Hizmet çakışmasına çare: Prim mahsuplaşması

Sosyal güvenlik sitemimizin en önemli kurallarından birisi “sosyal güvenlikte teklik ilkesi”dir. Daha açık bir ifadeyle bir kişi aynı zaman dilimi içinde birden fazla statüde veya birden fazla kurumdan hizmet kazanamıyor. Örneğin, bir kişi aynı zaman dilimi içinde hem SSK hem de Bağ-Kur’lu olarak prim ödeyerek hizmet kazanamaz...
Bu açıklama doğrultusunda bize yazan bir okuyucumuzun sorusu ile birlikte konuyu değerlendirelim. 1 Temmuz 1987 tarihinde çalışmaya başlayıp bugüne kadar 5281 gün ödeme yapmış. 44 yaşında SSK’dan emekli olacağını düşünürken, 1993-1995 yılları arasında vergi mükellefiyetinden dolayı Bağ-Kur kaydının olduğu anlaşılmış. Bugüne kadar borç işlemiş.
Daha sonra 2003 yılında Limitet Şirkete ortak olmuş ve halen devam ediyor. SSK’lı olduğu için Bağ-Kur’la ilgili hiçbir şey yapılmamış...
Okurumuz Deniz Hanımın sorusunu oldukça kısaltarak sizlerle paylaştım. Öncelikle belirtelim ki; bir iş akdi ile bir işveren yanında çalışırken aynı zamanda ticari faaliyette bulunmak ya da bir ticaret şirketine ortak olmak mümkün. Ancak Türk Sosyal Güvenlik Sistemindeki “teklik ilkesi” gereği kişi adına sadece bir sigortalılık statüsü için prim ödenmesi gerekir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na sigortalılık hallerinin çakışması halinde öncelik 4/c sigortalılığına (memur) tanınır. 4/c sigortalılığı yoksa 4/a veya 4/b sigortalılığından hangisi önce başlamışsa o statüdeki sigortalılık geçerli olur. Önce başlayan sigortalılığın sona erdiği günden sonraki gün sonra başlayan sigortalılık aktif hale gelir. Dikkat edilirse okuyucumuz 1993-1995 arasında ticari faaliyette bulunduğu için zorunlu olarak bu dönemde 4/b sigortalılığı tescil edilmiş. Dolayısıyla 1995 yılındaki 4/a sigortalılığı geçerli olmayacaktır.

Ödenen primler boşa gitmez
Üç temel sosyal güvenlik kurumumuzun tek çatı altında birleşmesinin en önemli sonuçlarından bir tanesi de hiç kuşku yok ki çakışma halinde yanlış sigortalılık türüne yatırılan primlerin mahsubunun yapılabilmesidir.
SGK’nın kurulmasıyla birlikte âdeta kanayan bir yaraya dönüşen sigortalılık çakışması sorunu sigortalı lehine çözüme kavuşmuştur. Bu doğrultuda zorunlu 4/b sigortalı olduğu halde 4/a sigortalısı olarak prim ödemiş olanların ödediği primler 4/b sigortalılık prim borcuna sayılmakta fark çıkması halinde sigortalı sadece çıkan fark prim ile gecikme zammını ödemektedir. Okurumuz adına Bağ-Kur’lu olması gerektiği halde SSK’ya ödenen primler Bağ-Kur’a aktarılacak ancak arada fark oluşursa fark prim gecikme cezası ile birlikte sigortalından istenecektir. Bu işlem için SGK İl Müdürlüklerine dilekçeyle başvurulması yeterli olur.

Emeklilikte son üç buçuk yıl hesabı
1 Mayıs 2008 tarihinden önce işe giren sigortalılar açısından son 7 yıla ait primlerin ayrı bir önemi bulunmaktadır. 2829 sayılı “Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Kanunu’na” göre, “Birleştirilmiş hizmet süreleri toplamı üzerinden, ilgililere; son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca, kendi mevzuatına göre aylık bağlanır ve ödenir.”
Dikkat edilirse, hangi statüden emekli olunacağı hesabında son 7 yıla değil, fiilen prim ödenen son 7 yıla bakılmaktadır. Buradan şunu anlıyoruz, prim ödenmeden boşta geçen süreler son yedi yıl hesabına dahil edilmeyecektir. Sadece primleri ödenen süreler dikkate alınarak hesaplama yapılır.
Okuyucumuza tavsiyemiz, şirketteki hissesini bir an önce devretmesi, prim mahsuplaşması için SGK İl Müdürlüğüne yazılı başvuruda bulunması ve mahsuplaşma sonucunda prim borcu çıkmışsa bu borcu da ödemesi.
Şerif AKÇAN / Türkiye