|
GELİR VERGİSİNDE KÖKLÜ DEĞİŞİM
Gelir vergisi Kanunu
büyük çaplı değişikliğe uğruyor. Kentsel rantlara vergi
geliyor, zirai kazançların vergilendirilmesinde stopaj
uygulaması yaygınlaştırılıyor, esnaf muafiyeti
genişletiliyor, aralarında taksicilerin de bulunduğu
meslek grupları için her ilçede özel komisyonlarca
yıllık kazanç tespiti öngörülüyor.
Vergi kayıp ve kaçağına karşı da yeni güvenlik
müesseseleri devreye sokuluyor.
Alınan bilgiye göre, daha önce Vergi Konseyi
koordinatörlüğünde Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir
Politikaları Genel Müdürlüğü temsilcilerinin de
katılımıyla hazırlanan yeni Gelir Vergisi Taslağı,
Maliye Bakanlığınca değerlendirilmeye alındı.
Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel
Müdürlüğü bürokratları, 90 madde dolayındaki taslağı
madde madde ele alarak, son kez gözden geçiriyor. Son
kararı Bakanlığın vermesi istenen maddeler de
düzenleniyor.
Kentsel
rantlara vergi
Gelir vergisini daha basit ve güncel hale getiren
taslak, menkul kıymet araçlarındaki vergi rejimini aynen
koruyor. Ancak kentsel rantlar, tarım kesiminin ve
esnafın vergilendirilmesi, gider bildirimi ve diğer
güvenlik müesseseleri konularında radikal değişiklikler
içeriyor.
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın da görüşleri
doğrultusunda son şekli verilecek olan Gelir Vergisi
Taslağı ile getirilmesi öngörülen bazı düzenlemeler
şöyle:
-Kentsel rantlara vergi: Gayrimenkuldeki değer artışı
kazancındaki 5 yıllık sınır 10 yıla çıkarılıyor. Ancak
değer artış kazancının enflasyondan arındırılması
uygulamasına son veriliyor. Bunun yanı sıra, 1. yıldan
itibaren 10 yıla kadarki süreçte kademeli bir vergileme
getiriliyor.
Buna göre, edindiği gayrimenkulü 1 yıl sonra satan, elde
ettiği rant gelirinin yüzde 10'unu düşecek, geri kalan
yüzde 90'ı için beyanda bulunup, vergi ödeyecek.
Gayrimenkulünü 2. yılda satanlar değer artış kazancının
yüzde 20'sini düşüp, yüzde 80'inin vergisini verecek.
Vergiden düşülen tutar 3. yılda yüzde 30, 4. yılda yüzde
40, 5. yılda yüzde 50, 6. yılda yüzde 60, 7. yılda yüzde
70, 8. yılda yüzde 80, 9. yılda da yüzde 90 olacak.
Böylece, 1 yıl içinde elden çıkarılan gayrimenkulden
elde edilen değer artış kazancının yüzde 90'ı, 9. yılda
ise yüzde 10'u vergilendirilecek.
10 yıl sonra satılan
gayrimenkullerde ise rant geliri ne olursa olsun, gelir
vergisi ödenmeyecek.
Kentlerde imar değişiklikleriyle metro, yol ve alışveriş
merkezi gibi etkenler sonucu yüksek tutarlarda
gayrimenkul rantı olduğunu belirten bir Maliye
yetkilisi, ''Bunların vergilendirilmesi gerekiyor. Bizim
yaptığımız da kademeli yapıyla adil bir vergileme
gerçekleştirmek. Kişi diyelim 100 bin YTL'ye edindiği
bir ev ya da arsayı, 2 yıl sonra 150 bin YTL'ye sattı.
Bunun yüzde 20'sini düşecek. Geri kalan yüzde 80'i için
beyanname verip, normal tarifeden gelir vergisi
ödeyecek'' dedi.
Taksilere yazar
kasa
-Esnaf muafiyeti genişletilecek ve halen basit usule
tabi olan küçük esnafın bir bölümü de bu muafiyetten
yararlanacak ve bu şekilde vergi dışı kalacak.
Aralarında taksicilerin de olduğu bazı meslek grupları
için her ilçede, esnaf odaları, Vergi Dairesi Başkanlığı
ve Defterdarlıklar ile diğer kesim temsilcilerinden
oluşan özel komisyonlar oluşturulacak. Bu komisyonlar,
her yıl ekonomik şartlar ve yıpranma gibi çeşitli
unsurları da dikkate alarak, ilgili meslek grupları için
yıllık kazanç tespit edecek. Bu kazanç üzerinden de
vergi alınacak.
Getirilecek
hadlerin üstünde cirosu bulunan esnaf ise gerçek usule
geçirilecek.
Maliye Bakanlığı, taksiciler için farklı yöntemler
üzerinde de duruyor. Alınan bilgiye göre, Türkiye
Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu, bundan bir süre
önce Maliye Bakanlığına, ''Taksilerimiz çok eskidi.
