|
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulundan:
TARIMSAL FAALİYETLERE
İLİŞKİN TÜRKİYE MUHASEBE STANDARDI (TMS 41)
HAKKINDA TEBLİĞ
SIRA NO: 22
(24.2.2006)
Amaç
MADDE 1-
Bu Tebliğin amacı;
tarımsal
faaliyetlere ilişkin 41
nolu Türkiye Muhasebe Standardının
yürürlüğe konulmasıdır.
Adı geçen Türkiye Muhasebe Standardı bu
Tebliğ ekinde yer almıştır.
Kapsam
MADDE 2-
Tarımsal faaliyetlere ilişkin Türkiye
Muhasebe Standardının kapsamı ekli TMS 41
metninde yer almaktadır.
Hukuki
Dayanak
MADDE 3-
Bu Tebliğ, 28/07/1981 tarih ve 2499 sayılı
Sermaye Piyasası Kanununun Ek-1 inci maddesi
ile 24/02/2004 tarihli ve 2004/6924 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun
Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar
Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin (b)
bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4-
Bu Tebliğde geçen;
TMSK ve Kurul: Türkiye Muhasebe Standartları
Kurulunu,
TMS: Türkiye Muhasebe Standartlarını,
TFRS: Türkiye Finansal
Raporlama Standartlarını,
ifade eder.
Yürürlük
MADDE 5-
Bu Tebliğ 31/12/2005 tarihinden sonra
başlayan hesap dönemleri için geçerli olmak
üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 6-
Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Muhasebe
Standartları Kurulu yürütür.
EK
Türkiye Muhasebe
Standardı
(TMS
41)
Tarımsal Faaliyetler
Amaç
Bu Standardın
amacı; tarımsal faaliyetlere ilişkin
muhasebeleştirme yöntemlerini ve
açıklamaları belirlemektir.
Kapsam
1.
Bu Standart, aşağıda yer alan varlıkların
tarımsal faaliyetle ilgili olmaları durumda,
söz konusu varlıkların
muhasebeleştirilmesinde uygulanır:
(a) Canlı varlıklar;
(b) Hasat zamanındaki tarımsal ürünler; ve
(c) Paragraf 34-35’de yer alan devlet
teşvikleri.
2. Bu
Standart aşağıdakilere uygulanmaz:
(a)
Tarımsal faaliyetle ilgili arsa (bakınız:
TMS 16 Maddi Duran Varlıklar ve TMS 40
Yatırım Amaçlı
Gayrimenkuller); ve
(b)
Tarımsal faaliyetle ilgili maddi olmayan
duran varlıklar (bakınız: TMS 38 Maddi
Olmayan Duran Varlıklar).
3. Bu
Standart, işletmenin hasadı yapılmış canlı
varlıkları olan tarımsal ürünlerine, sadece
hasat noktasında uygulanır. Bunun
sonrasında, “TMS 2 Stoklar” Standardı veya
diğer uygun olan bir Standart uygulanır.
Dolayısıyla bu Standart, hasat sonrası söz
konusu ürünlerin işlenmesini düzenlemez
(örneğin üzümü yetiştiren bir şarap
tüccarının, söz konusu üzümü şaraba
dönüştürmesi işlemi). Söz konusu işlemler
tarımsal faaliyetin mantıklı ve doğal bir
uzantısı ve gerçekleştirilen faaliyetler
biyolojik dönüşüme benzerlik gösterir
nitelikte dahi olsa, bu tür işleme
faaliyetleri bu Standartta yer alan tarımsal
faaliyet kapsamına alınmamıştır.
4.
Aşağıdaki tabloda canlı varlıklar,
tarımsal ürünler ve hasattan sonra işlenen
diğer ürünlere ilişkin örneklere yer
verilmiştir:
|
Canlı
varlıklar |
Tarımsal
ürün |
Hasattan
sonra işlenme sonucu ortaya
çıkan ürünler |
|
Koyun |
Yün |
Yün ipliği, halı |
|
Orman korusundaki ağaçlar |
Kütük |
Kereste |
|
Bitkiler |
Pamuk |
İplik, giysi |
|
Şeker Pancarı |
Şeker |
|
Mandıra Hayvanı |
Süt |
Peynir |
|
Sığır |
Gıda elde edilmek üzere kesilen
sığır |
Sosis, pastırma |
|
Çalılık |
Yaprak |
Çay, işlenmiş tütün |
|
Asma |
Üzüm |
Şarap |
|
Meyve ağaçları |
Toplanmış meyveler |
İşlenmiş meyve |
Tarımla ilişkili tanımlar
5. Bu
Standartta geçen terimlerin anlamları
aşağıdaki gibidir:
Tarımsal
faaliyet:
Satışa konu canlı varlıkların tarımsal
ürünlere veya farklı canlı varlıklara
dönüştürülmesi işleminin bir işletme
tarafından yönetimidir.
