|
4447 sayılı
Kanun RG 08.09.1999 tarihinde 23810 sayısında
yayınlanarak yürürlüğe girdi.Bu yasa Kamuoyunda "mezarda
emeklilik yasası" olarak adlandırıldı. O yıllarda ki
muhalefet de bulunan Fazilet Partisi yasanın 34
maddesiyle ilgili olarak 4 Kasım 1999 tarihinde Anayasa
Mahkemesi'ne iptal davası açtı. Anayasa Mahkemesi,
davayı 23 Şubat 2001'de sonuçlandırdı ve yasanın
emeklilikte "kademeli geçiş"e ilişkin maddelerini iptal
etti.
506 sayılı SSKanununa eklenen Geçici 81’inci maddenin
(B)ve (C) bentleri Anayasa Mahkemesince iptal edilerek.
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar, eski
hükümlere göre emekli olacaktı.
Bunun içinde emeklilik de bir kaos yaşanmaması
düşünüldüğünden,İptal gerekçesinin Resmi Gazete'de
yayınlanmasından 6 ay sonra yürürlüğe girecekti.
Bu konuda Anayasa Mahkemesinin altı aylık kararı
doğrultusunda süre dolmadan TBMM'ince 4759 sayılı Yasa
İle 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci
fıkrasının Anayasa Mahkemesince iptal edilen (B) bendi
ile (C) bendi yeniden düzenlenmiştir.
İşte bu düzenleme ile uygulama da 18 yaş sorunsalı
başlamıştır.
Yazımızda sadece 506 SSK eklenen Geçici 81. Maddenin (B)
bendindeki 23.05.2002 tarihine göre Kademeli Emeklilik
sürelerinde yaşanan 18 yaş sıkıntısına değineceğiz.
II-Sosyal Güvenlik de 18 Yaş Tarihçesi:
506 sayılı Kanun’un 60. maddesine 2422 sayılı Kanun’un
6. maddesi ile yapılan değişiklik ve eklemeyle birlikte
madde hükmü 08.03.1981 tarihli RG’nin 17273 sayısında
yayımlanarak 01.04.1981 tarihinden itibaren yürürlüğe
girmiştir.
01.04.1981 tarihinden sonra SSK sigortalılık başlangıcı,
sigortalının 18 yaşını doldurduğu tarih olarak esas
alınmıştır.
506 sayılı Kanun’un 60. maddesinin ilgili hükümleri; “18
yaşından önce Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortalarına
tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını
doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Ancak, bu
tarihten önceki süreler için ödenen malûllük, Yaşlılık
ve Ölüm Sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının
hesabına dahil edilir.” şeklindeydi.[1]
III-01.04.1981 Tarihinden sonra 18 Yaşın Altında 506 s
k. Göre Ödenen Primlerin SSK Emekliliğine Etkisi:
SSK’ya sigortalılık başlangıcı için 18 yaşını doldurmuş
olmak şartı, 1 Nisan 1981’den itibaren getirilmiştir. Bu
nedenle, 1 Nisan 1981’den önce 18 yaşını doldurmadan
SSK’lı olan bir kişinin sigortalılık başlangıcı, 18
yaşından küçük yaştaki bir tarih olsa bile, sigortalılık
başlangıcı olarak dikkate alınmaktadır. Ayrıca, 1 Nisan
1981 tarihinden önce, SSK’ya 18 yaşından küçük bir yaşta
ödenen primler de prim ödeme gün sayılarına ilave
edilmektedir.
2422 sayılı Kanun’un 6. maddesinin, mülga 506 sayılı
Kanun’un 60. maddesinde yaptığı değişiklikle birlikte, 1
Nisan 1981’den sonra SSK’ya 18 yaşından küçük yaşta iken
ödenen primler olsa bile, sigortalılık başlangıcı 18
yaşını doldurduğu tarih olarak kabul edilmiş, ancak 18
yaşından önce SSK’ya ödenen primler prim ödeme gün
sayılarının hesabına dahil edilmiştir.
