|
SERBEST MESLEK FAALİYETİ
ve KAZANCI
193 Sayılı
Gelir Vergisi kanunun 65’inci maddesinde, Serbest meslek
faaliyeti; “sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya
mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari
mahiyette olmıyan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi
sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.”
Şeklinde tanımlanmıştır.
Her türlü
serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest
meslek kazancı olduğu belirtilmiştir.
Buna göre
serbest meslek kazancının özellikleri aşağıdaki gibi
tarif edilebilir.
Ø
Serbest meslek faaliyetinde faaliyet,
kişisel sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılır.
Ø
Bir işverene tabi olarak yürütülmez.
Ø
Sermayeden ziyade şahsi çalışmaya,
bilimsel veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanır.
Ø
Serbest meslek faaliyetinin devamlılık
göstermesi gerekir.
SERBEST MESLEK KAZANCI SAYILAN HALLER
Bazı
faaliyetler, yukarıda sayılan serbest meslek
faaliyetinin özelliklerini taşımasa bile Gelir Vergisi
Kanunun 66'ncı maddesi tarafından serbest meslek kazancı
sayılmaktadır. Bu faaliyetler aşağıda sayılmıştır.
Ø
Gümrük komisyoncuları, bilumum borsa ajan
ve acentaları, noterler, noterlik görevini ifa ile
mükellef olanlar;
Ø
Bizzat serbest meslek erbabı tarifine
girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir araya
getirerek teşkilat kurmak veya bunlara sermaye temin
etmek suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek
kazancından hisse alanlar;
Ø
Serbest meslek faaliyetinde bulunan
kollektif ve adi şirketlerde ortaklar, adi komandit
şirketlerde komanditeler;
Ø
Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve
tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarî ve meslekî
işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları;
Ø
Vergi Usul Kanunu'nun 155'inci maddesinde
belirtilen şartlardan en az ikisini taşıyan ebe,
sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki
faaliyette bulunanlar
SERBEST MESLEK
KAZANCININ TESPİTİNDE HASILATTAN İNDİRİLECEK GİDERLER
Bir hesap dönemi
içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil
edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve
para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet
dolayısıyla yapılan
giderler
indirildikten sonra kalan farkın Serbest meslek kazancı
olduğu, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 67’nci maddesi
ile hüküm altına alınmıştır.
Aynı
kanunun Mesleki giderler başlıklı 68’inci maddesinde
serbest meslek kazancının tespitinde indirilecek
giderler sayılmıştır. Sözkonusu madde metnine göre
indirim konusu yapılacak giderler aşağıdaki gibidir.
Ø
Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame
ettirilmesi için ödenen genel giderler
Ø
Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş
yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi
ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı
Ø
Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve
ikamet giderleri
Ø
Mesleki faaliyette kullanılan tesisat,
demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için ayrılan
amortismanlar
Ø
Kiralanan veya envantere dahil olan ve
işte kullanılan taşıtların giderleri
Ø
Alınan mesleki yayınlar için ödenen
bedeller
Ø
Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal
ve hizmet alım bedelleri
Ø
Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla
emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları
ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar
Ø
Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame
ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri
ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar
Ø
Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun,
ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar
Serbest
meslek erbabları elde ettikleri serbest meslek
kazançlarından yukarıda yazılan giderleri indirim konusu
yapabilirler.
SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ BEYANI VE
BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILACAK İNDİRİMLER
Serbest
meslek erbabları ayrıca gelir vergisi matrahını tespit
ederken; gelir vergisi beyannamesi üzerinden aşağıda
yeralan indirimleri yapabilirler.
Ø
Beyan edilen gelirin % 10'unu (bireysel
emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta primleri için,
beyan edilen gelirin % 5'ini) ve asgarî ücretin yıllık
tutarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve
küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık,
sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta
primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı
payları.
Ø
Beyan edilen gelirin % 10'unu aşmaması şartıyla,
mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin
olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları.
Ø
Özürlü serbest meslek erbabların beyan
edilen gelirlerine, 31’inci maddedeki sakatlık
indirimine göre hesaplanan yıllık indirim. (Bu
indirimden bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan
serbest meslek erbabı da yararlanır.)
Ø
Yıllık toplamı beyan edilen gelirin %
5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler için %10'unu)
aşmamak üzere, Kamu kurumlarına makbuz karşlığı yapılan
bağış ve yardımlar.
Ø
Kamu kurumlarına bağışlanan okul, sağlık
tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli
yatak) kapasitesinden az olmamak üzere; öğrenci yurdu
ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve
rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan her
türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı.
Ø
Fakirlere yardım amacıyla gıda
bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara
bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak
maddelerinin maliyet bedelinin tamamı.
Ø
Kamu kurumları tarafından yapılan
kültürel harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü
bağış ve yardımların tamamı.
Ø
Yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör
spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için
% 50'si.
Ø
Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde
gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi
arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamalarının
tamamı indirim konusu yapılabilir.
BEYANNAME NE ZAMAN VERİLECEK ve NE ZAMAN
ÖDENECEK?
Mükellefler elde ettikleri serbest meslek kazançlarını
yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan ederler.
1 Ocak- 31
Aralık 2008 döneminde faaliyette bulunan serbest meslek
kazancı elde eden mükellef, bu dönemde elde ettiği
serbest meslek kazancını 2009 yılının Mart ayının
başından (1 Mart – 25 Mart) 25’inci günü akşamına kadar
verilecek yıllık beyanname ile beyan etmesi
gerekmektedir.
Mükellefler tarafından beyan edilen beyanname üzerinden
hesaplanan gelir vergisi, 2009 yılının Mart ve Temmuz
aylarında iki eşit taksitte ödenecektir.
Mahmut SUÇİÇEK
Vergi Denetmeni
mahmutsucicek@gmail.com
www.muhasebenet.net
www.vergisigorta.com
23.03..2009
Diğer makaleleri |