Tarımsal
ürün:
İşletmenin canlı varlıklarının hasadı
yapılmış ürünüdür.
Canlı varlık:
Yaşayan hayvan veya bitkidir.
Biyolojik
dönüşüm:
Canlı varlıklarda niteliksel ve niceliksel
değişime yol açan büyüme, bozulma, üretim ve
döllenme sürecidir.
Canlı varlık
grubu:
Yaşayan hayvan veya bitki topluluğudur.
Hasat:
Ürünün canlı varlıklardan ayrılması veya
canlı varlığın yaşam sürecinin sona
ermesidir.
6.
Tarımsal faaliyet, geniş kapsamlı bir
faaliyet grubunu kapsar; örneğin, hayvan
yetiştiriciliği, ormancılık, yıllık veya
daha uzun süreli mahsul yetiştiriciliği,
meyve bahçesi ve fidan ekiciliği,
çiçekçilik, ve su ürünleri yetiştiriciliği
(balık çiftçiliği dahil). Bu çeşitlilik
içerisinde belirli bazı ortak özellikler
bulunmaktadır:
(a) Değişim
kapasitesi: Yaşayan hayvanlar ve bitkiler
biyolojik dönüşüm geçirebilme özelliğine
sahiptir.
(b)
Değişimin yönetilmesi: Yönetim, ilgili
sürecin gerçekleşmesi için gereken koşulları
geliştirmek veya en azından korumak
suretiyle söz konusu dönüşümü kolaylaştırır
(örneğin besin seviyeleri, nem, sıcaklık,
verimlilik, ve ışık). Böyle bir yönetim,
tarımsal faaliyeti, diğer faaliyetlerden
ayırır. Örneğin,
yönetilmeyen kaynaklardan (okyanus
balıkçılığı ve ormanların yok edilmesi gibi)
ürün elde edilmesi tarımsal faaliyet
değildir.
(c)
Değişimin ölçülmesi: Biyolojik değişim
sonucunda kalitede (örneğin genetik
özellikler, yoğunluk, olgunluk, yağ miktarı,
protein içeriği, ve fiber gücü) veya
miktarda (örneğin soy, ağırlık, hacim, fiber
uzunluğu veya çapı, ve tomurcuk sayısı)
meydana gelen değişiklik, rutin bir yönetim
işlevi olarak ölçülür ve izlenir.
7.
Biyolojik dönüşüm aşağıdaki sonuçları
meydana getirir:
(a) (i)
büyüme (bir hayvan veya bitkinin miktarında
ya da
kalitesindeki artış), (ii)
bozulma (bir hayvan veya bitkinin miktarında
ya da
kalitesindeki düşüş), veya (iii)
döllenme (ilave hayvanların veya bitkilerin
meydana getirilmesi); veya
(b)
Lateks, çay
yaprağı, yün, ve süt gibi tarımsal ürünlerin
üretimi.
Genel tanımlar
8.
Asağıdaki
terimler bu Standart içinde şu anlamlarda
kullanılmıştır:
Aktif piyasa:
Aşağıda yer alan koşulların tamamının
bulunduğu piyasadır:
(a) Piyasada ticareti yapılan mallar
homojendir;
(b) Normalde, bu malların her zaman için
bir alıcısı ve satıcısı mevcuttur.
(c) Fiyatlar kamuoyu tarafından
öğrenilebilir.
Defter
değeri:
Varlığın bilançoda muhasebeleştirilmiş
olduğu değerdir.
Gerçeğe uygun değer:
Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve
istekli gruplar arasında bir varlığın el
değiştirmesi ya
da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya
çıkması gereken tutardır.
Devlet
teşvikleri:
TMS 20 “Devlet Teşviklerinin
Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının
Açıklanması” Standardında tanımlandığı
gibidir.
9.
Bir varlığın gerçeğe uygun değeri, o
varlığın mevcut durumundaki yeri ve durumuna
bağlıdır. Dolayısıyla, örneğin, herhangi bir
çiftlikteki bir sığırın gerçeğe uygun
değeri, söz konusu sığırın ilgili olduğu
piyasadaki fiyatından, nakliye masraflarının
ve söz konusu piyasaya getirilmesine ilişkin
diğer masrafların çıkarılması ile bulunur.