SSK yaşlılık aylığı bağlanması uygulamalarında, 506
sayılı Kanun’un geçici 81. maddesinde 18 yaş altındaki
prim ödemelerinin emeklilikte dikkate alınmayacağına
yönelik bir hüküm bulunmadığı için, ister 1 Nisan
1981’den önce olsun, isterse 1 Nisan 1981’den sonra
olsun 18 yaşını doldurmadan yapılan prim ödemeleri,
emeklilik yaş ve hizmet tespitinde prim ödeme gün sayısı
olarak dikkate alınmakta ve emeklilik gün hesabına dahil
edilmektedir.[2]
IV-SSK’nun 01.04.1981 Tarihi ve 18 Yaş'a Atıf Yapan
Genelgeleri:
12-99 sayılı SSK genelgesinin;
B. YAŞLILIK AYLIĞI VE YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİNE HAK
KAZANMA KOŞULLARI yazılı olan,
6. 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin (G) bendi ve Geçici
54. maddesi gereğince, 01/04/1981 tarihinden sonra ve 18
yaşını doldurmadan önce malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına tescil edilmiş olanların, sigortalılık
süreleri 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış
sayılmaktadır.Bu uygulama, 506 sayılı Kanunun 60.
maddesinde yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen
sigortalılık süreleri ile sınırlı olup, yeni Kanunda bu
hususta herhangi bir hüküm bulunmadığından, 506 sayılı
Kanuna eklenen Geçici 81. maddenin (B) bendi ve (C/b)
alt bendinde belirtilen sigortalılık sürelerinin
hesabında 18 yaş sınırlaması uygulanmayacaktır.[3]
12-177.EK genelgesinin;
ORTAK KONULAR
2. 23/05/2002 (dahil) tarihinden sonra yaşlılık aylığı
bağlanması talebinde bulunan sigortalılar için geçerli
olmak üzere, 10/09/1999 tarih ve 12-99. Ek Genelgenin
(I/B) bölümünün 3, 4 ve 5'inci maddeleri ile (II/C)
bölümünün 3'üncü maddesi yürürlükten kaldırılmış olup,
aynı tarih itibariyle sigortalıların sigortalılık süresi
ile prim ödeme gün sayılarının tesbitinde anılan Genelge
ile 03/01/2000 tarih, 12-101.Ek sayılı Genelgede
belirtilen usul ve esasların uygulanmasına devam
edilecektir.[4]
12-177 Sayılı Ek genelgesinde 12-99 sayılı genelgenin
6.maddesinin uygulamada devam edileceği zikredilmiştir.
V-5510 Sayılı Yasanın Yürürlüğe Girmesi ile 2008/96
sayılı Genelge ile Düzenlemeye Devam Edilmiştir:
B. TEMEL TAHSİS KAVRAMLARI
1) Sigortalılık Süresi
a) Sigortalılık Süresinin Başlangıcını Etkileyen
Faktörler
5510 sayılı Kanunun geçici 6. maddesinin birinci fıkrası
gereğince 506 sayılı Kanuna göre 1.4.1981 tarihinden
önce malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil
edilmiş olanlar hakkında, 5510 sayılı Kanunun 38.
maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18
yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmü
uygulanmayacaktır. Diğer bir ifadeyle, 4 (a)
sigortalılarından, sigortalılık süresinin başlangıcı;
- 01.04.1981 tarihinden önce ise sigortalılık süresinin
başlangıç tarihi,
- 01.04.1981 tarihinden sonra ise 18 yaşın doldurulduğu
tarih,
sayılacaktır. Ancak, 18 yaşın öncesinde geçen çalışma
süreleri prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir. Bu
durum, 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce
sigortalı olan 4 (a) sigortalıları için yalnızca
yaşlılık aylığı bağlanmasında geçerli olup, malüllük ve
ölüm aylıklarında uygulanmayacaktır.[5]
Bu genelge ile 12-99 sayılı genelgenin 6.maddesi ile
uyum sağlanmıştır.
VI-Örnekler:
Bu konuda daima teorinin uygulamada nasıl
gerçekleştiğini görme adına uygulama örneklerine ihtiyaç
duyduğumuz da Ali Tezel com.sitesi imdatımıza
yetişiyor.[6]
1.)Örnek: ALİ TEZEL-11.01.2007
18 yaşından önceki sigorta ödemeleri geçerlidir
22.09.1970 doğumluyum, 03.03.1986 SSK giriş tarihim var
ve 5900 gün ödenmiş gün sayım mevcut olup, sorum şudur;
SSK giriş tarihim doğum yılıma bakarsanız 18 yaşından
öncedir, fakat çıraklık veya staj değil normal prim
ödemeleridir.
18 yaşından önce ödenen primler emeklilik hesabına dahil
midir? 18 yaşından önce SSK'ya giriş emeklilik hesabında
geçerli midir? Yeni kanunlara göre ne zaman emekli
olabilirim? Ufuk Yelkenici Eski yıllarda daha doğrusu
1999 yılına kadar emeklilikte yaş şartı yoktu ve
kadınlar 20 yıl içinde erkekler de 25 yıl içinde 5000
günü tamamladıkları gün emekli olabiliyorlardı. 20 ve 25
yılın hesabı da ilk işe giriş tarihinden başlatılıyordu.
