|
Gelir Vergisi'nden örtülü kazanç sağlanması
Gelir Vergisi Yasası'nın 41. maddesinin 5.
bendinde yer alan ve 01.01.2007 tarihinden itibaren
geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiş bulunan "örtülü
kazanç" hükmünün nasıl uygulanacağı konusu henüz
yeterince açıklığa kavuşmamıştır.
Söz konusu düzenlemeye göre;
* Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden
çektikleri paralar veya aynen aldıkları değerler,
* Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına
işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler,
komisyonlar, tazminatlar,
* Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için
yürütülecek faizler,
* Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının
işletmede cari hesap veya diğer şekillerde alacakları
üzerinden yürütülecek faizler, hariç olmak üzere,
teşebbüs sahibinin ilişkili kişilerle emsallere uygunluk
ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar
üzerinden mal ve hizmet alım ya da satımında bulunması
halinde, emsallerine uygun bedel veya fiyatlar ile
teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat
arasındaki işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden
çekilmiş sayılmaktadır.
Yasal düzenleme gereği olarak uygulamada imalat ve
inşaat, kiralama veya kiraya verme, ödünç para alınması
veya verilmesi, ücret, ikramiye ve benzeri ödemeleri
gerektiren işlemler, her hal ve şartta, mal veya hizmet
alım ya da satımı olarak değerlendirilecektir.
Gelir Vergisi Yasası'nın 41. maddesinin 5. bendi
uyarınca ilişkili kişi olarak kabul edilenler;
* Eşler,
* Üstsoy ve altsoy,
* Üçüncü derece dahil yansoy ve kayın hısımları,
* Doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketler ve bu
şirketlerin ortakları,
* Bu şirketlerin idaresi, denetimi veya sermayesi
bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketlerdir.
Yasal düzenleme gereği yukarıda belirtilen ve ilişkili
kişi olarak kabul edilen eş ve çocukların yine yukarıda
sayılmak suretiyle belirtilen işlemleri ilişkili kişi
ile yapılan işlemlere göre değerlendirilmeyecektir.
Bu bağlamda işletmeden teşebbüs sahibi ile eşinin ve
çocuklarının ayın olarak çektikleri değerler Gelir
Vergisi Yasası'nın 41. maddesinin 5. bendinde yer alan
düzenleme yapılmadan önce aynı yasanın 38. maddesi
uyarınca emsal bedelle değerlendirildiğinden, bu kişiler
için ilişkili kişi uygulamasına gerek bulunmamaktadır.
Ancak buna karşılık Gelir Vergisi Yasası'nın 41.
maddesinin birinci bendinde teşebbüs sahibi, eşi veya
çocukları tarafından işletmeye satılan malların
emsalinden yüksek bedelle işletmeye verilmesinin gider
kabul edilmeyeceği yönünde herhangi bir hüküm
bulunmamaktadır. Başka bir anlatımla işletme sahibinin,
eşinin veya çocuklarının sahibi bulundukları bir varlığı
emsal bedelinden daha yüksek bir bedelle işletmeye
satmaları halinde söz konusu malın emsal bedeli ile
işletmeye dahil olma bedeli arasındaki farkın gider
kabul edilmeyeceği yönünde herhangi bir düzenlemenin
bulunmaması nedeniyle yapılan yeni düzenleme uyarınca bu
durumun işletmeden çekiş olarak kabul edilmesi mümkün
olabilecektir. Şöyle ki; Gelir Vergisi Yasası'na eklenen
5. bent ile ilgili kişilerden mal alımının emsalinden
yüksek kısmının işletmeden çekilmiş sayılacağı
belirtilmiştir. Bundan böyle gerek teşebbüs sahibi ile
eş ve çocuklarının, gerekse teşebbüs ile ilgili diğer
kişilerin işletmeye mal satmaları halinde satış bedeli
olarak belirlenen ve emsalinden yüksek olan bedel ile
emsal bedeli arasındaki fark işletmeden çekilmiş
sayılacaktır.
Olayı özetleyecek olursak mevcut yeni düzenleme
çerçevesinde işletmeden teşebbüs sahibi ile eşinin ve
çocuklarının işletmeden ayın olarak çektikleri
değerlerin Gelir Vergisi Yasası'nın 41. maddesinin 5.
bendi kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmayıp, buna
karşılık işletmeye emsal bedelinden daha yüksek bedelle
satılan mallar için bu hükmün geçerli olması söz
konusudur.
Gelir Vergisi Yasası'nın 41. maddesinin 5 numaralı bendi
Gelir Vergisi mükellefleri tarafından ilişkili kişilere
örtülü kazanç sağlanmasını önlemeye yönelik bir
düzenlemedir. Ancak bu düzenlemenin kapsamı mevcut yasal
düzenleme ile açık ve net olarak anlaşılamamaktadır.
Dolayısıyla söz konusu uygulamaya yönelik olarak yapılan
tartışmalar ve değerlendirmeler giderek artmaktadır. Bu
bağlamda karşımıza çıkan bir başka soru da bundan böyle
teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının dışında
kalan ilgili kişilerin cari hesaplarına bundan böyle
faiz yürütülüp yürütülemeyeceği konusudur. Bu konu
ayrıca incelenecektir.
Veysi Seviğ Referans /
04.09.2007 |
