Hükümetin TEKEL işçileri için bulduğu formül, özelleştirilen işletmelerdeki tazminatını almayıp çalışmak isteyen işçileri 4-C statüsüne geçirmek istemesidir.

Bunun sonucunda ;

-Sözleşmeli işçi kadrosunu yaratmak,

-Sendikal örgütlenmenin sona ermesi,

-İş Kanunundan ve toplu sözleşmeden doğan  haklardan yararlanmamak

Kısacana hakların kısıtlanması diyebiliriz.

Özelleştirmenin asıl nedeni ise,devlet sektöründeki işyerlerinin artık dünya pazarlarında rekabet edemeyecek teknolojik yönden kendini yenilememiş her geçen gün işçi istihdamı artmış,devlete borç haneleri büyümüş olduğundan devlet sırtındaki kamburu atmak için özelleştirme düğmesine basmıştır.

Karlı işletmeler ise  hükümetlerin kaynak ihtiyaçlarından dolayı değerinin altında satılarak,satın alanlarda verilen taahhütleri tutmayarak devletten devir aldıkları işçileri işten çıkarmak veya emekli etmek suretiyle çalışanlar işsiz kalmıştır.Kısacana çalışanın iş güvencesi ortadan kalkmıştır.

Mevcut hükümetlerde bu kamu işçilerini ihtiyaç fazlası olarak gördüklerinden değişik kamu kurumlarına geçici personel kadrolarına gönderme kararı aldılar.

Devlet özelleştirdiği işyerlerindeki işçilerin yasal haklarını ödeyerek emekliliğine uzun yıllar olanları hak kayıplarına uğramaması adına diğer kamu kurumlarına geçici personel olarak gönderme yetkisini kullanmaya başlamıştır.

II- 657 sayılı Yasa da 4/C Tanımlaması Nedir?

Kamu hizmetleri;(A) memurlar, (B)sözleşmeli personel,(C) geçici personel ve(D) işçiler eliyle gördürülür.

657/4(C) Geçici Personel;

Bir yıldan az süreli veya mevsimlik hizmet olduğuna Devlet Personel Dairesinin ve Maliye Bakanlığının görüşlerine dayanılarak Bakanlar Kurulunca karar verilen görevlerde ve belirtilen ücret ve adet sınırları içinde sözleşme ile çalıştırılan ve işçi sayılmayan kimselerdir.

Bu kadrolarda İstihdam edilecek çalışanlar için öncelikle Devlet Personel Dairesi ve Maliye Bakanlığının ortak görüşü alınarak kadrolar hazırlanır.Bakanlar Kurulu tarafından bu kadrolar oluşturulur.Çalıştırılacak miktarlar tespit edilir,ödenecek ücretler belirlenir.Çalıştırılma süreleri bir yıldan az olacak.Sözleşmeli olduklarından 657 (D) bendindeki işçilerden farklı tutulacaklardır.4/C‘li personelin emekli oluncaya kadar istihdam garantisi yoktur.Sendikal örgütlenmenin dışında tutulduğu için özlük haklarında diğer çalışanlar kadar şanslı değillerdir.

III- 31.12.2010 Tarihli RG 27802 Sayısı BK  İle 4/C Haklarına Bakış:

Kamu kurumlarında geçici işlerde çalıştırılmak üzere 44.000 ‘e yakın Özelleştirme nedeniyle iş akitleri fesh edilenlere 657/4-( C) kadrolarında geçici personel kadrolarında bir mali yıl boyunca 11 ayı geçmemek üzere çalıştırılmaları kararlaştırılmıştır.

Özelleştirme kapsamında çalışanlar yönetmelik ekinde belirtilen işyerlerinde çalışmak için 60 gün içinde başvuracaklardır.

Başvuruda Aranan Nitelikler:

Geçici personel Kamu idarelerine iş başvurularında aranan nitelikler aşağıdaki gibidir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşıması,gerekir.

