|
Türkiye
Muhasebe Standartları Kurulundan:
EMEKLİLİK FAYDA
PLANLARINDA MUHASEBELEŞTİRME VE RAPORLAMAYA
İLİŞKİN TÜRKİYE MUHASEBE STANDARDI (TMS 26)
HAKKINDA TEBLİĞ
SIRA NO: 23
(01.03.2006)
Amaç
MADDE
1 –
(1) Bu Tebliğin amacı; emeklilik fayda
planlarında muhasebeleştirme ve raporlamaya
ilişkin 26 nolu
Türkiye Muhasebe Standardının yürürlüğe
konulmasıdır.
(2) Adı geçen Türkiye Muhasebe Standardı bu
Tebliğ ekinde yer almıştır.
Kapsam
MADDE
2 –
(1) Emeklilik fayda planlarında
muhasebeleştirme ve raporlamaya ilişkin
Türkiye Muhasebe Standardının kapsamı ekli
TMS 26 metninde yer almaktadır.
Hukuki dayanak
MADDE
3 –
(1) Bu Tebliğ, 28/7/1981 tarih ve 2499
sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek-1 inci
maddesi ile 24/2/2004 tarihli ve 2004/6924
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
giren Türkiye Muhasebe Standartları
Kurulunun Çalışmalarına İlişkin Usul ve
Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu
maddesinin (b) bendine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE
4 –
(1) Bu Tebliğde geçen;
(a) TMSK ve Kurul: Türkiye Muhasebe
Standartları Kurulunu,
(b) TMS: Türkiye Muhasebe Standartlarını,
(c) TFRS: Türkiye
Finansal Raporlama Standartlarını,
ifade eder.
Yürürlük
MADDE
5 –
(1) Bu Tebliğ 31/12/2005 tarihinden sonra
başlayan hesap dönemleri için geçerli olmak
üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE
6 –
(1) Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Muhasebe
Standartları Kurulu yürütür.
Türkiye Muhasebe
Standartları Kurulu
Emeklilik Fayda
Planlarında
Muhasebeleştirme ve
Raporlamaya İlişkin
Türkiye Muhasebe
Standardı (TMS 26)
Hakkında Tebliğ
Gerekçesi
2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek- 1
inci maddesi hükmü ile kurulan Türkiye
Muhasebe Standartları Kurulunun Bakanlar
Kurulunun 24/02/2004 tarih ve 2004/6924
sayılı Kararı ile yürürlüğe giren “Türkiye
Muhasebe Standartları Kurulunun
Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar
Hakkında Yönetmeliği”nin 9 uncu maddesinin
(b) bendi hükmüne göre
finansal tabloların gerçek,
güvenilir, karşılaştırılabilir, ihtiyaca
uygun, anlaşılabilir ve tutarlı
finansal
bilgiler üretebilmesini sağlayacak Türkiye
Muhasebe Standartlarının oluşturulması
öngörülmektedir.
Ülkemizde; Türk Ticaret Kanunu, vergi
kanunları, Bankalar Kanunu ve Sermaye
Piyasası mevzuatında muhasebe ve
finansal
raporlamaya ilişkin farklı hükümlerin yer
alması işletmelerin aynı hesap dönemi için
değişik finansal
tablolar düzenlemesine neden olmakta, hangi
bilançoya göre oluşan kârın dağıtılması
gerekeceği konusunda ciddi tereddütler
yaşanmaktadır.
Yayımlanacak Türkiye Muhasebe
Standartlarıyla, tek tip
finansal
tablolar düzenlenmesi ve
finansal
tabloların Uluslararası
Finansal Raporlama Standartlarıyla
uygunluğunun sağlanması amaçlanmaktadır.
İlişikteki Tebliğ; emeklilik fayda
planlarında muhasebeleştirme ve raporlamaya
ilişkin muhasebe standardının yayımlanması
için hazırlanmıştır.
Bu Tebliğde 31/12/2005 tarihinden sonra
başlayan hesap dönemleri itibariyle geçerli
olmak üzere yürürlük öngörülmüştür. Bu
sayede işletmelerin ve kurumların bu yeni
uygulamalara hazırlanmalarına imkan
sağlanmış olmaktadır.
