1.10.2008 'den önce uygulama:

4-1(b) Kapsamında çalışan 1479 sayılı Kanununa tabii olanlardan mülga Ek 20 nci maddesine göre Sosyal güvenlik Destek Primi;

1479 sayılı yasa kapsamında yaşlılık aylığı bağlananlardan, 24 üncü maddenin (l) numaralı bendinde belirtilen çalışmalarına devam edenlerin veya daha sonra çalışmaya başlayanların, sosyal yardım zammı dahil tahakkuk eden aylıklarından, aylığın bağlandığı veya tekrar çalışmaya başlanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren, çalışmalarının sona erdiği ay dahil % 10 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilir.Aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilmesi gerekenlerden, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce aylık bağlananlar Kanunun yayımını, daha sonra tekrar çalışmaya başlayanlar ise çalışmaya başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren üç ay içinde Kuruma yazılı bildirimde bulunmak zorundadırlar. Bu süre içinde Kuruma yazılı bildirimde bulunmayanlardan sosyal güvenlik destek primi, gecikmeli bildirimde bulunulan veya Kurumca tespit edilen tarihe kadar 53 üncü maddeye göre hesaplanacak gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir. Birikmiş sosyal güvenlik destek primi ve gecikme zamlarının ödenmemesi halinde aylıklardan yapılacak kesintiler aylık tutarının % 25'ini geçemez.( 22/1/2004-5073/15 md)

1479 sayılı Kanunun dışında diğer kanunlarına göre(SSK,Emekli Sandığı,Banka ve Odalar,Borsalardan) yaşlılık ve malullük aylığı bağlananlardan, 24 üncü maddenin (I) numaralı bendinde belirtilen kapsamda çalışmaya başlayanlar, çalışmaya başladıkları ayı takip eden ay başından itibaren, çalışmalarının sona erdiği ay dahil, bu Kanunun 50 nci maddesine göre belirlenen on ikinci gelir basamağının %10'u oranında sosyal güvenlik destek primi öderler. Sosyal güvenlik destek primi ödemesi gerekenlerden bu Kanunun yayım tarihinden önce aylık bağlananlar Kanunun yayımını, daha sonra tekrar gerçek  veya  basit  usulde  gelir  vergisi  mükellefi  olanlar  ise  mükellefiyetin başladığı   tarihi   takip   eden  aybaşından   itibaren  üç  ay  içinde  Kuruma  yazılı  bildirimde bulunmak zorundadırlar. Bu süre içinde Kuruma yazılı bildirimde bulunmayanlar ile Kurumca tespit edilemeyenlerden sosyal güvenlik destek primi, 53 üncü maddeye göre hesaplanarak tahsil edilir.( 22/1/2004-5073/15 md)

Sosyal güvenlik destek primi ödenmiş süreler, bu Kanuna göre sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez, ödenen primler 39 uncu madde hükmüne göre toptan ödeme olarak iade edilmez ve bu sürelerle ilgili olarak 24/5/1983 tarihli ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaz.

Bu bağlamda 5510 sayılı yasadan önce Gelir vergisi mükellefleri ya da sermaye şirketi ortakları hakkında çalışmalarına devam edenlerin veya daha sonra çalışmaya başlayanların, sosyal yardım zammı dahil tahakkuk eden aylıklarından, aylığın bağlandığı veya tekrar çalışmaya başlanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren, çalışmalarının sona erdiği ay dahil % 10 oranında sosyal güvenlik destek primi kesiliyordu.1479 sayılı Kanunun 50 nci maddesine göre belirlenen on ikinci gelir basamağının %10'u oranında sosyal güvenlik destek primi ödemeleri gerekiyordu.