Muhasebeleştirme ve ölçüm
10. İşletme, sadece ve sadece
aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi durumunda
canlı bir varlığı veya tarımsal bir ürünü
muhasebeleştirir:
(a) İşletmenin, söz konusu varlığı geçmiş
olayların sonucu olarak kontrol etmekte
olması;
(b) Varlığa ilişkin gelecekteki ekonomik
faydaların işletmeye aktarılmasının muhtemel
olması; ve
(c) Varlığın gerçeğe uygun değerinin veya
maliyetinin güvenilir olarak ölçülebilmesi.
11.
Tarımsal faaliyetler açısından örneğin,
sığırın yasal mülkiyeti ve edinim, doğum
veya sütten kesilme sırasında damgalanması
veya işaretlenmesi, kontrolün bulunduğunun
kanıtıdır. Gelecekte sağlayacağı faydalar
normal olarak, önemli fiziksel özellikleri
ölçülmek suretiyle değerlendirilir.
12. Canlı varlıklar ilk
muhasebeleştirildikleri tarihte ve her
bilanço tarihinde, Paragraf 30’da yer
verilen gerçeğe uygun değerin güvenilir
olarak ölçülemediği durumlar hariç, gerçeğe
uygun değerlerinden tahmini Pazar yeri
maliyetleri düşülmek suretiyle ölçülür.
13. Bir işletmenin canlı
varlıklarından elde edilen tarımsal ürünler,
hasat noktasında, gerçeğe uygun
değerlerinden tahmini pazar yeri maliyetleri
düşülmek suretiyle ölçülür. Söz konusu
ölçüm, “TMS 2 Stoklar” Standardının veya
uygun başka Standardın uygulandığı tarihteki
maliyettir.
14.
Pazar yerindeki maliyetler; aracılara ve
simsarlara ödenen komisyonlar, düzenleyici
kuruluşlar ve mal borsaları tarafından
tahsil edilen vergiler, transfer ve gümrük
vergilerini içerir. Nakliye maliyetleri ve
varlığın piyasaya getirilmesi için gerekli
diğer maliyetler, pazar yerinde katlanılan
maliyetlere dahil değildir.
15.
Canlı bir varlık veya tarımsal ürüne ilişkin
gerçeğe uygun değerin belirlenmesi işlemi,
söz konusu canlı varlık veya tarımsal
ürünlerin önemli özelliklerine göre
gruplandırılmaları suretiyle
kolaylaştırılabilir; yaşları veya kaliteleri
gibi. İşletme söz konusu özellikleri,
piyasada fiyatlamaya esas teşkil eden
özellikleri dikkate alarak belirler.
16.
İşletmeler sıklıkla, sahibi oldukları canlı
varlık veya tarımsal ürünlerin gelecek bir
tarihteki satışına ilişkin sözleşmelere
taraf olurlar. Gerçeğe uygun değerin
belirlenmesinde sözleşme fiyatlarının esas
alınması gerekli değildir; çünkü, gerçeğe
uygun değer, istekli bir alıcı ve satıcının
işlem yapacağı cari piyasayı yansıtır. Sonuç
olarak, ilgili canlı varlık veya tarımsal
ürünün gerçeğe uygun değeri bir sözleşmenin
mevcudiyeti dolayısıyla düzeltilmez. Bazı
durumlarda, canlı varlık veya tarımsal
ürünün satışına ilişkin sözleşme, “TMS 37
Karşılıklar, Koşullu
Borçlar ve Koşullu Varlıklar”
Standardında tanımlanan ekonomik açıdan
dezavantajlı bir sözleşme olabilir. Ekonomik
açıdan dezavantajlı sözleşmelere TMS 37
hükümleri uygulanır.
17.
Canlı varlık veya tarımsal ürüne ilişkin
aktif bir piyasanın bulunması durumunda, bu
piyasada açıklanmış olan fiyat, gerçeğe
uygun değerin belirlenmesine uygun bir esas
teşkil eder. İşletmenin farklı piyasalara
ulaşması söz konusu ise, ilgili işletme
bunlardan en uygun olanını kullanır.
(Örneğin işletme, iki aktif piyasaya
ulaşmakta ise, kullanılması beklenen
piyasada geçerli olan fiyat dikkate alınır.)
18.