A) Genel şartlar:

 1. Türk Vatandaşı olmak,

 4. Kamu haklarından mahrum bulunmamak,

 6. Askerlik durumu itibariyle;

    a) Askerlikle ilgisi bulunmamak,

    b) Askerlik çağına gelmemiş bulunmak,

    c) Askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmak,

  7. 53 üncü madde hükümleri saklı kalmak kaydı ile görevini devamlı yapmasına engel olabilecek  akıl hastalığı bulunmamak.Bu şartlara sahip geçici personel koşulları yerine getirmiş sayılır.

Ücretler ,Harcırah,İaşe Bedeli,Öğlen Yemeği,Fazla Mesai,Kesintiler:

-Öğrenim durumları dikkate alınmak suretiyle aşağıdaki brüt aylık ücretler geçici personele ödenecektir.
a) Yükseköğrenim mezunlarına 21.250 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutar.[1.316,52]
b) Lise ve dengi okul mezunlarına 19.275 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutar.[1.194,16]
c) İlköğretim (ilkokul mezunu veya okur-yazar dahil) mezunlarına 17.275 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutar.[1.070,26]
-Geçici personel görev yapmak için görevli oldukları mahalli dışında göreve gitmesi durumunda 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre harcırah alacaklar.

-Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde fiilen görev yapan geçici personel, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin asli personeli gibi iaşe edilir.
- Geçici personel, “Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği” hükümleri çerçevesinde, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen usul ve esaslar dahilinde, yiyecek yardımından faydalandırılır.
-Geçici personele, bu Kararda belirtilen ücretler dışında herhangi bir ad altında ücret ödenemez ve sözleşmelerine bu yolda hüküm konulamaz.Aile ve çocuk parası yardımları ile fazla mesai ücretleri alamazlar.Gelir Vergisi Kanunundan doğan AGİ alabilirler.
- Geçici personelden, sosyal güvenlik mevzuatına göre kişiden yapılacak kesintiler ile gelir ve damga vergisi dışında herhangi bir kesintiye tabi tutulmaz.

Maaş Ödeme Günleri:

Geçici personel diğer kamu çalışanları gibi her ayın  15’inde maaş alırlar.Hizmet sözleşmesinin sona erdirilmesi hâlinde kist olarak hesaplanan ücret, ayrılma tarihini takip eden ayın başında ödenir.

Çalışma Süreleri Tespiti:

Geçici personelin çalışma prensipleri 657 sayılı Kanunun 99,100,101.maddesine göre tanımlanmıştır.

- Hafta 40 saatlik çalışma tanımlanmıştır. Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.

-Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde valiler tarafından tespit olunur.

- Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri, Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının muvafakati alındıktan sonra kurumlarınca düzenlenir.

Geçici personel de yukarıda saydığımız çalışma saatleri kurallarına uymak zorundalar.

İkinci İş Yapmama Yasağı:

Geçici personel çalıştığı süre boyunca dışarıda kazanç getirici ikinci bir iş yapmayacaktır.

İş sonu tazminatı:

-Sözleşme süresi toplamı üzerinden iş sonu tazminatı ödenecektir.

-Ücretli izin süreleri dahil 12 ay fiili çalışan personele verilecek.

a) Sosyal Güvenlik Kurumunca kendilerine yaşlılık veya malullük aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması,
b) İlgilinin ölümü,
c) İlgilinin kendi isteği ile sözleşmeyi feshetmesi veya yenilememesi,
hâllerinden birinin vuku bulmasından dolayı hizmet sözleşmesi sona erenlere, çalışılan her bir yıl için, ayrılış tarihindeki hizmet sözleşmesinde yazılı brüt aylık ücret tutarında iş sonu tazminatı ödenir. 12 aydan artan süreler için 12 ay için hesaplanan miktardan artan süreye isabet eden tutar kadar ödeme yapılır.
- İş sonu tazminatın ödenmesinde; daha önce iş sonu tazminatı ve kıdem tazminatı ile
benzeri ödemelerde değerlendirilmiş süreler dikkate alınmaz. İş sonu tazminatında dikkate
alınmış süreler kıdem tazminatı ile Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenecek ikramiye hesabında
değerlendirilmez. Ölüm hâlinde, ölenin kanuni mirasçılarına ödenir.
- Geçici personelin sözleşme koşullarına uymaması nedeniyle kurum
tarafından, sözleşme hükümleri dışında herhangi bir nedenle çalışanlar tarafından,
sözleşmesinin feshedilmesi veya yenilenmemesi hâllerinde iş sonu tazminatı ödenmez.
-İş sonu tazminatı ödemesi uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye, ortaya
çıkabilecek tereddütleri gidermeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Kurumlar iş sonu tazminatı vermeden önce Maliye Bakanlığından görüş almak zorundalar. 