EK
Türkiye Muhasebe
Standardı
(TMS 26)
Emeklilik Fayda
Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama
Kapsam
1.
Bu Standart; emeklilik
fayda planlarına ilişkin
finansal
tabloların hazırlandığı durumlarda, söz
konusu finansal
tablolara uygulanır.
2.
Emeklilik fayda planları, bazen, “emeklilik
planları”, “süper emeklilik planları”
ya da “emeklilik
fayda planları” gibi farklı isimlerle de
adlandırılır. Bu Standart emeklilik fayda
planını, katılımcıların işverenlerinden ayrı
olarak raporlama yapan bir işletme olarak
ele alır. Bu Standartta aksi öngörülmüş
olmadıkça, diğer tüm Standartlar emeklilik
fayda planlarının
finansal tablolarına uygulanır.
3.
Bu Standart; planın, bir grup olarak tüm
katılımcılara yönelik muhasebeleştirilme ve
raporlama konularını düzenler.
Katılımcıların emeklilik fayda haklarının
kendilerine bireysel olarak raporlanmasını
düzenlemez.
4.
“TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar”
Standardı, ilgili işverenin
finansal
tablolarında yer alan emeklilik faydalarının
maliyetinin belirlenmesini düzenler.
Dolayısıyla, bu Standart TMS 19’u tamamlar.
5.
Emeklilik fayda planları; tanımlanmış katkı
planları veya tanımlanmış fayda planları
şeklinde olabilir. Bu planların büyük bir
bölümü, katkı paylarının yatırıldığı ve
emeklilik faydalarının ödendiği, ayrı bir
yasal kişilikleri olan
ya da olmayan veya birtakım
mütevellileri bulunan
ya da bulunmayan ayrı bazı fonlar
oluşturulmasını gerektirir. Bu Standart, bu
tür fonların oluşturulup oluşturulmadığı ve
mütevellileri bulunup bulunmadığına
bakılmaksızın uygulanır.
6.
Sigorta şirketleri aracılığıyla yapılan
varlık yatırımlarını içeren emeklilik fayda
planları da, özel yatırım anlaşmalarının
aynı muhasebe ve
fonlama yöntemlerini gerektirir.
Dolayısıyla, söz konusu emeklilik fayda
planları; ilgili sigorta şirketi ile yapılan
anlaşmanın belirli bir katılımcı veya
katılımcılar grubu adına yapılmış olduğu ve
sağlanan faydalara ilişkin yükümlülüklerin
sadece sigorta şirketinin sorumluluğunda
bulunduğu haller dışında yine bu Standardın
kapsamındadır.
7. Bu Standart; kıdem
tazminatları, ertelenmiş ücret/kazanç
düzenlemeleri, uzun süreli çalışanlara
sağlanan faydalar, özel erken emeklilik veya
işten çıkarılma planları, sağlık ve refah
planları veya ikramiye planları gibi
çalışanlara sağlanan diğer faydaları
kapsamaz. Ayrıca, devlet sosyal güvenlik
uygulamaları şeklindeki sözleşmeler de bu
Standart kapsamı dışındadır.
Tanımlar
8.
Bu Standartta geçen terimlerin anlamları
aşağıdaki gibidir:
Emeklilik fayda
planları:
Bir İşletmenin çalışanlarına, hizmetlerinin
bitiminde veya bitimi sonrasında (yıllık
gelir veya defaten ödeme şeklinde)
sağlayacağı faydaların veya bu faydalara
ilişkin katkıların; bir belgede yer alan
koşullara veya işletmenin uygulamalarına
dayanılarak emeklilik öncesinde
belirlenebildiği veya tahmin edilebildiği
anlaşmalardır.
Tanımlanmış katkı
planları:
Emeklilik faydası olarak ödenecek
tutarların, fona yapılan katkılar ve bu
katkılar üzerinden elde edilen yatırım
kazançları aracılığıyla belirlendiği
emeklilik fayda planlarıdır.
