabilir.
(2)
Gerekli görülen hallerde tamamlama
vizesi işlemleri Müsteşarlık veya
Müsteşarlıkça görevlendirilecek
odalar, bankalar veya
yatırımın bulunduğu il valiliği
elemanları tarafından yatırım
mahallinde ekspertiz yapılmak
suretiyle de yapılabilir.
(3)
Ekspertiz işlemlerinin Müsteşarlıkça
yapılacak olması halinde, yatırım
mahallinde ekspertiz yapmak üzere
Müsteşarlıktan en az 2 veya en çok 3
eksper görevlendirilir. Tamamlama
ekspertizi ve vize işlemleri,
Müsteşarlık tarafından
görevlendirilen valilikçe veya odaca
veya bankaca yapılması halinde
görevlendirilen mercinin kadrolu
elemanlarından oluşan 2 eksper ile
yatırımcı tarafından tayin edilecek
yeminli mali müşavirin yapacakları
inceleme sonucunda müştereken
düzenlenecek rapora istinaden ilgili
mercice de yapılabilir.
(4)
Görevlendirilen mercice yapılan
ekspertiz işlemleri sonucunda
yatırımın gerçekleşme değerleri ile
birlikte tamamlama vizesi, ilgili
merci tarafından doğrudan teşvik
belgeleri üzerine derc edilerek
sonucundan Müsteşarlığa bilgi
verilir.
Tamamlama vizesi işlemi ile ilgili
olarak, ekspertiz işlemine esas olan
rapor, teşvik belgesinin onaylı
fotokopisi, ithal ve yerli makine ve
teçhizat liste asılları, gerçekleşen
değerler üzerinden hazırlanmış
ilgili merci tarafından onaylı yeni
listeler ve döviz ve kredi kullanım
formunun aslı bir ay içerisinde
nihai onay için Müsteşarlığa
gönderilir. Müsteşarlıkça tamamlama
vizesi işlemi ile ilgili olarak
firmaya ve ekspertiz işlemini yapan
mercie bilgi verilir.
(5) Fon
veya Bütçe kaynaklı kredi
veya faiz desteği ihtiva eden teşvik
belgelerinin tamamlama vizesi
işlemleri, ekspertiz raporunun
ilgili merci tarafından Müsteşarlığa
gönderilmesini müteakip
Müsteşarlıkça yapılır.
(6) Ekspertiz
işlemleri için görevlendirilecek
eksperlerin her birine ödenecek
ekspertiz ücreti 75 Yeni Türk Lirası
olup, bu tutar her yıl yeniden
değerleme nispetinde Müsteşarlığın
bağlı bulunduğu Bakan tarafından
artırılabilir. Bu görevlendirmelerde
ekspertiz ücreti, yol ve konaklama
giderleri yatırımcı tarafından
karşılanır. Yatırımcılardan başka
hiçbir ad altında ücret talep
edilemez.
(7)
Finansal kiralama şirketleri
aracılığıyla yapılacak yatırımlar
ile kamu kuruluşlarınca
gerçekleştirilen yatırımların
tamamlama vizesi işlemleri ekpertiz
yapılmaksızın doğrudan ilgili
kuruluş tarafından Müsteşarlığa
verilecek bilgi ve belgelere
istinaden yapılır.