Disiplin Cezaları:

657 sayılı Kanununda sayılı suçlar için yapılacak disiplin uygulamaları geçici personel için de geçerlidir.

İzinler
- Çalıştıkları her ay için azami 2 gün ücretli izin verilebilir. Bu izinler toplu olarak da kullandırılabilir.
-Hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Hastalık sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile iş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanan sürekli iş göremezlik geliri ilgilinin ücretinden düşülür.
-Eşinin doğum yapması, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü hâlinde ve her olay için 3 gün ücretli mazeret izni verilir.
- Geçici personele, doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten
itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul gebelik hâlinde,
doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu
takdirde tabibin onayı ile geçici personel isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar iş yerinde
çalışabilir. Bu durumda, geçici personelin çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere eklenir.
Yukarıda öngörülen süreler geçici personelin sağlık durumuna göre tabip raporunda
belirlenecek miktarda uzatılabilir. Geçici personele, bir yaşından küçük çocuklarını
emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında
annenin saat seçim hakkı vardır.

Görev Yeri:
-Geçici personelin  ücretleri görevlendirildikleri kuruluşlar tarafından ödenir.

-Geçici personel öncelikle en son çalıştıkları illerde, bu illerde istihdamlarının mümkün olmaması hâlinde diğer illerde istihdam edilir.

Sosyal Güvenlik Hakları:

Geçici personel, sosyal güvenlik mevzuatı yönünden 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine tabidir.4-1(a) sigortalısı olarak sayılacaktır.

Vize Zorunluluğu:
Geçici kadrolarda çalışacak geçici personel için, 2010 yılındaki vizeli mevcut tip sözleşme örnekleri yeni bir vize yapılmasına gerek kalmaksızın kullanılmaya devam olunur. 2011 yılında İlk defa geçici personel istihdam edecek olan kamu idarelerinin, geçici personele ilişkin tip sözleşme örneklerini Maliye Bakanlığına vize ettirmeleri zorunludur. Bu vize işlemi yapılmadan sözleşme yapılamaz ve herhangi bir ödemede bulunulamaz.

Atama Teklifleri:
30 gün içerisinde geçici personelin atama işlemleri tamamlanarak 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre geçici personele tebliğ edilir.

İşe Başlama:
-Geçici personel, atandıkları yerin iş akitlerinin feshedildiği andaki görev yerlerinin yer aldığı mahallî sınırlar içerisinde olması hâlinde atama emirlerinin kendilerine tebliğ edildiği günü izleyen iş günü,

-Başka yerlerdeki görevlere atananlar ise atama emirlerinin kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 15 günü izleyen iş günü içerisinde işe başlamak zorundadırlar.
-Raporlu personel için yukarıdaki yazılı esaslar geçerlidir.

-Mücbir sebeplerde göreve başlamama hâli iki ayı aştığı takdirde bu kişilerin atamaları iptal edilir.
-Askerlik hariç, herhangi bir şekilde görevinden ayrılanlar ile istihdam işlemleri tamamlanmasına rağmen göreve başlamayanlar ikinci kez bu haktan faydalanamazlar.
-Askerlik görevi bitenler yukarıdaki şartlara göre işe alınırlar.

Devlet Personel Başkanlığına Bildirim:
Göreve başlamayan geçici personel 30 gün içerisinde Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Bakanlıklarca bağlı veya ilgili kuruluşlarda görevlendirilen personel de bağlı ve ilgili kuruluşlar itibariyle ayrı ayrı elektronik ortamda adı geçen Başkanlığa bildirilir.

