Vergi İncelemelerine Süre Geldi

Uzun süre kamuoyunda tartışılan torba kanun tasarısı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Sözkonusu kanun ile başta vergi kanunları olmak üzere birçok kanunda değişiklik yapıldı. Yapılan önemli değişikliklerden bir tanesi de vergi incelemelerine süre getirilmesi oldu.

Çağdaş vergi uygulamalarında mükellef hakları, vergi idarelerinin önem verdiği konuların başında gelmektedir. Vergi incelemelerinin yapılmasında incelemenin başladığı tarihin açık olarak belirlenmesi ve öngörülebilir bir sürede bitirilmesi mükellef hakları açısından vazgeçilmez unsurlardandır. Ülkemizde de Gelir İdaresi Başkanlığı kurulduğu tarihten itibaren mükellef haklarına büyük önem verilmeye başlanmış ve bu çerçevede vergi incelemelerine süre getirilerek büyük bir adım atılmıştır.

Yapılan düzenleme ile bundan sonra yapılacak incelemelerde incelemeye başlamadan önce vergi incelemesine başlanıldığı hususu bir tutanağa bağlanacak ve bir örneği mükellefe bir örneği bağlı bulunulan birime bir örneği de mükellefin vergi dairesine gönderilecektir.

Düzenleme ile birlikte vergi incelemesi yeni esaslara bağlanarak, “tam” ve “sınırlı” olmak üzere ikiye ayrılmakta ve incelemeye başlandığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde incelemelerin bitirilmesi hüküm altına alınmıştır. Peki bu süreler içerisinde incelemeler bitmezse ne olacak? Böyle bir durumda, inceleme elemanı idareden ek süre talebinde bulunabilecek ve idare altı ayı geçmemek üzere ek süre verebilecek. Daha sonrada idare bu durumu gerekçeleri ile birlikte mükellefe bildirmesi gerekmektedir.

Yapılan düzenleme mükellef hakları açısından son derece önemli olmasına rağmen içinde bazı sorunları barındırmaktadır. Tam ve sınırlı incelemenin tanımının yapılmaması ve incelemeye tam olarak hangi tarihte başlandığının net olarak ortaya konulmaması uygulamada bazı sıkıntıları beraberinde getirecektir. Denilebilir ki incelemeye başlama tutanağı ne zaman düzenlenmişse o tarihte incelemeye başlanmış kabul edilir. Ama o zamanda incelemelere süre getirilme uygulaması biraz anlamını yitirmektedir.

Bir örnek yardımıyla durumu ortaya koyalım. Diyelim ki idare inceleme elemanını 2010 yılında bir mükellefin 2008 hesaplarını incelemek üzere görevlendiriyor. Bilindiği üzere tarh zamanaşımı süresi içinde vergi incelemesi yapılıyor. Yani 2008 yılı hesapları incelenecek olan mükellef en son 2013 yılına kadar incelenmesi gerekir. Aksi takdirde tarh zamanaşımına uğrar. Böyle bir durumda inceleme elemanı 2012 yılında incelemeye başlarsa ve o yılda incelemeye başlama tutanağını düzenlerse incelemeye başlama tarihi o mu olacak yoksa işin inceleme elemanına verilen tarih olan 2010 yılımı olacak. Eğer incelemeye başlama tarihi tutanağın düzenlendiği tarih olarak kabul edilirse; incelemeye geç başlanılmasından dolayı mükellefler haksız bir yere gecikme faizi ile karşı karşıya kalacaklardır. Böyle bir durumda ise incelemelere süre getirilmesi anlamını yitirmiş olacaktır.

Diğer önemli sıkıntılardan bir tanesi de bu incelemeleri kimler bir yıl veya altı ay gibi bir sürede yapacaktır. Bilindiği üzere Maliye Bakanlığında farklı birimler tarafından vergi incelemesi yapılmakla birlikte; vergi incelemelerinin %90’ı, vergi denetim gücünün %80’ini oluşturan Vergi Denetmenleri tarafından yapılmaktadır. Vergi incelemelerinin büyük çoğunluğunu yapan Vergi Denetmenleri üzerlerindeki iş yüküne baktığımızda kanunda yapılan düzenleme çerçevesinde tam incelemelerin bir yıl veya sınırlı incelemelerin altı ay içinde bitirilmesi mümkün görünmemektedir. Düzenlemeyi yapan idarede bunun farkında olmalı ki bu maddenin yürürlülük tarihini 01.01.2011 olarak belirlemiştir.

Kimisi denetim elemanı incelemeye başlasın ve tutanak aşamasına getirdikten sonra incelemeye başlama tutanağını düzenlesin diyebilir. Bu bir yöntem olarak kabul edilebilir ama bunu mükellef kabul edecek mi? Ayrıca böyle bir uygulama ile kanunu dolaylı yoldan delmiş oluruz. Dolayısıyla incelemelere de süre getirilmesi amacından sapmış olur.

İncelemelere süre getirilmesi mükellef hakları açısından son derece önemli bir düzenleme olmakla birlikte ihtilaf konusu oluşturacak sıkıntıları da içerisinde barındırmaktadır. Durum böyle olmakla birlikte; yazımızı son günlerde popüler olan anayasa değişikli için kullanılan yetmez ama evet sözüyle bitirmek istiyorum. Yapılan düzenleme mükellef hakları açısından yetmez ama evet diyoruz. 

Mahmut SUÇİÇEK
Vergi Denetmeni
mahmutsucicek@gmail.com
muhasebenet.net
25.08.2010

Yasal Uyarı