Tanımlanmış fayda
planları:
Emeklilik faydası olarak ödenecek
tutarların, genellikle, çalışanların
kazançları ve /veya hizmet sürelerine
bağlı bir formül çerçevesinde belirlendiği
emeklilik fayda planlarıdır.
Fonlama:
Gelecekte emeklilik faydalarına ilişkin
olarak yapılacak ödemelerle ilgili
yükümlülüklerin karşılanması amacıyla,
işveren işletmenin dışındaki bir işletmeye
(ilgili fona) varlık devri işlemidir.
Aşağıdaki
terimler de bu Standart kapsamında
kullanılmıştır:
Katılımcılar:
Emeklilik fayda planının üyeleri ve plan
tarafından sağlanan faydalardan yararlanma
hakkı olan diğer kişilerdir.
Sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıklar:
Planın
varlıklarından, taahhüt edilen emeklilik
haklarının bugünkü
aktüeryal değerleri dışındaki
yükümlülükler düşüldükten sonra kalan
varlıklardır.
Taahhüt edilen
emeklilik faydalarının bugünkü
aktüeryal
değeri:
Mevcut ve geçmişteki çalışanlara, vermiş
oldukları hizmete dayanılarak emeklilik
fayda planı çerçevesinde ödeneceği tahmin
edilen tutarların bugünkü değeridir.
Kazanılmış haklar:
Elde edilmeleri, ilgili emeklilik fayda
planına göre hizmetin devamlılığı şartına
bağlı olmayan faydalardır.
9. Bazı emeklilik fayda
planlarına işverenler dışındakiler katkı
sağlar; bu Standart anılan tür planların
finansal
tablolarına da uygulanır.
10. Emeklilik fayda planlarının
çoğu resmi anlaşmalara dayanır. Bazı planlar
gayri resmidir; fakat işverenlerin süregelen
uygulamaları çerçevesinde belirli düzeyde
bir yükümlülükleri bulunmaktadır. Bazı
planlar işverenlere yükümlülüklerini plan
çerçevesinde sınırlama imkanı sunarken,
personelin işe devam edecek olması
durumunda, herhangi bir planın işveren
tarafından iptal edilmesi genellikle zordur.
Gayri resmi bir plana da, resmi planla aynı
muhasebe ve raporlama kuralları uygulanır.
11.
Emeklilik fayda planlarının çoğu,
kendilerine katılım paylarının yatırıldığı
ve üzerlerinden faydaların ödendiği ayrı
birtakım fonlar kurulmasını sağlar. Söz
konusu fonlar, ilgili fon varlıklarının
yönetiminden bağımsız hareket eden
taraflarca idare edilebilirler. Anılan
taraflar, bazı ülkelerde mütevelli heyeti
olarak adlandırılır. Bu Standart kapsamında
mütevelli terimi, bir vakfın kurulup
kurulmadığına bakılmaksızın, söz konusu
tarafları ifade etmek için kullanılmıştır.
12. Emeklilik fayda planları
normalde; her birinin kendine özgü ayırt
edici özellikleri bulunan, tanımlanmış katkı
planları veya tanımlanmış fayda planları
olarak tanımlanır. Bazen, her iki planın
birden özelliklerini taşıyan planlar da
olabilir. Söz konusu karma planlar bu
Standart açısından, tanımlanmış fayda
planları olarak kabul edilir.
Tanımlanmış katkı
planları
13. Tanımlanmış katkı planlarına
ilişkin finansal
tablolarda, sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıklar tablosu ve
fonlama
politikasına ilişkin açıklamalar yer alır.
14. Tanımlanmış katkı planları
çerçevesinde katılımcının gelecekte elde
edeceği fayda tutarları; ilgili işverenin,
katılımcının veya her ikisinin birden
ödediği katkı payları ile fonun faaliyet
verimliliği ve yatırım kazançları
çerçevesinde saptanır. İşverenin
yükümlülüğü, genellikle, fona aktarılan
katkı payları ile yerine getirilmiş olur.
Bazen, cari katkı payları ile gelecek katkı
payları ve yatırım gelirlerine ilişkin
değişiklikler sonucunda ileride elde
edilmesi beklenen faydalara ilişkin olarak
aktüeryal bir
değerlemeye başvurulabilmesine rağmen,
normal şartlarda böyle bir değerlemeye gerek
bulunmaz.