Sözleşmenin Sona Ermesi:
Geçici personelin hizmet sözleşmeleri, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında yaşlılık veya malullük aylığına hak kazandıkları tarihte sona erer. Burada kamu geçici personeli emeklilik hakkını elde etmeden sözleşmeyi sona erdirmeyeceğini taahhüt ediyor.

Sonuç:

4/(C) Geçici personel için uygulanması gereken düzenlemeler 2011 yılına ait RG yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararında  ana hatları ile sıralanmıştır.2011 yılında alacakları brüt ücret tutarları belirlenmiştir.Bu ücretler dışında her ne kadar 657 sayılı Kanunun hükümlerine tabi oldukları söylense de geçmişteki kazanılmış hakları hiçe sayılmıştır.Aile ve çocuk zamları verilmemiş,fazla mesai ödenmesi uygulaması  ve toplu sözleşmeden doğan sosyal haklar yok edilmiştir.Kısacana kararlaştırılan brüt ücretlerde çalışma hakkı tanınmıştır.Geçici personel kısmen 657 tabi,SGK açısından işçi fakat  4857 sayılı İş Kanunu haklarından mağdur.Bakanlar Kurulu hükümlerine tabi olarak geçici personel hakları kararlaştırılmış ve  çalışma hayatı içine dahil edilmişlerdir. Anayasanın 10. maddesinde yer alan eşitlik ilkesi, 2. maddesinde yer alan sosyal devlet ilkesi ve 49. maddesinde yer alan devletin çalışanları koruma yükümlülüğü dikkate alınarak tüm çalışanların Dünya ve Avrupa İLO sözleşmesi standardına çekilmesi tüm çalışanların bu konuda hak ve beklentisidir.Yapılan iyileştirmeler ise eylemler sonucunda ortaya çıkmıştır.Bu da 4(C)’li çalışanların ne kadar kararlı olduklarını göstermektedir.4/(C) personeli için yapılan yeni iyileştirmelere bakacak olursak;

-         Bir yıl içinde çalışma süresi 10 aydan, 11 aya çıkarıldı,

-         Tüm çalışanlara başvuru hakkı tanındı.

-         Maaşlar öğrenim durumuna göre ayarlandı.

-         Çalışma süreleri 657 tabi çalışanlara göre belirlendi.

-         İş sonu tazminatı alma hakkı verildi.

-         Sosyal izin süreleri yeniden düzenlendi.

-         Harcırah,iaşe bedeli,öğle yemeği hakkı verildi.

2011 yılında bu konudaki uygulamalar yeniden gözden geçirilmesi ile geçici personelin haklarında iyileştirme yolları açılarak aynı kurumlarda çalışan 4(D) personeline tanınan haklar verilerek Sosyal Adalet hem devlet hem de işçi adına tesis edileceğini ümit ediyorum.

Hazırlayan:

Vedat İLKİ

Ücretlendirme, İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı

Kaynak:

2010/1205 Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Geçici Mahiyetteki İşleri Yürütmek Üzere Geçici Personel İstihdamı ve Bu Personele Ödenecek Ücretler Hakkında Karar

Diğer makaleleri

-Ölüm Aylığında 900 Gün Koşulu

-Sigortalı Olarak Bunları Biliyor musunuz?

-SGK hizmet standartları tablosu

-Sosyal Güvenlikte 96 TL'nin.önemi

-Kademeli emeklilikte 18 yaş sorunsalına bakış

-2011 Yılı SGK İdari Para Cezaları

-2011 Yılında SGK Primlerinde Yapılan Değişiklikler

-Çalışma hayatında ibraname

-2011 Yılı asgari ücreti, 2011 Yılı asgari ücretten net ele geçen 2011 yılı asgari ücretin işverene maliyeti

-2011 Yılı Ücretlilerin  Hesap Pusulasında Kullanılacak Bordro’ya Esas Parametreler

-SSK ve Bağ-kur usulüne uygun tahsise hazırlamaya başvurmada emekli maaşı bağlanma süreleri...

-İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelikte Son Durum

-Günsüz işe girişlerde hizmet kazanımı

-Kayıtdışı çalıştırılanların tespitinde sigortalılık süresi

-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç

-Sigortalıların kendilerini bildirmesi