|
Şirketler hangi harcamaları vergiden düşebilir?
Kurumlar Vergisi beyannamesinin
verilme süresi bu hafta başlayacak. Şirketler 27 Nisan
Pazartesi akşamına kadar 2008 yılı gelir ve giderlerini
karşılaştırarak safi kazançlarını mükellefi bulundukları
vergi dairesine beyan edecek.
Hesaplanan vergiyi de ay sonuna kadar ödeyecekler.
Bilindiği gibi Gelir Vergisi Kanunu'nda ticari kazancın
tespitinde gelirin elde edilmesi için yapılan
harcamaların gider olarak kabul edilmesi kuralı,
Kurumlar Vergisi için de geçerli. Şirketler sene
içerisinde mal alımı, taşıma, personel, enerji,
kırtasiye vb. için yaptığı birçok gideri defterlerine
nakleder ve gelir toplamından bu giderleri düşer.
Bir de sene içerisinde iş ile ilgili olmayan bazı
harcamalar vardır. Bunlar her ne kadar şirket kasasından
çıkan para ile finanse edilse bile vergi kanunları bu
harcamaları gider olarak kabul etmediğinden vergi
matrahının tespitinde azaltıcı bir etki göstermez. Dönem
içerisinde ticari kârın tespiti için gider olarak
yazılmış olsalar bile, bu harcamaların beyannamede
kanunen kabul edilmeyen gider olarak ve mali kârın
tespitinde sanki bir gelirmiş gibi dikkate alınması
gerekir. Ancak vergi kanunları da topluma faydalı olduğu
düşünülen bazı olumlu harcamalardan bir noktaya kadar
uzak kalabilmiştir. Gelir Vergisi'nde olduğu gibi
Kurumlar Vergisi'nde de yıl içerisinde gider olarak
kabul edilmese bile beyanname üzerinde kısmen veya
külliyen indirilmesi kabul edilen bazı harcamalar
bulunuyor. Bazı sektörlerin gelişmesi, eğitim, kültür ve
spor etkinliklerinin yaygınlaşması ve yeni ürünlerin
geliştirilmesi gibi birçok sebeple getirilen bu uygulama
vergi gelirlerini azaltmış gibi görünse de topluma ciddi
manada katkı sağlayıcı etki gösterir. Çünkü şirketler ve
büyük kuruluşların topluma faydalı harcamalar yapma
isteği bu şekilde teşvik edilir. Ayrıca bu sayede
firmanın ismi de duyurulmuş ve bir nevi reklam yapılmış
oluyor. Bu harcamaların en önemli özelliği,
vergilendirilecek bir kazanç olması halinde beyanname
üzerinde indirime konu olabilmeleri. Yani yeterli kazanç
yoksa bu harcamalar indirilemiyor ve sonraki yıla
devredilemiyor.
Ar-Ge iki defa gider yazılabiliyor
Bu indirimlerden en önemlisi, işletmelerin kendi
bünyelerinde gerçekleştirdikleri özellikle yeni
teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve
geliştirme (Ar-Ge) harcamalarıdır. Bu tür harcamaların
en önemli özelliği yıl içerisinde gider yazılabildiği
veya amortisman ayrılabildiği gibi beyannamede tekrar
indirim konusu yapılabilmesi. Ayrıca matrahın yetersiz
olması sebebiyle ilgili dönemde indirim konusu
yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devreder.
Ar-Ge harcamalarının bu kapsamda değerlendirilebilmesi
için işletmelerin ayrı bir Ar-Ge departmanı kurmaları
zorunlu. Sponsorluk harcamaları da beyanname üzerinde
indirilebilir. Sponsorluk harcamaları, ticari kazancın
elde edilmesi ile doğrudan ilişkili olmayan veya
ilişkisi ölçülemeyen, sosyal amacı öne çıkan harcamalar
olup reklam harcamalarından farklılık arz eder. Vergi
kanunlarının kabul ettiği sponsorluk harcamaları spor
alanlarında yapılanlardır. Buna göre Gençlik ve Spor
Genel Müdürlüğü'nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve
Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk
harcamalarının; sözü edilen kanunlar uyarınca tespit
edilen amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor
dalları için % 50'si Kurumlar Vergisi matrahının
tespitinde, beyan edilen kurum kazancından
indirilebilir. Profesyonel spor dalları için yapılan
harcamanın yarısının indirime konu edilmesi şirketleri
dolambaçlı yollara itebiliyor.
Bazı şirketler sponsorluk harcamasını reklam gibi
göstererek veya profesyonel kulüplerle yapılan
sponsorluk anlaşmasını amatörlerle yapılmış gibi
göstererek, tüm harcamayı indirim konusu yapıyor. Bu
kanuna karşı hile anlamına gelir ve tespiti halinde ağır
müeyyidelerle karşılaşılabilecek bir durumdur. Şirket
yöneticilerinin buna dikkat etmesi gerekir. Sponsor olan
kurumun adının anılması şartıyla, resmi spor
organizasyonları için yapılan saha, salon veya tesis
kira bedelleri, sporcuların iaşe, seyahat ve ikamet
giderleri, spor malzemesi bedeli, Gençlik ve Spor Genel
Müdürlüğü'nün uygun göreceği spor tesisleri için yapılan
ayni ve nakdi harcamalar, sporcuların transfer
edilmesini sağlayacak bonservis bedelleri, spor
müsabakaları sonucuna göre sporculara veya spor
adamlarına prim mahiyetinde ayni ve nakdi ödemeler gibi
harcamalar sponsorluk harcaması olarak
değerlendiriliyor.
Bağış ve yardımlar da vergi indirimine tabi
Bağış ve yardımlar da beyanname üzerinden indirilebilen
diğer bir harcamadır. Bağış ve yardımların bazılarının
tamamı indirilebilirken bazıları da kazancın yüzde 5'i
ile sınırlı olarak indirim konusu yapılabiliyor. Genel
ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine,
belediyelere, köylere, Bakanlar Kurulu'nca vergi
muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan
dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme
faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz
karşılığında yapılan bağış ve yardımlar; o yıla ait
kurum kazancının % 5'ine kadar olan kısmı, Kurumlar
Vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum
kazancından indirim konusu yapılabilir. İndirilemeyen
kısım sonraki seneye devredilemez. Öte yandan genel ve
özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine,
belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi
ve yüz yatak kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci
yurdu, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım
ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan
harcamaların tamamı indirim konusu yapılabilir. Bu
tesisler bizzat inşa edilmezse de inşası için yukarıda
belirtilen kamu kuruluşlarına yapılan her türlü bağış ve
yardımlar ile mevcut okul, sağlık tesisi ve öğrenci
yurtları ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi,
bakım ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyetlerini
devam ettirebilmeleri için yapılan nakdi ve ayni bağış
ve yardımların da tamamı beyanname üzerinde indirime
konu edilebiliyor.
Ahmet Yavuz
Zaman/30.03.2009 |
