|
İkinci el cep telefonunda
vergiler ve yarattığı sorunlar
Yeni cep telefonu alımında yüzde 18 KDV ve yüzde 20 oranında
ÖTV ödenmesi gerekiyor. Avrupa ülkelerinin hiç birinde cep
telefonu satışında ÖTV alınmıyor. Türkiye'de ise yeni
telefon satışlarından hem 40 TL'den az olmamak üzere ÖTV (%
20) hem de KDV (% 18) alınmaktadır. KDV matrahına ÖTV de
eklendiği için vergiden de vergi alınması söz konusu.
İKİNCİ ELDE KDV
İkinci el cep telefonu satışlarında ÖTV ödenmesi söz konusu
değildir. Bu işlemler sadece KDV'nin konusuna giriyor.
İkinci el cep telefon satışlarında uygulanacak KDV oranı
yüzde 18 olarak belirlenmiştir.
KDV oranının yüksek belirlenmesi nedeniyle belgesiz satışlar
çok yaygın. Bu durum uygulamada ikinci el cep telefonunun
KDV'sinin yüzde sıfır olması anlamına geliyor. Bunun nedeni,
yüzde 18'lik KDV oranının tüketici açısından önemli bir
maliyet unsuru özelliği göstermesidir. Tüketici, KDV
nedeniyle ortaya çıkan 18'lik farkı ödemek istememekte,
belgesiz ve dolayısıyla KDV'siz satış yapan satıcılara
yönelmektedir.
Satıcılar ise bu durum karşısında ortaya çıkan 'haksız
rekabet' nedeniyle müşteri ve pazar payı kaybı yaşamamak
için belgesiz satış yapmayı tercih etmektedir.
VERGİ GELİRLERİ AZALIYOR
Normal koşullar altında, satmak amacıyla ikinci el cep
telefonu alan bir işletmenin alış esnasında gider pusulası
düzenlemesi ve bunu muhatabına imzalattırması gerekiyor.
Satış sırasında ise olması gereken, alıcı adına düzenlenmiş
fatura veya perakende satış belgesi verilmesi. Ancak, yüksek
vergiler nedeniyle bu yapılmıyor ve işlemlerin tamamına
yakını belgesiz olarak gerçekleştiriliyor.
Belgesiz yapılan satışların en temel nedeni KDV oranlarının
yüksekliğidir. Bu durum, devletin ikinci el cep telefonu
satışından hiç KDV alamaması sonucunu ortaya çıkarıyor.
Belgesiz satışların olumsuz etkileri sadece KDV yönünden
ortaya çıkmıyor. Bunun dışında, satıcıların ikinci el cep
telefonu satış hasılatlarının kayıtdışı kalması nedeniyle
gelir veya kurumlar vergisi matrahları da olması gerekenin
altında oluşuyor. Bu durum, hesaplanan ve ödenmesi gereken
vergi gelirlerini düşürüyor.
DİĞER SORUNLAR
Kayıtdışı telefon ticaretinin tüketici açısından başka
etkileri de var. Bunların başında, kayıtdışı satışlar
nedeniyle tüketici haklarının kullanılamaması geliyor. Satın
alınan ikinci el telefonun bozulması halinde veya çeşitli
nedenlerle geri verilmesinin gerekmesi durumunda, alıcının
satıcıya karşı ileri sürebileceği hiçbir delil
bulunmamaktadır.
Kayıtdışı telefon satışının diğer bir sakıncası da güvenlik
ile ilişkili. Satışların kayıtdışı olması nedeniyle alışlar
da kayıtdışı olarak gerçekleşiyor. Belgeleme sürecinin
gerektiği gibi işlememesi, telefonunu gider pusulası
düzenlettirmeksizin satanlar açısından ciddi bir risk ortaya
çıkartıyor.
Belgesiz satılan telefonu yine belgesiz olarak alan kişinin
kim olduğu belirsizdir. Bu kişinin sahte bir kimlikle sim
kart çıkartıp, telefonunu suç oluşturacak şekilde kullanması
mümkün.
Bu bağlamda telefonun; hırsızlık, tehdit, şantaj, terörizm
veya yasa dışı başka bir olayda ya da eylemde kullanılması
halinde, IMEI denilen elektronik kimlik bilgisinden
hareketle telefonun 'görünüşteki' sahibine ulaşılabiliyor.
Bu da, işlenen suçla hiçbir ilgisi olmayan bir kişinin
sıkıntılı bir adli süreçle muhatap olması, devamında da
çeşitli yaptırımlarla karşı karşıya kalması riskini ortaya
çıkarıyor.
Metin Taş-Sezgin Özcan /Akşam
|