Ne var ki daha yeni doğmuş bebeklerin bile bir an önce
emekli olsunlar diyerek ebeveynleri tarafından SSK'ya
sigortalı olarak bildirilmesinden sonra (bu bebeklerden
bayan olanları 21-22, erkek olanları 25-26 yaşlarında
emekli oldular) kanun koyucu tarafından 01.04.1981
tarihinden geçerli olmak üzere düzenleme yapılmıştır.
11.12.1981 tarih ve 2564 Sayılı Kanun ile 18 yaşından
önce işe girmiş olanların sigortalılık sürelerinin yani
20 ve 25 yıllık sürelerinin başlangıcı 18 yaşını
tamamladıkları günden başlatıldı. Bu durumda da 18
yaşından önce işe başlamış kadınlar 38 ve erkekler de 43
yaşında en az 5000 gün sayısı ile emekli olmaya
başladılar. (18 yaşından önceki Kuruma bildirilmiş gün
sayıları ise geçerlidir ve gün sayısının hesabında
dikkate alınır). 1999 yılında 4447 ve 2002 yılında da
4759 Sayılı (YAŞ Kanunu ve kademeli geçiş) Kanunlar
karşısında 18 yaşından önce işe başlayanların durumunda
değişiklik olmadı zira kademelerin hesabında
sigortalılık süresinin başlangıcı değil işe giriş tarihi
dikkate alındı. Bahsi geçen kanunlarla, emeklilik için
sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısının yanında
bir de tamamlanması gereken YAŞ şartının gelmesi ile
01.04.1981 den önce işe başlayanlar için artık 18 yaşın
önemi kalmamıştır. Çünkü ister 18 yaşında öncesi olsun
ister 18 yaşın sonrası olsun emekli olmak için kanunda
belirtilen YAŞ'ı beklemek gerekmektedir. Fakat,
kadınlardan 01.04.1981 - 08.09.1981 arasında 18 yaşından
küçük olarak işe başlamış olanlar 38 yaşından önce
emekli olamazlar. Bunlara göre, 18 yaşından önce dahi
olsa bile 03.03.1986 başlangıcıyla 49 yaşında en az 5300
gün sayısı ile SSK'dan emekli olacaksınız.
2.)Örnek:Şevket Tezel-02.02.2009
01.04.1981 Tarihinden Önce/Sonra Başlangıcın Emeklilik
Hesabında Önemi
Malul veya sakat olmayan, 13.09.1968 doğumlu, 15.11.1982
ilk sigortalılık girişli kadın sigortalıyım. Bu bilgiler
ve 5 bin 20 gün sayımla emeklilik için başvurdum.
Talebim kurum tarafından kabul edildi ve yaklaşık bir ay
sonra maaşımı bile alacağım. Fakat bir arkadaşım
01.04.1981 tarihinden sonra işe girdiğimden dolayı
hizmete başlangıç tarihimin 18 yaşını doldurduğum tarih
olması gerektiğinden, benim sehven emekli
olabileceğimden bahsederek kafamı karıştırdı. Ben sehven
mi emekli edildim? Eğer öyleyse ne yapmam gerekiyor?
Ertok Muhasebe
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre emeklilik hesaplamanız
SGK tarafından doğru yapılmış, rahat olun. Size söylenen
hususta doğruluk payı var. Evet, gerçekten
01.04.1981’den önce sigortalı olan kadınlar emeklilik
için yaş koşuluna tabi olmazlarken, bu tarihten sonra
ilk defa sigortalı olanlar hem yaş koşuluna tabi oluyor,
hem de 20 yıllık sigortalılık sürelerinin başlangıcı 18
yaşı doldurdukları tarih oluyor. Ama yaşın tespitinde 18
yaşın doldurulduğu tarih değil gerçekten sigortalı
oldukları tarih esas alınması gerekiyor. Yani 15.11.1982
başlangıcıyla siz emeklilik için 20 yıllık sigortalılık
süresi, 40 yaş ve 5 bin güne tabisiniz. 20 yıllık
sigortalılık süresinin başlangıcı 15.11.1982 değil
13.09.1986 olsa da bu tarihe göre de 13.09.2006’da 20
yıllık süreyi doldurmuş oluyorsunuz. O nedenle
emekliliğinize engel bir durum bulunmuyor.
