|
Sigortalının bildirim tarihleri esas alınarak ileride
emekli olacakları süreler ve yaş hadleri buna göre
belirlenmiş olur.
Burada önem arz eden konu şudur:
İlk İşe Giriş Bildirgesi verilen sigortalının o
sürelere ait prim tutarlarının işverenleri tarafından
SGK'na yatırılmasıdır.
İlk defa sigortalı işe giriş bildirgesi verilen
sigortalı adına tahakkuk eden primlerin yatırılmaması
durumunda sigortalı hizmet belgelerinde gün ve kazanç
olmadığından verilen giriş bildirgeleri günsüz giriş
olarak sayılmaktadır.Sigortalı adına sadece sicil
numarası verilerek kurum kayıtlarına geçmiş
olacaktır.Bunun sonucunda sigortalıları emekli olmamak
adına bir tehlike bekliyor.Bu da şu demek
;sigortalının emeklilik tarihi ileri bir tarihe
erteleniyor.
II-Günsüz Girişlerde Hangi Kurumlar Sorumludur?
Sorunun cevabını ararsak aşağıdaki sonuca ulaşacağız.
Sigortalılara ait belgeleri vermekle yükümlü olan
işverendir. Bu belgeleri isteyen ve denetleyen Kurum
SGK'dur.Sigortalıya iş gördüren işveren bu belgeleri
zamanında kuruma vermemiş (veya eksik bilgilerle ile
vermiş) ise SGK görevini ihmal ettiğinden dolayı yargı
aşamasında Davalı olarak da SGK'da işverenle birlikte
müteselsilen sorumlu olarak katılacaktır.
Buradan şu sonuç çıkıyor.
Açılacak Hizmet Tespit davalarında işveren tek taraflı
sorumlu olmuyor,aynı zaman SGK belge ve tahsilatı
takip etmediğinden dolayı davalı duruma düşüyor.
III-Günsüz Girişlerde Zaman Aşımı Nedir?
Yargıtay işe giriş bildirgesi verilmiş, fakat dönem
bordrosu verilmemiş olaylarda beş yıllık zamanaşımı
süresinin geçerli olmayacağı kararını vermiştir.
21. Hukuk Dairesinin 12.2.1996 tarih ve 1996/661-685
esas ve karar sayılı kararı ile aynı Dairenin 1.2.1996
tarih ve 1996/250-409, sigortalı sayılmak için işe
alınmanın yeterli olduğunu şu şekilde ifade
etmektedir. “... Davanın yasal dayanağını oluşturan
506 sayılı Yasanın 2’nci maddesine göre bir hizmet
akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından
çalıştırılanlar bu Kanuna göre sigortalı sayılır aynı
Yasanın 6’ncı maddesinde; çalıştırılanlar işe
alınmaları ile kendiliğinden sigortalı olurlar. Öte
yandan; sigortalı olmak için 506 sayılı Yasanın 3-1/B
ve 78/2’nci maddelerine göre ücretinde koşul olmadığı
açık ve seçiktir.”
21. Hukuk Dairesi 506 sayılı Yasanın 2 ve 6’ncı
maddelerini birlikte değerlendirip; çalışanların işe
alınmalarıyla kendiliğinden sigortalı sayılacağını
kabul ederek sigortalılar lehine bir uygulama
getirmektedir.[1]
O halde sigortalı işe giriş bildirgesi verilmiş, primi
ödenmemiş ise bunu öğrendiği günden başlayarak Dava
açma hakkına sahiptir. Açacağı davayla ilgili
kanıtlayıcı delileri de mahkemeye sunmalıdır.
IV-Dava Açmanın Esasları:
Hizmet Tespit davalarında tespit edilmesi istenen
süreler için öncelikle İş Kanuna,Deniz –İş
Kanuna,Basın-İş Kanuna tabi bir Hizmet Akdi ile veya
818 sayılı Borçlar Kanunun 313. maddesine dayanarak
bir akit varlığından söz etmek gerekiyor.
Hizmet akdinin işverene ait işyerinde onun denetim ve
gözetimi altında, zaman ve bağımlılık unsurlarını
birlikte gerçekleştirecek şekilde geçmesi zorunludur.
Hizmet Tespiti Davaları; 5510 sayılı SS ve GSSK(mülga
506 SSK) ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu
gereğince iş mahkemelerinde açılır.
İş Mahkemelerinin olmadığı yerlerde Asliye Hukuk
mahkemelerinde açılır ve Asliye Hukuk Mahkemeleri bu
davaları İş Mahkemesi sıfatı ile görür.
Dava; işçinin çalıştığını iddia ettiği işverenin
bulunduğu yerin İş Mahkemesinde açılır.
Dava açan işçi; Hizmet Tespiti Davasında çalışmış
olduğu işveren ile beraber Sosyal Sigortalar Kurumunu
da (Sosyal Güvenlik Kurumu) davalı olarak göstermek
zorundadır.
Hizmet Tespiti Davalarını işçi açar, ancak işçinin
vefatı halinde yasal olarak hak sahibi durumundaki
annesi, babası, eşi ve çocukları da bu davayı
açabilir.
Günsüz İşe Giriş Bildirgelerinde tespit davaları için
zamanaşımı süresi dikkate alınmaz.
Günsüz İşe Giriş de delilerin başında o işyerine ait
İşe Giriş Bildirgesinin fotokopisi,O işyeri
numarasında çalışan kişilerin şahit olarak dinlenmesi
yada çevre de o işyerini tanıyan komşu işyerlerinin
şahitliklerinin dinlenmesi talep edilir.