(8)
Tabii afet ve/veya yangın nedeniyle
tamamlama vizesine ilişkin aranan
belgelerin ibraz edilememesi
durumunda tamamlama vizesine ilişkin
talepler;
a)
Belge kapsamında ithali yapılan
makine ve teçhizata ilişkin ilgili
gümrük idaresinden temin edilecek
gümrük giriş beyannamelerinin onaylı
örneklerinin,
b)
Alımı gerçekleştirilen yerli makine
ve teçhizata ait satıcı firmalardan
temin edilecek fatura nüshalarının,
c)
Varsa diğer yatırım harcamalarına
ait ilgili kurum ve kuruluşlardan
temin edilecek belgelerin,
ç) Arsa
bedeli için ilgili tapu dairesinden
temin edilecek tapu örneğinin,
d)
Bina-inşaat harcamaları için ilgili
belediyeden temin edilecek yapı
ruhsatı ve/veya yapı kullanım izin
belgesi örneğinin,
e)
Tabii afet ve/veya yangın durumunu
tevsik eden Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı veya Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı il müdürlükleri veya
itfaiye müdürlükleri veya ilgili
diğer kurumlardan alınacak rapor ile
varsa sigorta poliçesi örneği ile
sigorta hasar ekspertiz raporu ve
ilgili sigorta şirketinin hasarı
karşılayıp karşılamadığına ilişkin
yazının,
Müsteşarlığa ibraz edilmesini
müteakip sonuçlandırılabilir.
(9)
Ayrıca, tabii afet ve/veya yangın
neticesinde bina ve/veya
makine-teçhizatın hasara uğraması
nedeniyle üretim faaliyetinin
durduğu veya aksadığı yatırımlarda,
söz konusu tabii afet veya yangından
önce alınmış olan kapasite raporu
veya onaylı örneğinin ibraz edilmesi
kaydıyla, yatırımcıların
mağduriyetinin önlenmesi, yatırımın
ekonomiye kazandırılması ve istihdam
sağlanması hususları da dikkate
alınarak, bu konudaki yatırım
talepleri "yenileme" niteliğinde
değerlendirilip yürürlükteki destek
unsurlarından faydalandırılmak üzere
yeni teşvik belgesi düzenlenebilir.
Görev verilen
kurum ve kuruluşların yükümlülükleri
MADDE 38-
(1) İlgili odalar, valilikler,
bankalar, yeminli mali müşavirler
gibi görev verilen kurum ve
kuruluşlar Karar ve Tebliğ’in
uygulamasına yönelik olarak yapmış
oldukları işlemlerden sorumludurlar.
(2)
Görev verilen ilgili kurum ve
kuruluşlar yapılan müracaatları iki
ay içerisinde sonuçlandırmakla
yükümlüdür.
(3) Teşvik
belgesi müracaatını değerlendirmekle
görevli ilgili odalar, yatırım yeri
ve konusu değişiklikleri,
kullanılmış komple tesis ithal izni,
devir, satış, ihraç ve kiralama
işlemleri ile teşvik belgesi iptali
konularındaki müracaatları
Müsteşarlığın görüşünü alarak,
bunların dışındaki diğer işlemleri
bu Tebliğ ve bu Tebliğ’in istinat
ettiği Karar hükümleri çerçevesinde
yapılacak değerlendirmeye göre
sonuçlandırırlar.
(4)
İlgili odalarca yapılan işlemlerle
ilgili faaliyet raporları üçer aylık
dönemler halinde TOBB aracılığı ile
Müsteşarlığa bildirilir.
Daha önceki
yıllara ait Bakanlar Kurulu
Kararlarına istinaden düzenlenmiş
teşvik belgeleri için
uygulanabilecek hükümler
MADDE 39-
(1)
Daha önceki yıl kararlarına göre
teşvik belgesine bağlanan
yatırımlarla ilgili uygulamalara,
teşvik belgesinin istinat ettiği
karar ile diğer ilgili kararlarda
belirtilen hükümler çerçevesinde
devam olunur. Ancak, talep edilmesi
halinde faiz desteği hariç olmak
üzere bu Tebliğ’in ve bu Tebliğ’in
istinat ettiği Karar’ın lehe gelen
hükümleri uygulanır.
(2)
Halen geçerli teşvik belgesi kapsamı
Ek 11’de yer alan teşvik edilmeyen
yatırım konularında
gerçekleştirilmekte olan yatırımlar
için kapasite artışına neden olacak
yatırım malı ilavesi talepleri
dikkate alınmaz.