1.10.2008’den sonra uygulama:

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte 1479 sayılı Kanunun söz konusu ek 20 nci maddesi yürürlükte kaldırılmış olup; 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olanlardan yaşlılık aylığı almakta iken 4/1-(b) kapsamında çalışanların (tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar hariç) almakta oldukları aylıklarından 01.10.2008 tarihinden itibaren % 12 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilecek, bu oran yukarıda belirtildiği gibi her yıl Ocak ayında 1 puan artırılarak en son 2011 yılında % 15 olacaktır, kesilecek bu miktar ilgili yılın Ocak ayında 4/1-(b) kapsamındakilere ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacaktır.

506 sayılı Kanuna göre yaşlılık aylığı almakta iken, serbest avukat veya noter olarak çalışmalarını sürdürenler hakkında da aynı hükümler uygulanacaktır.

Bunlarda da sosyal güvenlik destek primi ödenmiş veya bildirilmiş süreler, Kanuna göre sigortalılık süresinden sayılmayacak, hizmet birleştirmesi kapsamına girmeyecek, bu primlerle ilgili olarak toptan ödeme yapılmayacak, ayrıca bunların da tercih hakları söz konusu olup, çalışmaya başladığı için yaşlılık aylığı kesilenler, istediklerinde tercihlerini sosyal güvenlik destek primine tabi olma yönünde, sosyal güvenlik destek primine tabi olanlar ise istediklerinde tercihlerini tüm sigorta kollarına tabi olma yönünde değiştirebileceklerdir.

-01/10/2008 tarihinden önce1479 sayılı Kanuna göre ise yaşlılık aylığı almakta olanlardan anonim şirketin kurucu ortağı olup yönetim kurulu üyeliği bulunmayan ve sosyal güvenlik destek primi kesilenlerden 01/10/2008 tarihinden sonra sosyal güvenlik destek primi kesilmeyecektir. (2009/37 Sayılı Genelge)

-5434 sayılı Kanuna göre emekli aylığı almakta iken 2008 yılı Ekim ayı başından önce serbest avukatlık ile noterlik mesleğini yapanlardan sosyal güvenlik destek primi kesilmeyecektir. (2009/37 Sayılı Genelge)

Değerlendirme:

1479 sayılı Kanuna tabi olanlar ve SSK,Emekli Sandığı,Diğer Sandıklardan emekli olanlar Gelir Vergisi veya Sermaye şirketi ortağı iseler 2004 yılından itibaren SGDP ödemek ile mükellef oldular.Bu mükellefliklerinde ise en yüksek 12’inci basamağın %10’unu geçmeyecek oranda destekleme primi alınacaktır.

Reform yasası ile 1.10.2008’den önce 1479 sayılı yasaya tabi olanlar yada 1479 sayılı yasaya  tabi olmadan diğer sosyal güvenlik kurumlarından yaşlılık aylığı alanlar gelir vergisi veya sermaye şirketi ortağı olurlarsa 2011 yılından itibaren %15 oranında SGDP ödeyeceklerdir.Ödeyecekleri miktar yılın Ocak ayında 4/1-(b) kapsamındakilere ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacaktır

1.10.2008’den sonra 12.Basamaktan alınan %10 SGDP oranı 24.Basmağa denk gelen %15 oranında SGDP olarak alınmaya başlanmıştır.

Genelde Küçük Esnaf ve Sanatkarlar bu uygulama sonucu elde ettikleri emekli aylıklarında 1.10.2008 tarihinden itibaren bir düşüş olmuştur.%10 kesinti %15 yükselmiş,12.Basamak tutarı olan emekli maaşı esas alınırken 24 basmağa esas olan emekli maaşı miktarı dikkate alınmıştır.

Bu da Bağ-Kur emeklilerinin reel gelirlerinde düşme demektir.

Reform ile A.Ş. kurucu ortakları yönetim kurulunda görev almayıp pay sahibi iseler SGDP ödemekten kurtuldular.

Hiçbir yasal gerekçeye dayanmadan 5434 sayılı Kanuna göre emekli aylığı almakta iken 2008 yılı Ekim ayı başından önce serbest avukatlık ile noterlik mesleğini yapanlardan sosyal güvenlik destek primi kesilmeyecek olması ise yasal olmayan bir uygulamadır. 