Aktif bir piyasanın bulunmaması durumunda
işletme, elde edilebildiği takdirde
aşağıdaki bilgilerden biri veya daha
fazlasını gerçeğe uygun değerin
belirlenmesinde kullanır:
a) İşlem
tarihi ile bilanço tarihi arasında ekonomik
koşullarda önemli bir değişiklik olmaması
kaydıyla, en son piyasa işlem fiyatı;
b)
Farklılıkları yansıtan düzeltmelerin
yapıldığı, benzer varlıkların piyasa
fiyatları;
c) Bir
meyve bahçesinin sandık, kile veya hektar
başı değeri ile bir sığırın et kilosu
cinsinden değeri gibi sektör emsalleri.
19.
Bazı durumlarda, 18 inci Paragrafta yer alan
bilgi kaynakları, canlı bir varlığın veya
tarımsal bir ürünün gerçeğe uygun değerine
ilişkin farklı sonuçlar verebilir. İşletme,
az sayıdaki makul tahmin arasından en
güvenilir gerçeğe uygun değer tahminine
ulaşmak amacıyla bu farklılıkların
nedenlerini göz önünde bulundurur.
20.
Bazı durumlarda canlı bir varlığın mevcut
durumu açısından piyasada oluşmuş bir fiyat
veya değer bulunmayabilir. Bu durumda
işletme, gerçeğe uygun değerin tespitinde,
ilgili varlıktan elde edilmesi beklenen net
nakit akışlarının piyasada oluşan cari vergi
öncesi iskonto
oranı ile iskonto
edilmeleri sonucunda bulunacak bugünkü
değerlerini kullanır.
21.
Tahmin edilen net nakit akışlarının bugünkü
değerinin hesaplanmasının amacı, canlı
varlığın mevcut konumu ve yeri itibariyle
gerçeğe uygun değerinin belirlenmesidir.
İşletme, kullanılması gereken uygun
iskonto oranının
tespiti ve beklenen net nakit akımlarının
tahmin edilmesi sırasında bu durumu göz
önünde bulundurur. Canlı bir varlığın mevcut
durumu; ek biyolojik dönüşümler ile
işletmenin biyolojik dönüşümü, hasat ve
satışları artırmak amacıyla gelecekte
yapacağı faaliyetler nedeniyle değerinde
meydana gelecek artışları içermez.
22.
İşletme, ilgili varlıkların finansmanına,
vergilendirilmesine veya canlı varlıkların
hasat sonrası yeniden yetiştirilmelerine
ilişkin nakit akımlarını dikkate almaz
(örneğin orman korusunun hasat sonrası
yeniden ağaçlandırılması maliyeti).
23.
Piyasa koşullarında muvazaasız olarak
gerçekleştirilen bir işlemde fiyat
kararlaştırırken, bilgili, istekli alıcı ve
satıcılar, nakit akımlarında gerçekleşmesi
olası değişimleri göz önünde bulundurur. Bu
nedenle, gerçeğe uygun değer, söz konusu
olası değişimleri yansıtır. Dolayısıyla,
işletmeler, nakit akımlarında gerçekleşmesi
olası değişimlere ilişkin beklentilerini;
beklenen nakit akımları,
iskonto oranı
veya bunların bir bileşimiyle birlikte
dikkate alır. İşletme,
iskonto oranının belirlenmesinde,
bazı varsayımların mükerrer olarak dikkate
alınmasını veya ihmal edilmesini önlemek
amacıyla, beklenen nakit akımları tahmin
edilirken kullanılanlarla uyumlu varsayımlar
kullanılır.
24.
Maliyet, özellikle aşağıdaki durumlarda
gerçeğe uygun değere yaklaşır:
(a) İlk
maliyetin yüklenilmesinden bu yana çok az
bir biyolojik dönüşüm gerçekleşmiş olması
(örneğin bilanço tarihinden hemen önce
ekilen meyve ağacı fideleri); veya
(b) Biyolojik
dönüşümün fiyatlar üzerinde önemli bir
etkisi olmasının beklenmemesi (örneğin 30
yıllık bir çam korusu üretim sürecindeki ilk
büyüme)
25.
Canlı varlıklar genellikle fiziksel
olarak araziye bağlı bir konumdadır. Araziye
bağlı söz konusu canlı varlıkların ayrı bir
piyasası bulunmayabilir; ancak, canlı
varlıklar, işlenmemiş arazi ve arazi
geliştirmelerinin bir paket halinde var
olduğu birleşik varlıkların aktif bir
piyasası olabilir. Bir işletme, birleşik
varlıklara ilişkin bilgiyi canlı varlığın
gerçeğe uygun değerinin belirlenmesinde
kullanabilir. Örneğin; işlenmemiş arazi ve
arazi geliştirmelerinin gerçeğe uygun
değeri, canlı varlıkların gerçeğe uygun
değerinin tespit edilmesini
teminen,
birleşik varlıkların gerçeğe uygun
değerinden düşülebilir.