(3)
Daha önceki yıl kararlarına
istinaden düzenlenen teşvik
belgelerine ilişkin tamamlama vizesi
işlemleri, ilgili kararlar ve teşvik
belgesindeki kayıt ve koşullara
bağlı kalınmaksızın yatırımın
gerçekleşen hali dikkate alınarak
yapılır. Ancak, varsa fazladan
yararlanılan destek unsurları ilgili
mevzuatı çerçevesinde tahsil olunur.
(4)
Uluslararası yolcu ve yük
taşımacılığına yönelik otobüs,
çekici ve treyler yatırımları ile
müteahhitlik yatırımlarında
ekspertiz yapılmaksızın yatırımcı
tarafından tayin edilen yeminli mali
müşavirce düzenlenen rapor dikkate
alınarak tamamlama vizesi yapılır.
(5)
10/6/2002 tarihli ve 2002/4367
sayılı Karar’a istinaden düzenlenen
teşvik belgeleri kapsamındaki
yatırımlarda, yatırıma başlama
tarihinden itibaren 1 yıl içinde
yatırım harcaması yapılması şartı
aranmaz.
(6)
Daha önceki yıl kararlarına
istinaden düzenlenen ve vergi, resim
ve harç istisnası destek unsurunu
içeren teşvik belgelerinin ihracat
taahhüt miktarı 1.000 ABD Dolarına
düşürülür ve taahhüt hesapları
ilgili mevzuatında belirtilen bilgi
ve belgelere istinaden kapatılır.
Bütçeden yapılacak ödemeler
MADDE 40-
(1)
Yatırımların desteklenmesi için her
yıl bütçe kanunu ile ayrılan ödenek
çerçevesinde teşvik belgeli olup
olmadığına bakılmaksızın ilgili
mevzuatında öngörülen esas ve
usuller çerçevesinde;
a)
Bu Tebliğ’in istinat ettiği
Karar uyarınca yapılacak ödemeler,
b)
KOBİ yatırımları ile ilgili
daha önceki kararlara istinaden
yapılacak ödemeler,
c)
İlgili Bakanlar Kurulu
kararları uyarınca yatırım ve
işletme kredilerine ait devam eden
ödemeler,
ç)
Yatırımlarda devlet yardımları ile
ilgili olarak daha önceki kararlarda
belirtilen hükümler çerçevesinde
öngörülen (Kaynak Kullanımını
Destekleme Primi, Kaynak Kullanımını
Destekleme Fonu Kaynaklı Kredi, Fon
Kaynaklı Kredi, Bütçe Kaynaklı
Kredi, Teşvik Primi veya KDV
Desteği, Enerji Desteği, SSK Primi
gibi) ödemeler,
d)
Daha önceki kararlara göre
teşvik belgesine ilişkin müracaatta
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına
yatırılan tutarlar ve zayi olan
belgelerle ilgili olarak mevzuatı
gereği iade edilmesi gereken
tutarlar,
e)
Yatırımlarda devlet
yardımları ile ilgili olarak açılan
davalar ve yapılan icra takiplerine
ilişkin harç ve masraflar,
görülmekte olan davalar sırasında
görevli bankalarca yapılması gerekli
masraflar, aleyhe sonuçlanan
davalarla ilgili olarak geri
verilmesi gerekli tutarlar ile
mahkeme ve icra masrafları gibi
giderler,
f)
Sehven, maddi hata, matrah
değişikliği gibi nedenlerle hazine
hesabına maledilen, fazladan
yatırıldığı idari ve/veya adli
makamlarca tespit edilen tutarlardan
yapılacak iadeler,
g)
İlgili Bakanlar Kurulu
kararları uyarınca öngörülecek
yatırım ve/veya işletme kredileri,
bütçeden karşılanır.
(2)
Ödemeler, Müsteşarlıkça Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası
aracılığıyla yapılır.
(3)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
nezdindeki Saymanlık hesabına
yatırılan meblağ bütçeye irat
kaydedildiğinden iade edilmez.