3.)Örnek:Şevket Tezel-07.02.2009
Emeklilikte 01.04.1981 Tarihi Erkekler İçin Ne Anlam
Taşır?
01.12.1964 doğumluyum. Bir yazınızda kadın
sigortalıların emeklilik tarihi açısından 01.04.1981
tarihinden önce veya sonra sigortalılığa başlamış
olmanın öneminden bahsediyorsunuz. Benim sigortalı ilk
işe giriş tarihim ise tam 01.04.1981’dir ve 5 bin 887
prim günüm var. Bu durumda ben ne zaman emekli
olabilirim? Cenap LEVENT
Sayın Okurum,
11.12.1981 tarih ve 2564 Sayılı Kanun çıkmadan önce 18
yaş öncesi sigortalılığı ile ilgili bir düzenleme
olmadığı için işçilerden 18 yaşından önce işe başlamış
olanların bu sigortalılık süreleri de hizmetlerinden
addediliyordu. Fakat henüz yeni doğmuş bebeklerin bile
bir an önce emekli olsunlar diyerek yakınları tarafından
SSK'ya sigortalı olarak bildirilmelerinin yaygınlaşması
nedeniyle (Bu bebeklerden bazıları 26 yaşında emekli
oldular) Yasa Koyucu 2564 sayılı Kanunu çıkartarak buna
karşı önlem aldı.
Buna göre 01.04.1981 tarihinden geçerli olmak üzere
artık işe 18 yaşından önce başlamış olanların
sigortalılık süresinin başlangıcı 18 yaşı doldurdukları
tarih kabul edilecek ve 18 yaşından önceki SSK’ya
bildirilmiş gün sayıları ise geçerli olacaktı.
Emeklilikte, sigortalılık süresi, prim ödeme gün
sayısının yanında bir de tamamlanması gereken ‘Yaş’
koşulunun gelmesi ile 01.04.1981'den önce işe başlayan
erkekler durum değişmişti.
Yani 01.04.1981 tarihi emeklilikte tüm SSK sigortalıları
için önemli olsa, öncesinde sigortalılığa başlamakla
yaşa tabi olunmaktan kurtulmaya yarasa da erkekler için
08.09.1999 tarihi itibariyle en az 23 yıllık
sigortalılığa tabi olma şartı nedeniyle
08.09.1976-23.05.1979 arasında sigortalılığa başlayan
erkek sigortalılar 44 yaşa, 24.05.1979-23.11.1980
arasında sigortalılığa başlayan erkek sigortalılar 45
yaşa, 24.11.1980-23.05.1982 arasında sigortalılığa
başlayan erkek sigortalılar 46 yaşa tabi olmak durumunda
kalıyor, bu defa sigortalılık süresi engeline çarpmaya
başladılar.
İşte siz de 01.04.1981’de değil de 07.09.1976’da işe
başlamış olsaydınız yaşa tabi olmaktan kurtulacak, 5 bin
gün priminizle 25 yıllık sigortalılık süreniz de tamam
olduğundan 01.04.2006 tarihinden itibaren emekli
olabilecektiniz. Oysa ilk sigortalılık tarihiniz
01.04.1981 olduğu ve 24.11.1980-23.05.1982 tarihleri
arasında bulunduğu için 46 yaşa tabisiniz ve bu nedenle
de 01.12.2010 tarihinde emekli olabileceksiniz.
Sonuç:
Mülga 506 sayılı yasanın 60. maddesinin (G) fıkrası ile
geçici 54. maddesinde yer alan 18 yaş öncesi ve sonrası
çalışmalara ilişkin hükümler, SSK’nın ilgili genelgeleri
doğrultusunda sadece 60. madde hükümlerine tabi olarak
emekli olacak sigortalılar için geçerli olup, geçici
81.maddeye göre emekli olacaklar için geçerli değildir.
Buna göre ; 1 Nisan 1981 tarihi sonrasında 18 yaşını
doldurmadan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına
tabi olarak ve ilk defa sigortalı olarak çalışmaya
başlayanların sigortalılık süresi, 18 yaşını
doldurdukları tarihte başlamış kabul edilecektir. Ancak,
18 yaş öncesi süreler için ödenen malullük,yaşlılık ve
ölüm sigortaları primleri, sadece prim ödeme gün
sayılarının hesabına dahil edilecektir. (Mülga 506
sayılı yasa Madde 60 / G) 1 Nisan 1981 tarihinden önce
ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar içinse
18 yaşından önceki süreler de sigortalılık hesabında
dikkate alınacaktır. (Mülga 506 sayılı yasa Geçici madde
54 )
5510 sayılı yasa ile 506 sayılı Kanuna ilişkin geçiş
hükümleri kısmında,
Geçici Madde:6- 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanuna
göre 1/4/1981 tarihinden önce malûllük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, bu
Kanunun 38 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki
sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten
başlayacağına ilişkin hükmü uygulanmaz.