Kazanç ve
zararlar
26. Canlı bir varlığın gerçeğe uygun
değerinden tahmini pazar yeri maliyetlerinin
düşülerek ilk muhasebeleştirilmesi sırasında
doğan kazanç veya zarar ile, ilgili varlığın
gerçeğe uygun değerindeki değişiklikten
doğan kazanç veya zarar oluştuğu dönem kâr
veya zararında dikkate alınır.
27.
Canlı varlığın ilk muhasebeleştirilmesi
sırasında bir zarar doğabilir; çünkü,
tahmini Pazar yeri maliyeti, bir canlı
varlığın gerçeğe uygun değerinden tahmini
pazar yeri maliyetleri düşülmek suretiyle
yapılan hesaplamada düşülür. Bir buzağının
doğmasında olduğu gibi, bir canlı varlığın
ilk muhasebeleştirilmesinde kazanç da
doğabilir.
28. Tarımsal ürünlerin gerçeğe uygun
değerinden tahmini pazar yeri maliyetleri
düşülerek ilk muhasebeleştirilmesi sırasında
doğan kazanç veya zararlar, oluştukları
dönemde kâr veya zararın hesaplanmasında
dikkate alınır.
29.
Hasat sonucunda, tarımsal ürünlerin ilk
muhasebeleştirilmesi sırasında kazanç veya
zarar oluşabilir.
Gerçeğe uygun değerin güvenilir biçimde
ölçülememesi
30. Canlı varlıkların gerçeğe uygun
değerinin güvenilir bir biçimde
ölçülebileceği varsayılır. Ancak, bu
varsayım yalnızca, piyasa fiyatı veya değeri
bulunmayan ve gerçeğe uygun değere ilişkin
alternatif tahminlerin güvenilir
olmayacağının açık olarak anlaşıldığı canlı
varlıkların ilk muhasebeleştirilmesi
esnasında yok edilebilir. Böyle bir durumda
söz konusu canlı varlık, maliyetinden buna
ilişkin her türlü birikmiş amortisman ve
birikmiş değer düşüklüğü karşılıklarının
düşülmesi suretiyle ölçülür. Söz konusu
varlığın gerçeğe uygun değerinin güvenilir
olarak belirlenebilir hale gelmesi durumunda
işletme, anılan varlığı gerçeğe uygun
değerinden tahmini pazar yeri maliyetlerini
düşmek suretiyle ölçer. Duran varlık
niteliğindeki bir canlı varlık “TFRS 5 Satış
Amaçlı Elde Tutulan Maddi Duran Varlıklar ve
Durdurulan Faaliyetler” Standardına göre
satış amaçlı olarak sınıflandırılabilecek
kriterlere sahip olması durumunda (veya
satış amaçlı elde tutulan bir gruba dahil
edilmesi durumunda), gerçeğe uygun değerin
güvenilir bir biçimde ölçülebileceği
varsayılır.
31.
Paragraf 30’da belirtilen varsayım yalnızca
ilk muhasebeleştirme sırasında yok
edilebilir. Canlı varlıklarını daha önce
gerçeğe uygun değerden tahmini pazar yeri
maliyetlerinin düşülmesi suretiyle ölçmüş
bir işletme, söz konusu varlıkları elden
çıkarana kadar gerçeğe uygun değerlerinden
tahmini pazar yeri maliyetlerinin düşülmesi
suretiyle ölçmeye devam eder.
32.
İşletme bir tarımsal ürünü her zaman, hasat
noktasında, gerçeğe uygun değerinden tahmini
pazar yeri maliyetini düşmek suretiyle
ölçer. Bu Standart, tarımsal ürünlerin,
hasat noktasında, gerçeğe uygun değerinin
her zaman güvenilir bir biçimde
ölçülebildiği bakış açısını yansıtır.
33.
İşletme; maliyet, birikmiş amortisman ve
birikmiş değer düşüklüğü zararlarının tespit
edilmesinde, “TMS 2 Stoklar”, “TMS 16 Maddi
Duran Varlıklar” ve “TMS 36 Varlıklarda
Değer Düşüklüğü” Standartlarını dikkate
alır.