Yetki
MADDE 41-
(1)
Müsteşarlığın bağlı bulunduğu Bakan,
bu Tebliğin istinat ettiği Kararda
belirtilen değerleri bir katına
kadar artırmaya veya %75 oranında
azaltmaya yetkilidir.
İhtilaflı
Durumlar
MADDE 42-
(1)
Bu
Tebliğ’in istinat ettiği Karar ve
daha önceki kararlarda yer alan
destek unsurlarının uygulanmasında
ortaya çıkacak tereddüt ve
ihtilaflarda Müsteşarlığın görüşü
doğrultusunda işlem tesis edilir.
Bilgilendirme
MADDE 43-
(1)
Bu Tebliğ ve
bu Tebliğ’in istinat ettiği Karar
ile bunların uygulanmasına ilişkin
düzenlemeler, Müsteşarlığın internet
sitesinde (www.hazine.gov.tr/mevzuat/yatirimtesvik_mevzuat.htm),
“Yatırım
Teşvikleri” bölümünde ilan edilmek
suretiyle yatırımcıların bilgisine
sunulur.
Yürürlükten
kaldırılan hükümler
MADDE 44-
(1)
18/2/2001 tarihli ve 24322 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan 2001/1
sayılı, 30/7/2002 tarihli ve 24831
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
2002/1 sayılı, 6/3/2003 tarihli ve
25040 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 2003/1 sayılı, 11/6/2003
tarihli ve 25135 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 2003/2 sayılı,
17/7/2003 tarihli ve 25171 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan 2003/3
sayılı, 27/9/2003 tarihli ve 25242
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
2003/4 sayılı, 6/1/2004 tarihli ve
25338 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 2003/5 sayılı, 18/2/2004
tarihli ve 25377 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 2004/1 sayılı,
3/6/2004 tarihli ve 25481 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan 2004/2
sayılı, 9/8/2005 tarihli ve 25901
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
2005/1 sayılı, 12/12/2005 tarihli ve
26021 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 2005/2 sayılı, 10/2/2006
tarihli ve 26076 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 2006/1,
06/04/2006 tarih ve 26131 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanan 2006/2
sayılı tebliğler, 7/4/2002 tarihli
ve 24719 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 2002/1 sayılı genelge
yürürlükten kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE
1-
(1) Bu Tebliğ’in istinat ettiği
Karar’ın yayımı tarihinden önce
sonuçlandırılmamış yeni teşvik
belgesi düzenlenmesine ilişkin
talepler, müracaat tarihinde
yürürlükte bulunan Karar hükümleri
çerçevesinde sonuçlandırılır. Ancak,
talep edilmesi halinde bu Tebliğ ve
bu Tebliğ’in istinat ettiği Karar
çerçevesinde teşvik belgesi
düzenlenebilir.
(2) Bu
Tebliğ’in istinat ettiği Karar’ın
yayımı tarihinden önce yapılan
müracaatlar için müracaat tarihinde
yürürlükte bulunan Karar uyarınca
teşvik belgesi düzenlenmesi için;
a)
10/6/2002 tarihli ve 2002/4367
sayılı Karar uyarınca odalara
yapılan müracaatların, ilgili oda
tarafından,
b)
21/12/2000 tarihli ve 2000/1822
sayılı Karar’a istinaden yapılmış
olan müracaatların, bankalar
tarafından,
6/11/2006 tarihine kadar
Müsteşarlığa intikal ettirilmiş
olması gerekmektedir. Bu süre
içerisinde Müsteşarlığa intikal
ettirilmeyen müracaatlar bu Tebliğ
ve bu Tebliğ’in istinat ettiği Karar
hükümleri çerçevesinde
değerlendirilir.
Yürürlük
MADDE 45-
(1)
Bu
Tebliğ 06/10/2006 tarihinden geçerli
olmak üzere yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 46-
(1)
Bu
Tebliğ hükümlerini Hazine
Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan
yürütür.
Ekleri İçin
Tıklayınız |