Geçici Madde:7 ile Kanunun yürürlük tarihine kadar
17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı sigortalılık
başlangıçları ile sigortalılık süreleri tabi oldukları
kanun hükümlerine göre değerlendirilir.
Mülga 506 sayılı Kanununa göre Sigortalı olan ve halen
devam eden 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olanlar
Yaşlılık Aylığı için Müracaat ettiklerinde 4759 Sayılı
Yasanın getirdiği Mülga 506 sk Geçici 81 Maddesinin (B)
bendi hükümleri dikkaete alınacaktır.
Erkek Sigortalılarda;
08.09.1976 tarihinden önce işe girenlerde yaşlılık
aylığında kademeli geçiş söz konusu değil,25 yıl
Sigortalılık süresi 5000 gün yeterlidir.
09.09.1976 ve 08.09.1999 tarihleri arasında işe
girenlerde yaşlılık aylığında 25 yıl sigortalılık
süresi,44 yaş ile 58 yaş arasında belirlenen yaş
süreleri,5000 gün ile 5975 gün arasında belirlenen
kademelendirilmiş gün dikkate alınacaktır.
Kadın Sigortalılarda ise,
01.04.1981 ve öncesi işe girenlerde yaşlılık aylığında
kademeli geçiş söz konusu değil,20 yıl Sigortalılık
süresi 5000 gün yeterlidir.
01.04.1981-08.09.1981 tarihleri arasında işe girenlerde
yaşlılık aylığında 20 yıl sigortalılık süresi 38 yaş ve
5000 gün emekli olmalarına yeterli olacaktır.
09.09.1981-08.09.1999 tarihleri arasında işe girenlerde
yaşlılık aylığında 20 yıl sigortalılık süresi ,40 yaş
ile 56 yaş arasında belirlenen yaş süreleri,5000 gün ile
5975 gün arasında belirlenen kademelendirilmiş gün
dikkate alınacaktır.
SGK 'na yaşlılık aylığına müracaat edildiğinde yukarıda
değindiğimiz konularda yaşlılık aylığı bağlanması
uygulamalarında, 506 sayılı Kanun’un geçici 81.
maddesinde 18 yaş altındaki prim ödemelerinin
emeklilikte dikkate alınmayacağına yönelik bir hüküm
olmadığından, 1 Nisan 1981’den önce olsun veya 1 Nisan
1981’den sonra olsun 18 yaşını doldurmadan yapılan prim
ödemeleri, emeklilik yaş ve hizmet tespitinde prim ödeme
gün sayısı olarak dikkate alınıp ve emeklilik gün
hesabına dahil edilecektir.
Hazırlayan:
Vedat İLKİ
Ücretlendirme,İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Kaynaklar:
[1] Ali Rıza Okur -ÇMİS Makale
[2]Vakkas Demir-Yaklaşım Haziran 2010
[3]12-99 Sayılı Genelge
[4]12-177 Sayılı Ek Genelge
[5]2008/96 Sayılı Genelge
[6]Uygulama Örnekleri Ali Tezel com. Alınmıştır.
Dip not: 18 yaş sorunsalına makalemizde sadece yaşlılık
aylığı yönünden Kademelendirilmiş 4759 sayılı yasa ile
revize edilmiş olan (23.5.2002 - 4759 / 3 md. Y.T.
01.06.2002)Geçici 81.Maddenin (B) bendini bağlar.
Diğer makaleleri
-2011 Yılı SGK İdari Para Cezaları
-2011 Yılı ile ilgili katsayılar değişti
-2011 Yılında SGK Primlerinde Yapılan
Değişiklikler
-Çalışma hayatında ibraname
-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç
-Sigortalıların kendilerini bildirmesi
-2011 Yılı Ücretlilerin Hesap Pusulasında
Kullanılacak Bordro’ya Esas Parametreler
-SSK ve Bağ-kur usulüne uygun tahsise
hazırlamaya başvurmada emekli maaşı bağlanma süreleri...
-İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya
İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelikte Son Durum
-Günsüz işe girişlerde hizmet kazanımı
-Kayıtdışı
çalıştırılanların tespitinde sigortalılık süresi
-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç
-Sigortalıların kendilerini bildirmesi
|