15. Katılımcılar, gelecekte elde
edecekleri fayda düzeyini doğrudan
etkilediğinden, planın işleyişi ile yakından
ilgilenirler. Katılımcılar, katkı paylarının
fona yatırılıp yatırılmadığı ve fayda
sahiplerinin haklarının korunmasına ilişkin
yeterli bir kontrolün bulunup bulunmadığını
bilmek ister. İşveren ise, planın verimli ve
adil bir biçimde işlemesiyle ilgilenir.
16. Tanımlanmış katkı planına
ilişkin raporlamanın amacı; plan hakkında ve
planda yer alan yatırımların performansı
hakkında periyodik bir şekilde bilgi
verilmesidir. Söz konusu amaç, genellikle
aşağıdaki hususları içeren
finansal
tabloların hazırlanmasıyla gerçekleştirilir:
a) Dönem içerisinde gerçekleşen önemli
faaliyetlere ilişkin açıklamalar ve plana,
planın üyeliği ile koşul ve içeriğine
ilişkin herhangi bir değişikliğin etkisi;
b) Döneme ilişkin işlemleri ve yatırım
performansı ile planın dönem sonundaki
finansal
durumunu gösteren tablolar; ve
c) Yatırım politikalarına ilişkin
açıklama.
Tanımlanmış fayda planları
17.
Tanımlanmış fayda planlarına ilişkin
finansal
tablolar, aşağıda yer alanlardan herhangi
birini içerir:
a)
Aşağıdaki hususları gösteren bir tabloyu:
(i) Sağlanacak
faydalarda kullanılabilecek net varlıkları;
(ii)
Taahhüt edilen emeklilik fayda haklarının,
kazanılmış ve kazanılmamış haklar olarak
ayrım yapılmak suretiyle gösterildiği
bugünkü aktüeryal
değerlerini; ve
(iii)
Ortaya çıkan fazla ya
da açığı; veya
b)
Aşağıdakilerden herhangi birini içeren,
sağlanacak faydalarda kullanılabilecek net
varlıklar tablosunu:
(i) Taahhüt
edilen emeklilik fayda haklarının,
kazanılmış ve kazanılmamış haklar olarak
ayrım yapılmak suretiyle gösterildiği
bugünkü aktüeryal
değerlerini gösterir bir ifade içeren; veya
(ii)
Ekinde bulunan
aktüeryal rapordaki buna ilişkin
bilgiye atıf yapılan.
Finansal
tabloların düzenlendiği tarihte, herhangi
bir aktüeryal
değerlemenin yapılmamış olması durumunda;
yapılmış olan en son değerleme esas alınır
ve değerleme tarihiyle birlikte açıklanır.
18. 17 nci
Paragraf çerçevesinde, taahhüt edilen
emeklilik faydalarının bugünkü
aktüeryal
değerlerinin hesaplanmasında; hangi yöntemin
kullanıldığı açıklanmak suretiyle, bugünkü
maaş düzeyleri veya gelecekteki tahmini maaş
düzeyleri dikkate alınmak suretiyle, planda
yer alan koşullar çerçevesinde şimdiye kadar
verilen hizmetlere ilişkin olarak taahhüt
edilen faydalar esas alınır. Taahhüt edilen
emeklilik faydalarının bugünkü
aktüeryal değeri
üzerinde önemli etkisi olan
aktüeryal
varsayımlardaki değişikliklerin etkisi de
açıklanır.
19. Finansal
tablolar, taahhüt edilen emeklilik
faydalarının bugünkü
aktüeryal değerleri ile sağlanacak
faydalarda kullanılabilecek net varlıklar
arasındaki ilişkiyi ve taahhüt edilen
emeklilik faydalarına ilişkin
fonlama
politikasını açıklar.
20. Tanımlanmış fayda planlarında
taahhüt edilen emeklilik faydalarına ilişkin
ödemeler, ilgili planın yatırım performansı
ve uygulama verimliliği ile birlikte
finansal
durumuna ve katılımcıların gelecekteki katkı
payı yatırma gücüne de bağlıdır.