Devlet
teşvikleri
34. Gerçeğe uygun değerinden tahmini
pazar yeri maliyeti düşülmek suretiyle
ölçülen canlı varlıklara ilişkin koşulsuz
olarak yapılan devlet teşvikleri, söz konusu
teşviklerin ancak ve ancak alacak haline
gelmeleri durumunda gelir olarak
muhasebeleştirilir.
35. Gerçeğe uygun değerden tahmini
pazar yeri maliyeti düşülmek suretiyle
ölçülen canlı varlıklara ilişkin devlet
teşvikleri; ilgili işletmenin belirli
tarımsal faaliyetlerde bulunulmaması da
dahil olmak üzere, şartlı olarak verilmiş
olmaları durumunda, sadece ve sadece ilgili
devlet teşviğine
ilişkin koşullar karşılandığında gelir
olarak muhasebeleştirilir.
36.
Devlet teşviklerinin koşul ve şartları
farklılık arz eder. Örneğin; bir devlet
teşviğinde,
işletmenin belirli bir yerde 5 yıl süreyle
tarımsal faaliyette bulunması gerekli
kılınmış ve bu faaliyetin 5 yıldan daha az
bir süre yapılması durumunda tüm
teşviğin iade
edilmesi gerekecek olabilir. Bu durumda, söz
konusu yardım 5 yıllık süre dolmadıkça
işletme tarafından gelir olarak
muhasebeleştirilmez. Diğer taraftan, ilgili
devlet teşviğinde,
zaman içerisinde bunun belli bir kısmının
işletmece alıkonulmasına izin verilmesi
durumunda, söz konusu teşvik işletme
tarafından zamanla orantılı bir şekilde
gelir olarak muhasebeleştirilir.
37.
Herhangi bir devlet
teşviğinin, maliyetinden birikmiş
amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü
karşılıklarının düşülmesi suretiyle ölçülmüş
canlı bir varlığa ilişkin olması durumunda
(bakınız: Paragraf 30); “TMS 20 Devlet
Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet
Yardımlarının Açıklanması” Standardı
uygulanır.
38. Bu
Standart, herhangi bir devlet
teşviğinin,
gerçeğe uygun değerinden tahmini pazar yeri
maliyeti düşülmek suretiyle ölçülmüş canlı
bir varlığa ilişkin olması veya söz konusu
devlet teşviğinde
işletmenin belirli tür bir tarımsal
faaliyette bulunmamasının öngörülmüş olması
durumunda, TMS 20’den farklı bir uygulamayı
gerekli kılar. TMS 20, sadece, maliyetinden
birikmiş amortisman ve birikmiş değer
düşüklüğü karşılıkları düşülmek suretiyle
ölçülen canlı varlıklara ilişkin devlet
teşviklerine uygulanır.
Açıklama
39. “-“
Genel
40. İşletme cari dönem boyunca, canlı
varlık ve tarımsal ürünlerin ilk
muhasebeleştirilmelerinden ve canlı
varlıkların gerçeğe uygun değeri ile tahmini
pazar yeri maliyetleri arasındaki farkta
meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan
kazanç veya zararlar toplamını açıklar.
41. İşletme, her bir canlı varlık
grubunu tanımlar.
42.
Paragraf 41’de belirtilen açıklamanın
sayısal veya yazılı metin olarak yapılması
mümkündür.
43.
İşletmeler her bir canlı varlık grubu için,
uygun oldukça, tüketilen ve taşıyıcı canlı
varlıklar veya olgunlaşmış ve olgunlaşmamış
canlı varlıklar arasında ayrım yapmak
suretiyle sayısal açıklamada bulunması
konusunda teşvik edilir. Örneğin; işletme,
tüketilebilir canlı varlıklar ile taşıyıcı
canlı varlıkların defter değerlerini grup
olarak açıklayabilir. Dahası, söz konusu
kayıtlı değerleri, olgunlaşmış ve
olgunlaşmamış canlı varlıklar arasında
ayrıştırabilir. Yapılan ayrıştırma işlemi,
gelecekteki nakit akışlarının zamanlaması
konusunda faydalı bilgiler sağlayabilir.
İşletme, bu tür her bir ayrıştırma işleminin
dayanağı açıklar.
44.
Tüketilebilir canlı varlıklar, hasat edilen
veya canlı varlık olarak satışa konu olan
varlıklardır. Et üretimi veya satış için
elde bulundurulan canlı hayvan, çiftliklerde
yetiştirilen balıklar, mısır ve buğday gibi
mahsuller ve kereste olarak kullanılmak
üzere yetiştirilen ağaçlar, tüketilebilir
canlı varlıklara örnek teşkil eder. Taşıyıcı
canlı varlıklar ise, tüketilebilir canlı
varlıklar dışındakilerdir; örneğin,
kendisinden süt üretilen hayvan, üzüm
asmaları, meyve ağaçları ve yakacak odun
elde etmek üzere kesilen ancak gövdesi
korunan ağaçlar örnek olarak verilebilir.