1.10.2008 tarihinden sonra İlk defa sigortalı Olanlarda Uygulama:

1.)1.10.2008 tarihinden sonra  ilk defa 4-1(a),(b),(c) bendi kapsamında sigortalı olup, yaşlılık aylığı alanlardan, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışmaya başlayanların, yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilir.

2.)Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışanlardan, sigortalılık faaliyetine son vermeyeceğini beyan ettikten sonra yazılı istekte bulunanlara yaşlılık aylığı bağlanır.

3.)Tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar hariç, almakta oldukları veya bağlanacak yaşlılık aylıklarının %15’i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilir. Yaşlılık aylığından kesilecek olan bu tutar, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılara ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamaz.

4.)Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olup, aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilen sigortalılardan ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi alınmadığından bunlara bu sigorta kollarından sağlanan yardımlar yapılmaz. Sosyal güvenlik destek primine tabi olanların primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilir.

5.)Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi faaliyete başladığı için Kanunun 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendine göre yaşlılık aylığı kesilenler, tercihlerini sosyal güvenlik destek primine tabi olma yönünde, sosyal güvenlik destek primine tabi olanlar ise tüm sigorta kollarına tabi olma yönünde değiştirebilirler.

6.)Kanunun 30 uncu maddesinin beşinci fıkrası gereğince tercih değişikliği talebinde bulunanların bu değişikliğe ilişkin talepleri, örneği Kurumca hazırlanacak sigorta kolu tercih bildirimi ile alınır. Bunlardan tüm sigorta kollarına tabi olmak isteyenlerin aylıkları, bildirimin Kurum kayıtlarına geçtiği tarihi izleyen ödeme dönemi başında kesilir. Sosyal güvenlik destek primine tabi olmak isteyenlerin aylıkları ise, bildirimin Kurum kayıtlarına geçtiği tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren Kanunun 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendi gereğince yeniden hesaplanmak suretiyle başlatılır.

1.10.2008 sonrası çalışmaya hayatına girenler için emekli maaşları düşük olacağından yıllar sonra SGDP çalışmalarında reel gelirleri düşecektir.

2011 yılı Ocak ayında zam miktarı enflasyon dikkate alınırsa %4 oranında zam yapılacağını düşünürsek;

Ocak Ayında En yüksek Bağ-Kur emekli  maaşı ortalama 2.240 TL civarında olacağından %15 oranında SGDP olarak 335,60 TL. ödeyeceklerdir.Temmuz ayında emekli maaşlarında artış olsa da Ocak ayı emekli maaşlarındaki rakam esas alınacaktır. Bu tutar tüm yıl boyunca uygulanacaktır.

Süresinde ödenmeyen SGDP için gecikme cezası ve faizi alınacaktır.

Hazırlayan

Vedat ilki

Ücretlendirme  İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı

Diğer makaleleri

-Çalışma Hayatında Yeni Bir Hizmet Sektörü

-4/(C) Geçici Personel’de Son Durum

-2011 Yılı SGK İdari Para Cezaları

-2011 Yılı ile ilgili katsayılar değişti

-2011 Yılında SGK Primlerinde Yapılan Değişiklikler

-Çalışma hayatında ibraname

-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç

-Sigortalıların kendilerini bildirmesi

-2011 Yılı Ücretlilerin  Hesap Pusulasında Kullanılacak Bordro’ya Esas Parametreler

-SSK ve Bağ-kur usulüne uygun tahsise hazırlamaya başvurmada emekli maaşı bağlanma süreleri...

-İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelikte Son Durum

-Günsüz işe girişlerde hizmet kazanımı

-Kayıtdışı çalıştırılanların tespitinde sigortalılık süresi

-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç

-Sigortalıların kendilerini bildirmesi