|
Bağ-Kur'da da artık engelli emekliliği
var,
ısrarcı olun
Otuz beş yaşımdayım, son 9 yılı
Bağ-Kur olmak üzere toplam 11 yıllık primim var. Yüzde
40 da sakatlık raporum var. Bağ-Kur'dan malûlen emekli
olamadığım için SSK'ya geçmeyi düşünüyordum.
Ama bir yazınızda bunun Bağ-Kur'da da başladığını
yazdınız. SSK'ya geçeyim mi yoksa Bağ-Kur'dan da emekli
olabilir miyim ve ne kadar daha prim yatırmalıyım? H.Ö.
Kayseri
Bağ-Kur'lu engelliler de (özürlü) artık SSK'lılar gibi
erken emekli olabilecek. Ama bunu Bağ-Kur (yeni adıyla
SGK) memurlarına anlatmak oldukça zor. Birçok okurumuz
konuya ilişkin dilekçelerini Bağ-Kur'un almadığından
şikâyetçi. Aslında dilekçe almamak başlı başına bir suç,
ama bunu dinleyen de pek yok. Bu sebeple dilekçe verme
konusunda ısrarlı olun. 'Bu iş olmaz' demelerine
inanmayın, dialekçeleri alıp, altına 'olmaz' diye
yazarak imza atsınlar.
Konuya gelince, daha önce bu köşeden 18 Ekim 2008 günü
demiştik ki, 'Özürlü Bağ-Kur'lu da artık SSK'lı gibi
erken emekli olacak'. Gerçekten de 5510 sayılı Sosyal
Sigortalar Kanunu'nun ana hükümleri 1 Ekim 2008'de
yürürlüğe girdi. Bu tarihten itibaren 2 kesimin yüzü
güldü: İlki işverenler diyebileceğimiz Bağ-Kur'lular,
ikincisi ise Bağ-Kur'lu engelliler.
Engellilerin TBMM'deki temsilcisi Lokman Ayva'nın
gayretleri ile bu konuda bir nebze olsun norm-standart
birliği sağlanabildi. Çünkü, 30 Eylül 2008'e kadar
SSK'lı engelliler erken emekli olabilirken, Bağ-Kur
özürlülerine bu hak tanınmamıştı. Söz konusu hak artık
Bağ-Kur'lu engelliye de verildi.
Bağ-Kur'lularda ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce
malûl (en az yüzde 60 vücut fonksiyon kaybı ve fazlası)
olduğu için malûllük aylığı bağlanmayanlar, çalışma gücü
kaybı yüzde 40 ila 59 arasında olanlar, 1 Ekim 2008'den
sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki
şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan özürlü
emekliliğinden yararlanabilecek.
İsteğe bağlı prim
öderseniz emekli aylığınız azalabilir
31.1.2009 günü işten çıkarıldım. Toplam 8 bin 409 günüm
var. Yaş olarak Mart 2010'da emekli olabileceğim. Acaba
o güne kadar isteğe bağlı sigorta primini de orta
düzeylerden ödesem emekli aylığıma faydası olur mu?
Cemal
Prim sayınızı belirtmişsiniz ama ücret düzeyinizi
yazmamışsınız. SSK'da emekli aylığı, ortalama aylık
gelir ile aylık bağlama oranının çarpımı kadardır.
Ortalama aylık gelir de basit olarak 1990 yılından
sonraki yıllarınızın (güncellenmiş) ortalamasıdır. Aylık
bağlama oranı da prim ödeme gün sayınız ile belli
edilir. Şayet, 1990 yılından bugüne kadar geçen yaklaşık
19 yıllık süreçteki ortalama aylık kazancınızdan daha
düşük düzeyde prim öderseniz emekli aylığınızı
azaltabilirsiniz. Bu sebeple prim ödeyecekseniz
ortalamanızı düşürmeden ödeyin, ama bu ödeme asla aylık
1.800 lira gelirden (isteğe bağlı için yüzde 32 prim
oranıyla aylık 576 prim tutarından) az olmasın. Yoksa
her ay prim ödedikçe emekli aylığınız düşer veya artmaz.