Taşıyıcı canlı varlıklar, tarımsal ürün
değillerdir, bunlar daha ziyade
kendiliğinden yeniden teşekkül eden
varlıklardır.
45.
Canlı varlıklar, olgunlaşmış veya
olgunlaşmamış varlıklar olarak da
sınıflandırılabilir. Olgunlaşmış canlı
varlıklar; hasat edilebilir özellikler
kazanmış (tüketilebilir canlı varlıklar)
veya düzenli aralıklarla hasat
edilebilmeleri mümkün olan varlıklardır
(taşıyıcı canlı varlıklar).
46. İşletme,
finansal tablolarla birlikte sunulan
başka bir bilgide yer almadıkça, aşağıdaki
bilgileri de açıklar:
(a) İşletmenin her bir canlı varlık
grubunu içeren faaliyetlerinin niteliği; ve
(b) Aşağıdakilerin
finansal olmayan ölçüm veya
tahminleri:
(i) İşletmenin dönem sonundaki her bir
canlı varlık grubunun; ve
(ii) Dönem
boyunca elde edilen tarımsal ürünlerin.
47. İşletme, her bir canlı varlık ve
hasat noktasındaki her bir tarımsal ürün
grubunun gerçeğe uygun değerinin
belirlenmesinde kullanılan yöntem ve
varsayımları açıklar.
48. İşletme, hasat noktasında
belirlenen dönem boyunca hasat edilen
tarımsal ürünlerin gerçeğe uygun değerleri
ile tahmini pazar yeri maliyeti arasındaki
farkı açıklar.
49. İşletme, aşağıdakileri açıklar:
(a) Tasarruf hakkı sınırlanmış ve defter
değerleri borçlar için ipotek edilmiş canlı
varlıkların mevcudiyeti ve defter değerleri;
(b) Canlı varlıkların geliştirilmesi veya
iktisap edilmesine ilişkin taahhüt
tutarları; ve
(c) Tarımsal faaliyetle ilgili
finansal risk
yönetim stratejileri.
50. İşletme, canlı varlıkların kayıtlı
değerlerinde dönem başı ve dönem sonu
arasında meydana gelen değişimlerin
mutabakatını gösterir. Söz konusu mutabakat,
aşağıdaki maddeleri kapsar:
(a) Gerçeğe uygun değer ile tahmini pazar
yeri maliyeti arasındaki farkta ortaya çıkan
değişimden kaynaklanan kazanç ve zarar;
(b) Satın almalardan kaynaklanan artış;
(c) TFRS 5 kapsamında satışlar ve satış
amaçlı elde tutulan olarak sınıflanan (veya
satış amaçlı elde tutulan bir gruba dahil
edilen) canlı varlıklar ile
ilişkilendirilebilen azalmalar;
(d) Hasattan kaynaklanan azalış;
(e) İşletme birleşmelerinden kaynaklanan
artış;
(f) Finansal
tabloların farklı bir para birimine veya,
yurtdışındaki bir işletmenin
finansal
tablolarının raporlayan işletmenin
finansal
tablolarında kullandığı para birimine
çevrilmesi durumunda oluşan net kur
farkları; ve
(g) Diğer değişiklikler.
51. Bir
canlı varlığın, gerçeğe uygun değerinden
tahmini pazar yeri maliyetleri düşülmek
suretiyle elde edilen değeri, ilgili
varlığın fiziksel özelliklerinde ve piyasa
fiyatlarında oluşan farklılıklar nedeniyle
değişebilir. Fiziksel özelliklerde ve
fiyatlardaki değişimin ayrı
ayrı
açıklanması, özellikle üretim döngüsünün bir
yıldan fazla olması durumunda, cari dönem
performansının ve geleceğe yönelik
beklentilerin değerlendirilmesinde fayda
sağlar. Böyle durumlarda, fiziksel
özelliklerde ve fiyatlarda meydana gelen
değişikliklerden kaynaklanan ve kâr veya
zararın hesaplanmasında dikkate alınan
gerçeğe uygun değerdeki değişikliğin
açıklanmasında fayda bulunur. Diğer
taraftan, üretim döngüsünün bir yıldan az
olduğu durumlarda (örneğin tavuk veya tahıl
ürünü yetiştiriciliği) bu bilginin faydası
daha düşüktür.