21. Tanımlanmış fayda planlarında,
bir aktüer
tarafından periyodik olarak planın
finansal
durumunun değerlendirilmesine,
varsayımlarının gözden geçirilmesine ve
gelecek dönemlerin katkı payı tutarlarına
ilişkin öneriler yapılmasına ihtiyaç
vardır.
22. Tanımlanmış fayda planlarına
ilişkin raporlamanın amacı; biriken
kaynaklar ve plan tarafından sağlanan
faydalar arasında zaman içindeki ilişkinin
değerlendirilmesinde yararlı olan, planın
işleyişi ve mali kaynakları hakkında
periyodik bilgi sağlamaktır. Anılan amaç,
genellikle, aşağıdaki hususları içeren
finansal
tablolar hazırlanmak suretiyle
gerçekleştirilir:
a) Dönem içerisinde gerçekleşen
önemli faaliyetlere ilişkin açıklamalar ve
plana, planın üyeliği ile koşul ve içeriğine
ilişkin herhangi bir değişikliğin etkisini;
b) Döneme ilişkin işlemleri ve
yatırım performansı ile planın dönem
sonundaki finansal
durumunu gösteren tabloları;
c) İlgili tabloların bir bölümünde
veya ayrı bir rapor aracılığıyla
aktüeryal bilgi;
ve
d) Yatırım politikalarına ilişkin
açıklama.
Taahhüt edilen
emeklilik faydalarının
aktüeryal bugünkü değeri
23. Emeklilik faydalarından
beklenen ödemelerin bugünkü değeri,
katılımcıların ilgili dönem maaş düzeyleri
veya emekli olacakları tarihe kadar olan
sürede öngörülen maaş düzeyleri kullanılarak
hesaplanabilir ve raporlanabilir.
24. Cari maaş düzeyi yaklaşımının
benimsenmesinin nedenleri aşağıdaki gibidir:
a) Planda yer alan her bir
katılımcıya ait tutarın toplamı olan taahhüt
edilen emeklilik faydalarının
aktüeryal
bugünkü değeri böylece daha objektif olarak
hesaplanabilir, çünkü bu yaklaşım, öngörülen
maaş düzeyinin kullanılmasına oranla daha az
varsayım içerir;
b) Maaş artışıyla bağlantılı
olarak meydana gelecek emeklilik
faydalarındaki artışlar, maaş artışının
gerçekleştiği tarihte planın yükümlülüğü
haline gelir, ve;
c) Cari maaş düzeyi kullanılarak
hesaplanan taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değeri, planın kesintiye uğraması
veya sona erdirilmesi durumunda ödenecek
olan tutarla daha yakından ilgilidir.
25. Öngörülen maaş düzeyi
yaklaşımının benimsenmesinin nedenleri
aşağıdaki gibidir:
a) Finansal
bilgiler, yapılan varsayım ve tahminlere
bakılmaksızın, işletmenin sürekliliği
ilkesine göre hazırlanmalıdır,
b) Nihai ödeme planlarında,
emeklilik faydaları, emeklilik tarihinde
veya buna yakın bir tarihteki maaşlar
dikkate alınmak suretiyle belirlenir; bu
nedenle maaşlar, katkı payları ve yatırım
getiri oranları öngörülmek zorundadır;
c)
Fonlamanın büyük bir bölümünün
öngörülen maaşlara dayanması halinde,
öngörülen maaşların dikkate alınmaması
durumunda, plan aşırı
fonlanmamış iken aşırı
fonlanmış
ya da olması
gerekenden eksik
fonlanmış iken yeterli düzeyde
fonlanmış gibi
raporlanması sonucunu doğurabilir.
26. Cari ücretler esas alınarak
tespit edilmiş taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değeri,
finansal tablo tarihleri itibariyle
sahip olunan fayda yükümlülüklerini
belirtmek amacıyla plana ilişkin
finansal
tablolarda açıklanır. Öngörülen ücretler
esas alınarak tespit edilmiş taahhüt edilen
emeklilik faydalarının
aktüeryal bugünkü değeri ise, genelde
fonlamanın
temelini teşkil eden işletmenin sürekliliği
ilkesi çerçevesinde potansiyel yükümlülüğün
boyutunu belirtmek amacıyla açıklanır.