Kıdem tazminatı tavanı
2.260 liradır
1.7.1986'da SSK girişim var. 27.2.1987'de ise Bağ-Kur
başlangıcım oldu. 27.2.2004 günü ise sona erdi ve
yeniden SSK'ya geçtim. Halen SSK sürem devam etmekte ve
1.662 gün SSK primim var. 17 yıl Bağ-Kur hizmetim
bulunuyor. Ayrıca 20 ay askerlik borçlanmasını ödedim.
Doğum tarihim 22.01.1963. Buna göre ne zaman emekli
olabilirim? Ayrıca şu an özel sektörde 3 yıldır aynı
işyerinde çalışmaktayım. Eğer işveren tarafından işten
çıkartılırsam alacağım tazminat ne kadardır? İsmi mahfuz
Verdiğiniz bilgilere göre, 27.2.2004 günü sona eren
Bağ-Kur'dan sonra SSK'ya en az 1.260 gün (3,5 yıl) prim
ödemek şartıyla SSK'dan 49 yaşında, yani 22.1.2012'den
sonra emekli olursunuz. Şayet askerliğinizi 1.7.1986 SSK
başlangıcından evvel yapmışsanız bu kere başlangıcınız,
borçlanıp-ödediğiniz 20 ay kadar geriye götürülür ve
1.11.1984 olur ki, emekli yaşınız 48'e (22.1.2011) iner.
Son 3 yıldır çalıştığınız işyerinden işveren tarafından
çıkartılırsanız veya siz (SGK'dan kıdem tazminatı
alabilir yazısı alarak) kendiniz çıkarsanız son brüt
ücretinizin 3 katı kadar kıdem tazminatı alırsınız.
Fakat bu tazminatın yıllık tavanı 2.260 liradan çok
olamaz. Yani 3 yıllık kıdem tazminatınız asla 6.780
lirayı aşamaz.
Okur sorularına kısa cevaplar
İ.E.: Müteveffa (ölmüş) emekli öğretmen babası üzerinden
yetim aylığı alan nişanlınız, evlendiği takdirde yetim
aylığı kesilecek. Talep etmesi halinde ise yetim
aylığının 24 katı kadar çeyiz yardımı alabilir. Ancak,
SGK bunu size 12 katı olarak verecektir. İtiraz edip 24
katı olarak talep ediniz, talebinize olumlu cevap
vermezlerse bu durumda İş Mahkemesi'nde dava açın.
Parayı, nikâh yaptıktan sonra nikâh cüzdanınızla
birlikte SGK'dan talep edeceksiniz.
İ.D.: 1.3.1959 doğumlu amcanız 1.6.1973 SSK başlangıcı
ile 446 gün prim ödedikten sonra 1.7.1982'de memur
olmuş. 5 yıl, 2 aydan sonra yeniden başladığı SSK'da
şimdilik 540 gün primi var. Bu durumda ödediği 600
günlük askerlik süresini de dikkate alırsak,
memuriyetten sonra 540 gün olan SSK prim ödeme süresini
1.260 güne tamamlamak şartıyla 55 yaşında, yani 1.3.2014
günü en az 3.600 gün sayısı ile emekli olacak.
N.U.: 1.1.1944 doğum tarihiniz ve 1970 yılı sosyal
güvenlik başlangıcı ile var olan 2.361 gününüzü 3.600
güne tamamladığınızda SSK'dan emekli olursunuz. Ancak,
dikkat ediniz; 1.10.2008 gününden sonra isteğe bağlı
prim ödemelerinde asla 3 yıl, 5 ayı geçmeyiniz.
ZİYA PERVER
Zaman/14.02.2009 |