52.
Biyolojik dönüşüm, her biri gözlemlenebilen
ve ölçülebilen, büyüme, bozulma, üretim ve
döllenme gibi çeşitli fiziksel değişimlerle
sonuçlanır. Söz konusu fiziksel
değişikliklerin her biri, beklenen ekonomik
fayda ile doğrudan ilişkilidir. Hasat
nedeniyle canlı varlığın gerçeğe uygun
değerinde meydana gelen değişim de, fiziksel
bir değişimdir.
53.
Tarımsal faaliyet, sıklıkla, iklimsel
riskler, hastalık veya diğer doğal risklere
maruz kalır. İşletmenin gelir ve giderinde
önemli bir kalem oluşturan bir olayın
gerçekleşmesi durumunda, söz konusu kalemin
niteliği ve tutarı “TMS 1
Finansal
Tabloların Sunuluşu” Standardı uyarınca
açıklanır. Virütik
bir hastalığın yayılması, sel, aşırı bir
kuraklık veya don ve böcek istilası bunlara
örnek olarak verilebilir.
Gerçeğe uygun değerin güvenilir bir biçimde
belirlenemediği durumlarda, canlı varlıklara
ilişkin olarak yapılması gereken ek
açıklamalar
54. Canlı varlıkların, dönem sonundaki
maliyetinden birikmiş amortisman ve birikmiş
değer düşüklüğü karşılıklarının düşülmesi
esasına göre (bakınız: Paragraf 30)
ölçülmesi durumunda, işletme, canlı
varlıklara ilişkin aşağıdaki açıklamaları
yapar:
(a) Canlı varlığın türü;
(b) Gerçeğe uygun değerin güvenilir olarak
ölçülememesinin nedenleri;
(c) Eğer mümkünse, gerçeğe uygun değere
ilişkin muhtemel tahmini değer aralıkları;
(d) Amortisman yöntemi;
(e) Faydalı ömürleri veya kullanılan
amortisman oranları; ve
(f) Dönem başı ve dönem sonu itibariyle
brüt defter değerleri ve birikmiş
amortismanları (birikmiş değer düşüklüğü
karşılıklarıyla toplanmak suretiyle).
55 Cari dönem boyunca canlı
varlıkların, maliyetlerinden birikmiş
amortisman ve birikmiş değer düşüklüğü
karşılıklarının düşülmesi esasına göre
(bakınız:
Paragraf 30)
ölçülmeleri durumunda, işletme, söz konusu
canlı varlıkların elden çıkarılmasına
ilişkin olarak oluşan kazanç ve zararları
muhasebeleştirir, ve Paragraf 50
çerçevesinde yapmış olduğu mutabakatta ise,
söz konusu canlı varlık tutarlarını ayrıca
açıklar. Buna ek olarak, canlı varlıklara
ilişkin kâr veya zararın hesaplanmasında
dikkate alınan aşağıda belirtilen tutarlar
da ilgili mutabakatta açıklanır:
(a) Değer düşüklüğü tutarları;
(b) Değer düşüklüğü iptalleri; ve
(c) Amortisman.
56. Daha önceden, maliyet değerleriyle
ölçülmüş bulunan canlı varlıkların, gerçeğe
uygun değerlerinin güvenilir bir biçimde
ölçülebilir hale gelmesi durumunda, işletme,
canlı varlıklara ilişkin olarak aşağıdaki
açıklamaları yapar:
(a) İlgili canlı
varlığın tarifi;
(b) Gerçeğe uygun değerin güvenilir bir
biçimde ölçülebilir hale gelmesinin
nedenleri; ve
(c) Değişimin etkileri.
Devlet teşvikleri
57. İşletme, bu Standart kapsamındaki
tarımsal faaliyetle ilgili olarak aşağıdaki
açıklamaları yapar:
(a) Finansal
tablolara yansıtılan devlet teşviklerinin
niteliği ve kapsamı;
(b) Devlet teşviklerine ilişkin yerine
getirilmemiş koşullar ve diğer ihtimaller;
ve
(c) Devlet teşviklerinde meydana gelmesi
beklenen önemli düşüşler.
Yürürlük
tarihi ve geçiş
58. “-“
59. Bu Standart, belirli herhangi bir
geçiş koşulu
belirlemez. Bu Standardın uygulamaya
başlanması işlemi, “TMS 8 Muhasebe
Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde
Değişiklikler ve Hatalar” Standardına uygun
olarak muhasebeleştirilir. |