Taahhüt edilen emeklilik faydalarının
aktüeryal
bugünkü değerinin açıklanmasına ek olarak,
söz konusu taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değerinin yorumlanmasına ilişkin
çerçeveyi açık bir şekilde belirleyen
gerekli açıklamalara da yer verilmesi
gerekebilir. Bu tür açıklamalar, gelecek
için planlanan
fonlamanın ve öngörülen ücretlere
dayanan fonlama
politikasının yeterliliği hakkında bilgi
veren yapıda olabilir. Anılan hususlar,
finansal
tablolar veya aktüer
raporunun içinde yer alabilir.
Aktüeryal
değerlemenin sıklığı
27.
Birçok ülkede aktüeryal
değerleme, üç yılda birden daha sık bir
sürede yapılmaz.
Finansal tabloların düzenlendiği
tarihte, herhangi bir
aktüeryal değerlemenin yapılmamış
olması durumunda, en yakın tarihli değerleme
işlemi esas alınır ve söz konusu
değerlemenin tarihi açıklanır.
Finansal
tabloların içeriği
28. Tanımlanmış fayda planlarında
bilgi, aşağıda yer alan ve her biri
aktüeryal
bilgiye ilişkin farklı sunum ve açıklama
yöntemlerini yansıtan gösterim şekillerinden
biri kullanılmak suretiyle gösterilir:
a) Finansal
tablolarda; sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıkları, taahhüt
edilen emeklilik faydalarının
aktüeryal
bugünkü değerini ve bunların sonucunda
ortaya çıkan fazlalık veya açığı gösteren
bir tablo yer alır. İlgili plana ilişkin
finansal
tablolar, sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıklardaki ve
taahhüt edilen emeklilik faydalarının
aktüeryal
bugünkü değerindeki değişimi gösteren
tablolar da içerir. Söz konusu
finansal
tablolarla birlikte, taahhüt edilen
emeklilik faydalarının
aktüeryal bugünkü değerini
destekleyen ayrı bir
aktüer raporu da bulunabilir;
b) Sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıklar tablosunu ve
sağlanacak faydalarda kullanılabilecek net
varlıklar değişim tablosunu içeren
finansal
tablolar. Taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değeri, ilgili tabloların
dipnotlarında açıklanır. Söz konusu
finansal
tablolarla birlikte, taahhüt edilen
emeklilik faydalarının
aktüeryal bugünkü değerini
destekleyen bir aktüer
raporu da bulunabilir;
c) Sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıklar tablosu ve
sağlanacak faydalarda kullanılabilecek net
varlıklar değişim tablosu ile birlikte, ayrı
bir aktüer
raporunda yer alan taahhüt edilen emeklilik
faydalarının bugünkü değerini içeren
finansal
tablolar.
Yukarıda
belirtilen tüm gösterim şekillerinde,
yönetimin veya yöneticilerin raporu
niteliğinde bir mütevelliler raporu ve bir
yatırım raporu da mali tabloların birer eki
olarak sunulabilir.
29. Paragraf 28 (a) ve 28 (b)’de
belirtilen gösterim şekillerini savunan
görüşe göre; taahhüt edilen emeklilik
faydalarının ve bu raporlama şekillerinde
sağlanan diğer bilgilerin miktarlarının
belirtilmesinin,
finansal tablo kullanıcılarının
planın cari durumunu ve yükümlülüklerini
yerine getirebilme olasılığını
değerlendirmelerine yardımcı olduğu ileri
sürülmektedir. Bu görüşe göre aynı zamanda,
finansal
tabloların kendi başlarına tam olmaları
gerektiği ve ek tablolara dayanılmasının
uygun olmayacağı ileri sürülür. Diğer bir
görüşe göre ise; Paragraf 28 (a)’da yer alan
gösterim şeklinin, taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değerinin borca ilişkin tüm
özellikleri taşımamasına rağmen, bir borç
bulunduğu izlenimi verebileceği ileri
sürülmektedir.
