|
Yatırım indirimi geri geliyor, büyük
yatırıma sıfır
vergi
Hükümetin hazırlıklarını
sürdürdüğü yeni teşvik sisteminde 2006 yılında
kaldırılan yatırım indirimi geri geliyor. 3 ayaklı
uygulanacak sistemde 200 milyon dolar ve üstü
yatırımlara yüzde 100 yatırım indirimi sağlanacak.
Hükümet, 2008 yılı sonrasında uygulanacak yeni teşvik
sisteminde yatırım indirimini yeniden hayata geçirmeye
hazırlanıyor. Yatırım indiriminin temelini oluşturacak
teşvik sistemi, "büyük, sektörel ve bölgesel" yatırımlar
şeklinde 3 ayaklı olacak. 200 milyon dolar alt sınır
getirilen büyük yatırımlara yatırım indirimi yüzde 100
olarak uygulanacak.
Hükümet, 2008 yılından sonra uygulayacağı yatırım teşvik
modelini de tartışmaya açtı. Bir süredir ekonomi
bürokrasisi tarafından tartışılan yeni model, ekonomi
çevrelerinde ise "geçmişe dönüş" olarak
değerlendiriliyor. İlk olarak 1963'te kanunlarına giren
ve kaldırıldığı 2006'ya kadar çeşitli şekillerde
uygulanan yatırım indirimi modelinde özel sektörün
kazancının bir kısmından vergi alınmıyordu. Hazine
Müsteşarlığı'nın halen çalışmalarını yürüttüğü yeni
model "yatırım indirimi" üzerine kurulu olacak. Bilgi
veren bir kaynak temelin yatırım indirimi olacağını,
ancak SSK primlerinde indirim, enerji teşviki, kredi
faizlerinde indirim gibi birtakım ek unsurların da
uygulanacağını belirtti.
Yeni modelle birlikte, özellikle büyük yatırımlara da
yüzde 100 oranında yatırım indirimi verilmesi
öngörülüyor. Büyük yatırım sınırının 200 milyon dolar
olduğu belirtiliyor. Yetkili, çeşitli sektörler için
değişen rakamların da büyük yatırım için alt sınır
oluşturabileceğini kaydetti.
Bunun yanı sıra "seçilen 10 sektörün ve 10 ilin yatırım
indirimi" temel alınarak teşvik edilmesi de
tartışılıyor. Sistemi anlatan kaynaklar, "belli
sektörlere belli bölgelerde yatırım yapıldığında teşvik
unsurlarının devreye gireceğini, bunun yanı sıra belli
sektörlerin ve belli bölgelerin özel olarak teşvik
edileceğini" belirtti. Şu anda bu sektör ve bölgelerin
belirlenmesi için çalışmalar sürüyor.
43 yıl uygulanıp kaldırılmıştı
Yatırım indirimi "gerçekleştirilecek yatırımların belli
bir yüzdesine tekabül eden kazancı, Gelir veya Kurumlar
Vergisi'nden istisna etme" olarak biliniyor. Bu şekilde
yatırımın net maliyeti düşürülüyor ve yatırım teşvik
edilmiş oluyor. Yatırım indirimi sistemi 1963 yılında
ilk kez yürürlüğe girdi, daha sonra da pek çok
değişikliğe uğradı. Bu değişikliklerin önemli bir
kısmını indirimden yararlanacak en az yatırım
tutarlarının küçük ve orta ölçekli yatırımlar aleyhine
artırılması, yatırım indirimi belgesiyle ilgili
bürokratik işlemlerin değiştirilmesi gibi düzenlemeler
oluşturdu. Temel olarak yatırım indirimi gelişmiş
bölgelerde yüzde 30, diğer bölgelerde yüzde 60,
kalkınmada öncelikli bölgelerde ise yüzde 100 olarak
uygulanırken özel önem taşıyan sektörlere de yatırım
indirimi yapılıyordu. Proje bazında farklı oranlarda
yatırım indirimi uygulanması da bir dönem tartışıldı.
2003 yılında 4842 sayılı kanunda yapılan değişiklikle
ise yatırım indirimi yeniden düzenlendi ve indirim
istisnası teşvik belgesi olmaksızın otomatik işler hale
getirilerek yüzde 40 olarak belirlendi. İndirimde
bölgesel ve sektörel ayrımlara da son verildi. Ancak
2006 yılı itibariyle "yatırım indirimi" tamamen kalktı.
49 ilde teşvik yıl sonu bitiyor
29 Ocak 2004'te Meclis'te kabul edilen "5084 sayılı
Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"la, halen 49 ilde
uygulanan teşvik sistemi devreye girdi. Bu kapsamda,
2001 için belirlenen fert başına gayri safi yurtiçi
hasıla tutarı 1500 dolar veya daha az olan illerle, daha
önce kapsama alınan 36 ilde yapılacak yatırımlara teşvik
verilmesi öngörüldü. Toplam 49 ilde uygulanan yasayla
"Gelir Vergisi stopajı, sigorta primi işveren hissesi,
bedelsiz yatırım yeri tahsisi, enerji desteği" halen
uygulanıyor. Söz konusu yasanın uygulaması, bu yıl
bitiyor.
YENİ TEŞVİK SİSTEMİ NASIL İŞLEYECEK
* Büyük yatırımlar, sektörel ve bölgesel olarak 3
ayaklı.
* Teşvikin temelini yatırım indirimi oluşturacak.
* 10 sektör ve 10 il seçilerek yatırım indirimi
verilecek.
* Bu sektörlerin belirlenen illere yatırımı teşvik
edilecek.
* SSK prim ve kredi faiz indirimi ile enerji teşviki de
verilecek.
|
Teşvikli yatırımlar (milyon YTL) |
|
2003 |
23.477 |
|
2004 |
20.28 |
|
2005 |
24.234 |
|
2006 |
22.681 |
|
2007 |
25.861 |
|
İstihdam (kişi) |
|
2003 |
177.457 |
|
2004 |
166.357 |
|
2005 |
178.797 |
|
2006 |
122.69 |
|
2007 |
133.074 |
|
Teşvikli yatırımların
dağılımı (%) |
İmalat
|
60,3 |
|
Hizmetler |
27,2 |
|
Madencilik |
5,5 |
|
Enerji |
4,3 |
|
Tarım |
2,6 |
TEŞVİKTE BATI KAZANDI DOĞU
KAYBETTİ
Yürürlükte olan teşvik yasası ise Batı illerinin atılıma
geçmesini sağladı. Batı illerindeki sanayi ve ticaret
odası temsilcileri hükümetin çalışmalarını sürdürdüğü
yeni yasadan Doğu illerini ön plana çıkaracak teşvikler
uygulamasını istedi. Referans'ta yer alan haberde Düzce
Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Metin Büyük, "Biz
yükümüzü aldık. Yatırımlar artık Doğu illerine
kaydırılmalı" derken, Afyon Ticaret ve Sanayi Odası
Başkanı Melih Yurter ise, "Sanayi envanteri çıkarılırsa,
gelişmiş bölgelerde gereksiz yere verilen teşviklerin
önüne geçilir, Doğu'ya yatırımın önü açılır" demişti.
Enerji desteğinden 15 Doğu ili hiç yararlanmazken, en az
teşvik yapan il Tunceli olmuştu
Hacer Boyacıoğlu | Haber
26.03.2008 |
