|
ÖZELGE (MÜKTEZA) UYGULAMASINDA YENİ
DÖNEM
I-GİRİŞ
Mükellefler, Vergi Usul Kanunun yürürlüğe girmesinden bu
yana kendileriyle ilgili vergi durumları ve vergi
uygulamalarında karşılaştıkları açık olmayan, tereddütlü
konularda Maliye Bakanlığından izahat, görüş
isteyebilmektedirler. Bu konudaki uygulama, adı geçen
kanunun 413’üncü maddesindeki hükümle, bu hükümde yer
alan yetkiye dayanılarak düzenlenen 188 seri nolu Vergi
Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan açıklamalara göre
yapılmaktaydı.
6009 sayılı kanunla Vergi Usul Kanununda yeni bir kısım
düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerden bir kısmı
vergi sisteminde yeni dönemler açmıştır. Bunlardan biri
de özelge sisteminde yapılan düzenlemedir. Özelge
sisteminde yeni dönem, anılan kanunun 413’üncü
maddesinin başlığıyla birlikte tamamen değiştirilmesiyle
ve bu hükmün yürürlük tarihi olan 1 Ağustos 2010
tarihinde başlamıştır.
Bu yazımızda özelge sisteminde getirilen yeni sistemin
ana unsurlarına değinilecektir.
II-KANUN MADDESİ HÜKMÜ
6009 sayılı kanunun 15’nci maddesiyle Vergi Usul Kanunun
413’üncü maddesinde 1 Ağustos 2010 tarihinden geçerli
olmak üzere değişiklik yapılmıştır. Yeni hüküm aşağıda
gösterilmiştir.
“Mükellefler, Gelir
İdaresi Başkanlığından veya bu hususta yetkili
kıldığı makamlardan, vergi durumları ve vergi
uygulaması bakımından müphem ve tereddüdü mucip
gördükleri hususlar hakkında yazı ile izahat
isteyebilir.
Gelir İdaresi Başkanlığı,
kendisinden istenecek izahatı özelge ile
cevaplandırabileceği gibi, aynı durumda olan tüm
mükellefler bakımından uygulamaya yön vermek ve açıklık
getirmek üzere sirküler de yayımlayabilir.
Sirküler ve özelgeler,
Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde, Gelir İdaresi
Başkanı veya tevkil edeceği bir başkan yardımcısının
başkanlığında en az üç daire başkanından müteşekkil bir
komisyon marifetiyle oluşturulur.
Söz konusu komisyonda
oluşturulmuş sirküler veya özelgeler ile konu, kapsam ve
ilgili olduğu mevzuat bakımından tamamen aynı
mahiyeti taşıyan bir hususta izahat talebinde
bulunulması halinde, komisyon tarafından oluşturulan
sirküler veya özelgelere uygun olmak şartıyla Gelir
İdaresi Başkanlığı taşra teşkilatı tarafından da
özelgeler verilebilir.
Sirküler ve vergi
mahremiyetine ilişkin hükümler göz önünde bulundurulmak
şartıyla özelgeler, Gelir İdaresi Başkanlığınca
internet ortamında yayımlanır.
Bu maddenin uygulanmasına
ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca
çıkarılan yönetmelikle belirlenir.”
III-YENİ DÖNEMDE ÖZELGE
UYGULAMASI
Yukarıda verilmiş olan kanun hükmüyle girilen yeni
dönemde;
1)
Özelgeler Maliye Bakanlığından değil, Gelir
İdaresi Başkanlığı veya başkanlığın yetkili kıldığı
makamlardan istenebilecektir.
Yasal değişiklik öncesinde özelgeler Maliye
Bakanlığından veya bakanlığın bu hususta yetkili kıldığı
makamlardan istenebilmekteydi. Bakanlık, 20.12.1988
tarihli 188 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle
özelgelerin Defterdarlıklardan istenmesi kuralını
getirmiştir.
2)
Özelgeler, Gelir İdaresi Başkanlığında kurulacak
bir komisyon (özelge komisyonu) tarafından
oluşturulacaktır.
Değişiklik öncesi uygulamada yukarıda bahsedilen
tebliğle 1.1.1999 tarihinden itibaren özelge vermeye,
defterdarlıklar yetkili kılınmıştı. 5345 sayılı kanunla
kurulan vergi dairesi başkanlıkları anılan kanunun
tanıdığı yetkiye (md. 24) istinaden faaliyete geçtikleri
16 Eylül 2005 tarihinden bu yana özelge vermek görev ve
yetkisini haizdir.