Ticari taksilerde ÖTV'yi sıfırlayın. Biz de
taksilerimizi yenileyelim'' talebiyle geldi. Bakanlığın
buna yanıtı, ''Tamam, biz ticari taksilerde ÖTV'yi
sıfırlayalım. Ama siz de, taksilere yazar kasa takın''
oldu. Başlangıçta bu öneriye sıcak bakan federasyon
yetkilileri, daha sonra buna itiraz etti ve taksilerin
topluca yenilenmesi olayı da öylece kaldı.
Maliye Bakanlığı, yeni vergi düzenlemeleri sırasında,
yıllık kazanç tespiti alternatifinin yanı sıra,
taksilere yazar kasa takılması konusunu da gündemde
tutuyor. Taksicilere ''ÖTV sıfırlamasına karşı yazar
kasa'' önerisinin yenilenebileceği belirtiliyor.
Taksicilerle ilgili vergileme rejiminin de görüşmeler
sonrasında netleşeceği ifade ediliyor.
Lüks yaşama
''Nasıl finanse ettin?'' sorusu
-Vergi kayıp ve kaçağıyla mücadeleye dönük yeni güvenlik
müesseseleri devreye giriyor. ''Nereden Buldun'' ve
''Hayat Standardı''nın kaldırılmasıyla vergi güvenlik
müesseselerinden yoksun kalan vergi mevzuatının yeni
Gelir Vergisi Kanunuyla yeni oto kontrol sistemlerine
kavuşturulması öngörülüyor.
Bu çerçevede gider bildirimi, asgari gayri safi hasıla
ve ortalama kar haddi gibi güvenlik müesseselerinin
uygulamaya konulması planlanıyor.
Lüks hayata, ''Bunları nasıl ve neyle finanse ettin?''
sorusunun sorulacağı gider bildiriminde, yıl içindeki
harcamalar, o yıla ilişkin belan edilen gelirle
karşılaştırılıyor. Geliri düşük, harcaması fazla olandan
da açıklama isteniyor.
''Nereden Buldun''dan farklı olarak, servet yerine
harcamanın sorgulanacağı gider bildiriminde, kredi kartı
dahil yüksek harcaması olanlardan, sık sık yurt dışına
gidenlerden, 5 yıldızlı otellerde kalanlardan, buralarda
düğün yapanlardan, özel hizmetçisi, yatı ve uçağı
olanlardan, beyan ettiği gelir ile yaşam standardı
arasında büyük fark bulunanlar, gösterdikleri gelir ile
bu tür yaşamı nasıl devam ettirebildiklerini izah
edecek.
Asgari gayri safi hasılayla işletmelerin belli dönemdeki
hasılatına göre, bir yıllık tahmini hasılata ulaşılıyor
ve kar marjının düşülmesinin ardından, bu hasılata uygun
beyanda bulunulup bulunulmadığına bakılıyor.
Ortalama kar haddinde ise aynı sektörde faaliyet
gösteren firmaların satış miktarına göre ortalama kar
oranları hesaplanıyor ve buradan hareketle beyanlar
karşılaştırılıyor.
-Zirai kazançlar: Taslakla tarım kesimindeki vergi yükü
ağırlaştırılmadan, stopaj uygulaması yaygınlaştırılıyor.
Bu şekilde defter tutma yükümlülüğünün kapsamı
daraltılıyor. Çiftçinin sattığı ürün karşılığında vergi
ödesin, ödemesin makbuz alması zorunlu kılınıyor.
Vergi oranları
Bu arada Vergi Konseyi, taslak çalışmaları sırasında
gelir vergisi dilim ve oranlarının yeniden
düzenlenmesini istedi.
Konsey, halen yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak uygulanan
oran sayısının Avrupa Birliği (AB) ve Ekonomik İşbirliği
ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) genelinde olduğu gibi 2 ya
da 3'e indirilmesini talep etti. Yeni oranların da yüzde
10 ile 25 arasında belirlenmesini önerdi.
Ancak, taslakta oranlarla ilgili herhangi bir
değişikliğe yer verilmedi. Oranların taslak
çalışmalarında en son ele alınacak konu olduğuna işaret
eden Maliye Bakanlığı yetkilileri, bu konuda şu
değerlendirmede bulundular:
''Sayın Bakanımız da, bütçe olanakları ölçüsünde oran
indirimine sıcak bakıyor. Kurumlar vergisinde indirim
daha kolaydı. Çünkü daha dar bir kesime hitap ediyor.
Oysa gelir vergisi çok geniş bir alanı ilgilendiriyor.
Biz, gerek Bakanlıktaki son değerlendirmeler, gerekse
Taslağın Başbakanlık ve Meclis'te ele alınması süreci
için oran değişiklikleri için de alternatifler
belirleyeceğiz. Bunların her birinin getirisini ve
götürüsünü hesaplayacağız. Gelir vergisinde oran
değişikliği, tamamen siyasi otoritenin vereceği bir
karar. Biz, bunun rakamlarını masaya koyarız, kararı
onlar verir.''
Kaynak:M.Yenigün
18.09.2008 |