30. Paragraf 28 (c)’de belirtilen
gösterim şeklini savunan görüşe göre,
paragraf 28 (a) da belirtildiği şekilde
taahhüt edilen emeklilik faydalarının
aktüeryal
bugünkü değerinin sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıklar tablosuna
dahil edilmemesi ve dahası, paragraf 28 (b)
de belirtildiği şekilde dipnotlarda
açıklanmaması gerektiği ileri sürülür. Bu
yaklaşım, aktüerlerin
taahhüt edilen emeklilik faydalarının
aktüeryal
bugünkü değerini her zaman için yatırımların
piyasa değeri ile karşılaştırmadıklarını,
bunun yerine yatırımlardan elde edilmesi
beklenen nakit akışlarının bugünkü değerini
dikkate alabildiklerini iddia eder. Bu
nedenle, bu gösterim şeklini savunan
yaklaşım, bu tür bir karşılaştırmanın ilgili
aktüerin nihai
değerlendirmesini yansıtmayacağını ve bunun
yanlış anlaşılabileceğini ileri sürer. Bir
başka yaklaşım da; taahhüt edilen emeklilik
faydaları hakkındaki bilgilerin, bunların
miktarının belirlenip belirlenmediğine
bakılmaksızın, sadece, yeterli derecede
açıklamaların yapılabileceği ayrı bir
aktüer raporunda
yer alması gerektiğine inanır.
31. Bu Standart, taahhüt edilen
emeklilik faydalarıyla ilgili bilgilerin
ayrı bir aktüeryal
raporda açıklanmasını savunan yaklaşımı
benimser. Taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değerinin miktarlarının
belirlenmesine yönelik eleştirileri
reddeder. Dolayısıyla, Paragraf 28 (a) ve
28 (b)’de yer alan gösterim şekilleri ile,
taahhüt edilen emeklilik faydalarının
aktüeryal
bugünkü değerini gösteren bir
aktüer rapora
finansal
tablolarda atıfta bulunulması
ya da ilgili
finansal
tabloların söz konusu raporla birlikte
sunulmaları durumunda, Paragraf 28 (c)’de
yer alan gösterim şekli de bu Standart
kapsamında kabul edilir.
Tüm planlar
Plan varlıklarının
değerlemesi
32.
Emeklilik fayda
planına ilişkin yatırımlar gerçeğe uygun
değerleri ile gösterilir. Pazarlanabilir
menkul kıymetler açısından gerçeğe uygun
değer piyasa değeridir. Gerçeğe uygun
değerin tespit edilmesinin mümkün olmadığı
plan yatırımlarında, gerçeğe uygun değerin
neden tespit edilemediği açıklanır.
33. Pazarlanabilir menkul
kıymetlerin gerçeğe uygun değeri, menkul
kıymetlerin rapor tarihindeki değerinin ve
döneme ilişkin yatırım performansının en
kullanışlı ölçüm yöntemi olması nedeni ile
piyasa değeridir. Sabit itfa değeri olan ve
ilgili planın yükümlülüklerinin tamamını
veya belli bir kısmını karşılamak üzere
satın alınmış menkul kıymetler, itfasına
kadar sabit getirisi olduğu varsayımına
dayanarak en son itfa değeri ile
gösterilebilir. Plana ilişkin yatırımların
gerçeğe uygun değerinin tespit edilmesinin
mümkün olmadığı durumlarda; bir işletmenin
toplam sahipliği gibi, gerçeğe uygun değerin
neden kullanılmadığı açıklanır. Yatırımların
piyasa değerinin veya gerçeğe uygun
değerinin dışında bir değerle gösterildiği
durumlarda ise genellikle gerçeğe uygun
değer de açıklanır. Fonun faaliyetlerinde
kullanılan varlıklar, buna ilişkin olarak
uygulanabilen Standart hükümlerine göre
muhasebeleştirilir.
Açıklamalar
34. Tanımlanmış fayda planı veya
tanımlanmış katkı planı olup olmadığına
bakılmaksızın, emeklilik fayda planına
ilişkin finansal
tablolarda aşağıdaki hususlara da yer
verilir:
a) Sağlanacak faydalarda
kullanılabilecek net varlıklar değişim
tablosu;
b) Uygulanan önemli muhasebe
politikalarının özeti; ve
c) İlgili planın tarifi ve dönem
içerisinde plana ilişkin değişikliklerin
etkisi.