6009 sayılı kanunla değişiklik yapılana kadarki süreçte,
defterdarlık gelir müdürlüklerinde hazırlanan özelgeler
defterdarın veya yetki devrettiği yardımcısının
imzalamasıyla; vergi dairesi başkanlıklarında ise ilgili
grup müdürlüklerinde hazırlanan özelgeler vergi dairesi
başkanı veya yetki devrettiği grup müdürünce
imzalandıktan sonra oluşmaktaydı.
Yeni kanunla özelgelerin Gelir İdaresi Başkanlığında
kurulacak bir komisyon tarafından oluşturulması kuralı
getirilmiştir. Bu komisyon Gelir İdaresi Başkanı veya
vekil tayin ettiği yardımcısının başkanlığında en az üç
daire başkanından oluşacaktır.
3)
Vergi dairesi başkanlıkları ve defterdarlıkların
özelge verme yetkisi sınırlandırılmıştır.
Değişiklik öncesi uygulamada, özelgeleri defterdarlıklar
ile vergi dairesi başkanlıklarının vermesi söz konusu
iken yeni düzenlemeyle özelgelerin gelir idaresinde
oluşturulması kuralı getirilmiştir.
Gelir idaresinin taşra teşkilatı (vergi dairesi
başkanlıkları ile başkanlık kurulmayan illerdeki
defterdarlıklar), ancak gelir idaresinde kurulu özelge
komisyonu tarafından verilmiş olan özelgelerle
konu, kapsam ve ilgili olduğu mevzuat bakımından tamamen
aynı mahiyet taşıyan bir hususta gelir
idaresince oluşturulmuş olan özelgelere uygun olmak
şartıyla özelge verebilecektir. Taşra teşkilatının
gelir idaresince daha önce oluşturulmamış bir konuda
yeni bir özelge oluşturamayacağı anlaşılmaktadır.
4)
Özelgeler, gelir idaresince internet ortamında
yayımlanacaktır.
Önceki uygulamada, verilmiş olan özelgelerin kamuya
duyurulmasına dair bir düzenleme yoktu. Bununla birlikte
bir dönem bir kısım özelgeler Gelirler Genel
Müdürlüğünce kamuya duyurulmuştur. Vergi dairesi
başkanlıklarının faaliyete geçmesinden sonra da
başkanlıkların verdikleri özelgelerden örnek nitelikte
olanlarını internet sayfalarında kamuya duyurdukları
gözlemlenmiştir.
Yeni uygulamada gelir idaresinin, birçok mükellefi
ilgilendiren hususlardaki görüşlerinin yer aldığı
özelgeleri internette yayımlamak suretiyle kamuyla
paylaşması öngörülmüştür. Özelgeler, mükelleflere ve
olaylara özgü olduğundan, vergi mahremiyeti yönünden bir
sorun oluşmaması için özelge verilen mükellefin adı,
soyadı, unvanı, bağlı olduğu daire ve vergi kimlik
numarası, tereddüt yaşanan olay ve ayrıntısı, özelgede
geçen diğer mükelleflere ilişkin bilgiler, kurum veya
kuruluşlar özelge metninden çıkarıldıktan sonra
yayımlanacaktır.
Özelgelerin internette yayımlanmasıyla birlikte kamuoyu
ve ilgililer karşılaştıkları benzer konularla ilgili
olarak gelir idaresinin görüşünü rahatlıkla
öğrenebilecek ve vergi ile ilgili değerlendirme,
danışma, öneri ve tavsiyeleri ile uygulamalarını bu
görüşleri dikkate alarak yapabileceklerdir.
5)
Özelge uygulaması, Maliye Bakanlığı tarafından
çıkarılacak bir “yönetmelikle” belirlenecek olan usul ve
esaslar doğrultusunda yapılacaktır.
Özelge ve sirküler uygulamasının kanunda belirtilen
kurallar çerçevesinde yapılması esastır. Ancak, daha
detaylı hususlarda ve kanunun uygulamasını göstermek
üzere bu maddede yer alan hükümlerin uygulamasına
ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenecektir.
www.muhasebenet.net
Bu yönetmeliği Anayasanın 124’inci maddesi gereğince
Maliye Bakanlığı çıkarmaya yetkilidir. Bilindiği üzere,
anılan anayasa hükmüne göre, yönetmelikleri Başbakanlık,
Bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri çıkarabilmektedir.
Gelir politikasını uygulama, vergileri ve diğer
gelirleri toplama, vergi inceleme ve denetimlerini
gerçekleştirme gibi devlet ve mükellef hukuku yönünden
önemli sonuçlar doğuran çok önemli görev ve yetkiler
verilmiş olan gelir idaresi, kamu tüzel kişiliği vasfı
olmadığı için yönetmelik çıkarma yetkisini haiz
değildir. Bu sebeple bu yetki Maliye Bakanlığına
tanınmıştır.
www.muhasebenet.net
13.08.2010 |
