|
|
|
|
|
Beklenen oldu,
enflasyon zıpladı! |
|
|
|
Cuma günü mayıs
ayına ilişkin enflasyon verileri açıklandı. Buna
göre mayıs ayında tüketici fiyatları bir önceki
aya göre ortalama yüzde 2.4 oranında arttı.
Geçen yılın aynı ayında bu oran eksi 0.4 idi.
Dolayısıyla da yıllık enflasyon yaklaşık üç puan
birden artarak yüzde 7.2'ye zıpladı.
Bu yılın başından beri yüzde 5'in altında
seyreden enflasyon oranındaki bu yükseliş
sürpriz olmadı. Enflasyona ilişkin
yorumlarımızda, yılın ikinci çeyreğinden
itibaren yükselişin kaçınılmaz olduğunu,
dünyadaki gıda ve enerji fiyatlarında görülen
oranların eninde sonunda yurtiçindeki fiyatlara
da yansıyacağını ısrarla vurguluyorduk. |
|
|
Birkaç ay önce yüzde 4'ün de altına
inen yıllık enflasyon oranı Türkiye için alışılmış
bir durum değildi. Yaklaşık üç puanlık yükselişin
ardından gelinen yüzde 7.2 seviyesi Türkiye'nin daha
çok alışık olduğu bir seviye. Yıl sonu için Merkez
Bankası hedefi yüzde 5.5 olarak belirlenmişti.
Enflasyon yüzde 4 seviyelerinde iken de bu hedefin
aşılacağını tahmin ediyorduk. Mayıs ayındaki
yükseliş bir anlamda bu beklentileri haklı çıkardı.
Enflasyonda mayıs ayındaki yükselişin detaylarına da
bakmamız gerek.
Aşağıdaki tablo, her ay gibi, harcama grupları
itibarıyla yıllık enflasyona olan katkıları (endeks
içindeki pay çarpı yüzde artış) özetliyor.
Grupların enflasyona etkisi
Ara-09 Ara-10 Mar-11 Nis-11 May-11
TÜFE 6.5 6.4 4.0 4.3 7.2
Gıda-alkolsüz içecekler (27%) 2.6 1.9 0.9 0.8 3.4
Konut (16%) 0.4 1.0 0.8 0.8 0.8
BİRİNCİ GRUP (43%) 3.0 2.9 1.7 1.6 4.2
Ulaştırma (15%) 1.0 0.9 1.0 1.2 1.3
Otel, lokanta ve kafeler (6%) 0.4 0.5 0.5 0.4 0.4
Ev eşyası (7%) -0.2 0.2 0.4 0.5 0.5
Çeşitli mal ve hizmetler (4%) 0.5 0.2 0.3 0.3 0.3
Sağlık (2%) 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0
İKİNCİ GRUP (34%) 1.8 1.9 2.3 2.5 2.5
Alkol-tütün mamulleri (6%) 1.0 1.3 -0.1 -0.1 -0.1
Giyim-ayakkabı (7%) 0.2 0.3 0.4 0.4 0.4
İletişim-Haberleşme (5%) 0.2 -0.2 -0.2 -0.1 0.0
Kültür ve eğlence(3%) 0.2 -0.1 -0.1 0.0 0.0
Eğitim (2%) 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1
ÜÇÜNCÜ GRUP (23%) 1.7 1.5 0.0 0.3 0.5
Tablodaki veriler enflasyonda mayıs ayındaki
yükselişin nedenini açık bir şekilde ortaya koyuyor.
TÜFE'de en fazla ağırlığa sahip olan gıda ve
alkolsüz içecekler grubunda artan fiyatlar mayıs
ayındaki yaklaşık üç puanlık artışın en güçlü
faktörü durumunda. Bu gruptaki fiyat artışlarının
enflasyona katkısı son aylarda alışılmadık bir
şekilde bir puanın da altına gerilemişti. Oysa dünya
genelinde gıda fiyatlarında ciddi bir artış söz
konusu idi.
IMF tarafından her ay açıklanan küresel fiyat
endeksine göre gıda ve içecek grubundaki fiyatlar
dünya genelinde son on iki ayda yüzde 32 oranında
artmıştı. Yakından takip ettiğimiz bu veriyi ve
küresel fiyatlardaki yüksek artış oranını da
geçtiğimiz aylarda enflasyona dair yaptığımız
yorumlarda dile getirmiştik. Yurtiçinde ise gıda ve
alkolsüz içecekler grubunda ortalama yıllık fiyat
artışı nisan ayında yüzde 2.8'e kadar düşmüştü. Bu
nedenle, mayıs ayında yıllık fiyat değişiminin yüzde
12.6'ya çıkması sürpriz olmadı.
Diğer yandan, TÜFE'deki aylık fiyat değişimlerine
bakıldığında giyim eşyası ve ayakkabı grubunda aylık
yüzde 11.7'lik artışın enflasyonu yükselttiğine dair
yorumlar yapılıyor. Ancak bu grupta zaten geçen
yılın mayıs ayında da yüzde 11.2'lik artış söz
konusu idi. Yani mevsimsel olarak giyim-ayakkabı
grubunda her mayıs ayında gerçekleşen fiyat
artışları bu yıl da hemen hemen aynı seviyede
gerçekleşti. Bu grubun TÜFE'deki payı da göz önüne
alındığında, enflasyondaki artışa katkısı nerdeyse
hiç yok.
Son olarak, geçen yıl ortalama fiyat artış oranının
yüzde 25-30 civarında gerçekleştiği ve yıllık
enflasyona yaklaşık 1-2 puan katkı yapan alkollü
içecekler ve tütün mamulleri grubunda fiyatlar bir
yıldan daha uzun süredir değişmiyor. Bu grubun
yıllık enflasyona katkısı mayıs ayı itibarıyla eksi
0.1 puan. Bu durumu daha önce de dile getirmiş,
fiyatlardaki durgunluğu seçim takvimine bağlamıştık.
Daha çok vergi ve diğer regülasyonlarla ayarlanan
alkollü içki ve tütün mamulleri fiyatlarında büyük
olasılıkla seçimin ardından hızlı artışlar
göreceğiz. Bu da enflasyonu yaklaşık 1-1.5 puan daha
artıracak. Olası petrol fiyatı artışı ve eylül-kasım
dönemindeki klasik mevsimsel yükselişleri de hesaba
katarsak yıl sonunda yüzde 8-9 civarında bir
enflasyon oranı bile görebiliriz.
Deniz Gökçe
akşam Gazetesi |
|
|
| 05.06.2011 |
| |
|