35. Emeklilik fayda planları
aracılığıyla hazırlanan raporlar,
uygulanabilmelerinin mümkün olması
durumunda, aşağıdaki hususları içerir:
(a) Aşağıdakileri açıklayan,
sağlanacak faydalarda kullanılabilecek net
varlıklar tablosu;
(i) Uygun olarak sınıflandırılmış
dönem sonu varlıklar;
(ii)
Varlıkların değerleme esasları;
(iii)
Sağlanacak faydalarda kullanılabilecek net
varlıkların %5’ini veya herhangi bir sınıf
veya türdeki menkul kıymetin %5’ini aşan bir
yatırıma ilişkin ayrıntılar;
(iv) İşveren
nezdinde yapılan yatırımların
ayrıntısı;
(v) Taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değeri dışındaki yükümlülükler;
(b) Aşağıdakileri gösteren,
sağlanacak faydalarda kullanılabilecek net
varlıklar değişim tablosu;
(i) İşveren katkıları;
(ii)
Çalışan katkıları;
(iii)
Faiz veya kâr payı gibi yatırım gelirleri;
(iv) Diğer gelirler;
(v) Fayda ödemeleri veya borçları
(örneğin emeklilik, ölüm ve sakatlık
yardımları ile defaten ödenen tutarları
içerecek detayda);
(vi)
Yönetim giderleri;
(vii)
Diğer giderler;
(viii)
Gelir üzerindeki vergiler;
(ix)
Yatırımların elden çıkarılmasından
kaynaklanan kâr ve zararlar ile yatırımların
değerindeki değişmeler;
(x) Diğer planlardan ve diğer
planlara yapılan transferler;
(c) Fonlama
politikasına ilişkin açıklama;
(d) Tanımlanmış fayda planları
açısından, ilgili plan şartlarında taahhüt
edilen faydalar esas alınarak şimdiye kadar
verilen hizmetler için cari veya öngörülen
maaş düzeyleri dikkate alınarak hesaplanan
taahhüt edilen emeklilik faydalarının
(kazanılmış ve kazanılmamış haklar
arasındaki ayrımı içerebilen)
aktüeryal
bugünkü değeri; bu bilgiler,
finansal
tablolarla bir arada yorumlanacak, bunlara
eşlik eden bir
aktüeryal raporda da yer alabilir; ve
(e) Tanımlanmış fayda planları
açısından, yapılan önemli
aktüeryal
varsayımlar ile taahhüt edilen emeklilik
faydalarının aktüeryal
bugünkü değerinin hesaplanmasında kullanılan
yönteme ilişkin açıklama.
36. Emeklilik faydasına ilişkin
planla ilgili bir rapor,
finansal
tabloların bir parçası veya ayrı bir rapor
şeklinde söz konusu planın bir tanımını
içerir. Anılan tanım aşağıdakileri
içerebilir:
(a)
İşverenlerin ve kapsanan çalışan gruplarının
isimleri;
(b)
Emeklilik faydalarından yararlanan
katılımcıların ve yararlanması uygun bulunan
diğer katılımcıların sayısı;
(c)
Planın türü (tanımlanmış katkı planı veya
tanımlanmış fayda planı);
(d)
Katılımcıların plana katkıda bulunup
bulunmadığını açıklayan bir not;
(e)
Katılımcılara taahhüt edilen emeklilik
faydalarının tarifi;
(f)
Planın her türlü sona erme koşullarının
belirtilmesi;
(g)
Raporun kapsadığı dönem boyunca (a) dan (f)
ye kadar sayılan hususlarda oluşan
değişiklikler.
Kullanıcıların
kolayca edinebileceği, ilgili planın
tanımlandığı diğer belgelere atıfta
bulunulması ve sadece sonradan ortaya çıkan
değişikliklere ilişkin bilgi verilmesi de
mümkündür.
Yürürlük tarihi
37. “-”
|