Dava dayanağı Mülga 506 SSK 79.Maddesi ve 5510 sayılı
Kanunun 86.maddesinin dokuzuncu fıkrasıdır.(Günsüz
çalışmalarda beş yıllık zamanaşımı dikkate
alınmayacaktır.)
Hizmet Tespiti Davası açıp, mahkeme tarafından günsüz
çalıştığı süreye ilişkin hizmeti tespiti yapılan
işçinin, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından
hesaplanacak primleri gecikme zammı ve idari para
cezasıyla birlikte işverenden tahsil edilir. Bu süre
çalıştığı gün sayısına katılarak prim gün sayılarına
ilişkin resmi kayıtları düzeltilir.[2]
V-Örnek Yargı Kararı:
Özet:
TC
İstanbul
8.İş Mahkemesi
Dava Tarihi:29.05.2007
Karar Tarihi:29.01.2009
Davalı Kurum:SGK Başkanlığı/Ankara
Davacı vekili:Davalı Kurumda ….s.no.su ile işlem gören
müvekkilinin 'Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi'' ile
süresinde davalı kuruma tescil edilen 01.04.1981
tarihinin sigortalılığına ve emekliliğine başlangıç
teşkil etmesi için Tespitine''….''ünvanlı işyerindeki
çalışmasının müvekkilinin diğer sigortalı
çalışmalarına esas alınıp birleştirmesini istedi.
Davalı Kurumda İşyerinin 506 sayılı Kanuna tabi olup
olmadığının araştırılmasına,kendisi ile birlikte
çalışanların bilgisine başvurulmasına,sigorta
koşulları oluşup oluşmadığının tespitine,işe giriş
bildirgesindeki imzanın davacıya ait olup olmadığına
ve davanın reddini istemiş.
Taraflar dinlenmiş,işe giriş bildirgesindeki imzanın
sigortalıya ait olduğuna,ilk giriş tarihinde 18
yaşından küçük olduğu için 18 yaşını tamamladığı
tarihin sigortalı başlangıç tarihi olduğuna 10.09.1981
olarak işe giriş olarak Tespit ve Tesciline Karar
verildi.
Temyize gönderilen karar 21.Yargıtay Hukuk Dairesinde
görülmüş.
Özetle
Esas No:2009/3366 Karar No:2010/1682
Dosyadaki yazılara hükmün Dairemizce de benimsenmiş
bulunana yasal ve hukuksal gerekçeleriyle dayanağı
maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde
bir isabetsizlik görülmemesine göre hükmün onanmasına
karar verilmiştir.18.02.2010 gününde oybirliği ile
karar verildi.
21.Yargıtay Hukuk Dairesinin bu onan kararı ile günsüz
işe giriş bildirgesinden dolayı hak kaybının önüne
geçilmiştir.
Davalı kurum sigortalı için bir günlük prim tahakkuk
ederek günsüz bildirim,günlü bildirime dönüştürülerek
sigortalının emekliliğe esas hakları almasına olanak
sağlamıştır.Sigortalı bu hak kazanımı ile erken emekli
olma hakkını kazanmıştır.
Sonuç:
Günsüz işe girişler ile açılan davalar SGK 'unun
yıllardır uğraştığı,fakat her seferinde davaları
kaybettiği açık ve nettir.Bu davaları genelde
çoğunlukla sigortalılar kazanmıştır.
Özellikle bu davalar daha çok 2004 yılının Mayıs
öncesi çalışmaları ağırlıklı olarak kapsar. Son
yıllarda kurumun e-Sigorta sistemini benimsemesi ile
sigortalılar SGK internet sayfasından gün dökümlerine
ulaşarak işe ilk defa girdiklerinde primlerinin ödenip
ödenmediğini rahatlıkla görebiliyorlardı.
Fakat son günlerde bu davalar eskisi gibi yoğunlukla
ortaya çıkabilir.e-devlet kapsamında şifre almayan
sigortalılar bu hizmetlerini kolayca ulaşamadıkları
için kurum yine hizmet tespit davaları ile karşı
karşıya kalacaktır.
Bu kangren olmuş soruna SGK yıllarca Avukatlık ücreti
ödemekte, zaman ve emek israfına yol açmaktadır.
Bu konuda yapılacak yasal düzenleme ile günsüz
sigortalı işe girişleri için zaman aşımına bakılmadan
1 günlük çalışma verilmesi ile hem dava için mücadele
eden sigortalıları hem de kurumu iş yükü yönünden
rahatlatacaktır.
Bu davalar büyük kentlerde Örnekte görüldüğü üzere iki
yıla yakın bir süre sürmekte,bir yıl kadar da
Yargıtay'da dosya beklemektedir.Yaklaşık üç sene
sonunda sigortalılar haklarına kavuşmaktadırlar.
Bu konuda en çok mağdur olan kesim ise günsüz
çalışmadan dolayı hak kaybı yaşayan sigortalılardır.
Konunun çözümü için yapılacak bir düzenleme ile SGK
bütçesinden her yıl avukatlık masrafları olarak ,
Milyonlar çöpe gitmeyecek sigortalılarında hak
mağduriyetleri önlenecektir.
Hazırlayan:
Vedat İLKİ
Ücretlendirme,İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Kaynaklar:
Ali Tezel Gazete Makaleleri
Resul Kurt Gazete Makaleleri
[1]Adalet Dergisi Sayı:4
[2]Kadın Hayat Com.
Diğer makaleleri
-Kayıtdışı
çalıştırılanların tespitinde sigortalılık süresi
-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç
-Sigortalıların kendilerini bildirmesi
|
